امضای قرار داد بلند مدت ایران و هند برای توسعه بندر چابهار

به گزارش تین نیوز به نقل از همشهری آنلاین، هند با نگاه استراتژیک دسترسی ارزان و سریع به افغانستان و آسیای میانه وارد قرارداد توسعه بندر اقیانوسی شهید بهشتی چابهار شد؛ اما به دلایل مختلف، همکاری های آن کمتر از حد انتظار بود؛ حالا رسانه های خارجی از احیای قرارداد همکاری هند و ایران در بندر چابهار و حتی عقد قرارداد بلندمدت میان  ۲کشور خبر می دهند.

بندر اقیانوسی چابهار در منتهی الیه جنوب شرقی ایران که از سال ها پیش به دروازه ملل شهره شده و محور همکاری های سه جانبه ایران، هند و افغانستان بوده است، در آستانه فاز جدیدی از توسعه قرار دارد. این بندر و مسیر ریلی در حال احداث آن، میانبری برای دسترسی ارزان و ایمن از آب های آزاد جنوب ایران به افغانستان، کشورهای آسیای میانه و حتی روسیه است و هندی ها از میانه دهه۹۰ برای استفاده از همین مزیت ها وارد سرمایه گذاری مستقیم در این بندر شدند. البته این سرمایه گذاری ها در ادامه با موانع متعدد روبه رو شد و با وجود معافیت توسعه چابهار از تحریم های آمریکا به منظور کمک به افغانستان، باز هم همکاری های هند و ایران در چابهار نتوانست به گونه ای باشد که منجر به توسعه بنیادین این بندر و نقش آفرینی قابل انتظار در تجارت منطقه ای شود.

تمایل هند حضور در چابهار

حضور هندی ها در بندر چابهار به دنبال قراردادی اتفاق افتاد که هند در آن متعهد به سرمایه گذاری ۸۵میلیون دلاری در این بندر و اعطای خط اعتباری ۱۵۰میلیون دلاری به آن شده بود. حدود ۷سال پیش و در جریان سفر نارندرا مؤدی، رئیس جمهور هند به تهران در خرداد۱۳۹۵، یک قرارداد سه جانبه میان ایران، هند و افغانستان برای توسعه بندر اقیانوسی چابهار به عنوان مکمل کریدور تجاری و حمل ونقلی شمال - جنوب برای اتصال اقتصاد هر ۳ کشور امضا شد؛ کریدوری که به خصوص بعد از حمله نظامی روسیه به اوکراین و اعمال تحریم های حمل ونقلی علیه روسیه از سوی غرب، می توانست نقش بزرگی برای اتصال روسیه به آب های گرم ایفا کند، اما تقریبا ۳سال بعد از حضور هندی ها در چابهار، همه چیز به سمتی پیش رفت که این همکاری به اهداف طلایی خود نرسد.

اختلاف ایران و هند در موضوع داوری در قرارداد بندر چابهار و اپراتوری این بندر، اعمال تحریم های آمریکا در ۲۰۱۹ و سقوط دولت افغانستان در ۲۰۲۱ همگی ادامه همکاری های سه جانبه در بندر چابهار را با مانع مواجه کردند تا جایی که هندی ها نه تنها محموله های تجاری خود را به روسیه به جای مسیر چابهار، از مسیر سنتی و طولانی دریای سیاه به مقصد رساندند بلکه ارسال محموله های انسان دوستانه و گندم اهدایی به افغانستان از طریق بندر چابهار را نیز متوقف کردند و ترجیح دادند با وجود مخاصمت های تاریخی با پاکستان، این محموله ها را از طریق خاک پاکستان ارسال کنند.

البته که هندی ها هیچ وقت به طور کامل خود را از چابهار کنار نکشیدند و در سال۲۰۲۲ با حضور گروهی از وزارت بنادر هند در ایران، بار دیگر مذاکرات جدی برای همکاری در توسعه بندر چابهار در دستور کار ۲ کشور قرار گرفت.

دورنمای همکاری دوباره

رسانه های خارجی از نهایی شدن طرح کلی قرارداد توسعه ترمینال شهید بهشتی بندر چابهار در ماه میلادی آینده و احتمال امضای آن در ماه سپتامبر خبر داده اند.

به گزارش روزنامه لایو مینت، انتظار می رود ایران و هند قبل از برگزاری اجلاس دریایی جهانی هند که قرار است در ماه اکتبر در دهلی نو برگزار شود، یک قرارداد بلندمدت برای توسعه بندر چابهار ایران تا ماه سپتامبر امضا کنند. طبق این قرارداد که پس از سال ها مذاکره بین دهلی و تهران بسته می شود، هند مجوز توسعه ترمینال شهید بهشتی را در بندر چابهار دریافت می کند.

شرکت پورت گلوبال هند و آریا بنادر ایران در ۲۰۱۶ قراردادی برای توسعه این بندر امضا کرده بودند. طبق گفته یکی از مقامات وزارت بنادر هند طرح کلی این قرارداد بلندمدت در ماه آینده نهایی می شود و این قرارداد احتمالا در سپتامبر امضا خواهد شد.

ایران و هند در حال حاضر یک قرارداد یکساله برای تمدید توسعه و راه اندازی این ترمینال در بندر چابهار امضا می کنند، اما هند خواستار قرارداد بلندمدت تری است تا از طرح های سرمایه گذاری و توسعه این بندر مطمئن باشد. مذاکرات در مورد این قرارداد بلندمدت قبلا به خاطر اختلاف نظر بر سر بند داوری این قرارداد متوقف شده بود.

ایران موافق داوری بین المللی در مورد این قرارداد نبود، اما گزارش ها حاکی از به توافق رسیدن این دو کشور بر سر این مسئله به شرط برگزاری دادگاه های داوری در کشورهای بی طرف مثل سنگاپور است.