چند درصد ایرانیان تاکنون سفر خارجی نرفته اند؟

آغاز بحثی در شبکه اجتماعی ایکس در مورد سفرهای خارجی ایرانیان، به انتشار آماری در مورد تعداد هموطنانی که تاکنون سفر خارجی نرفته اند و استان هایی که بیشترین گردشگر خروجی را داشته اند، منجر شد. بر اساس جدیدترین آمارها، 70.3 درصد ایرانیان تا کنون چنین سفری را تجربه نکرده اند.

به گزارش تین نیوز، انتشار ادعای یک کاربر در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) مبنی بر اینکه همه ایرانیان حداقل یک بار در کودکی خود تجربه سفر خارجی، آن هم به اروپا را داشته اند، آغازگر بحث های طولانی در این مورد شد. در این میان، محمدرضا جوادی یگانه جامعه شناس نیز در صفحه شخصی خود با استناد به یافته های «موج سوم پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان» آماری را در مورد سفرهای خارجی هموطنان منتشر کرد. بر اساس این پیمایش که در سال 1394 منتشر شده بود، 93 درصد ایرانیان تا آن زمان به هیچ سفر خارجی ای نرفته بودند. بیشترین تعداد سفرهای خارجی نیز متعلق به مردم استان های یزد (18 درصد)، خوزستان (15 درصد) و تهران (14 درصد) بود. در مقابل، مردم استان های کرمانشاه (6 دهم درصد) و سیستان و بلوچستان (1.5 درصد) کمترین تجربه سفر خارجی را داشتند.

نگاهی به متن پیمایش ارزش ها و نگرش ها (موج سوم) نشان می دهد که در آن زمان، «لرستان» در جایگاه سوم استان هایی با کمترین سفر خارجی قرار گرفته بود و تنها 2.4 درصد از مردم این استان به سفر خارجی رفته بودند.

این پیمایش اشاره ای به مقصد سفرهای خارجی ایرانیان نمی کرد اما جوادی یگانه در توئیت خود نوشته است که «قاعدتا» بیشتر آنها «زیارتی» بوده اند.

پژوهش های جدیدتر در مورد سفر خارجی ایرانیان چه می گویند؟

«پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان» را دفتر طرح های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در بازه های چند ساله انجام می دهد. نتایج این پیمایش ها تاکنون سه بار در سال های ۱۳۷۹، ۱۳۸۲ و ۱۳۹۴ منتشر شده است. موج چهارم این پیمایش دی سال گذشته رونمایی شد اما در ادامه مُهر محرمایه خورد و در دسترس عموم قرار نگرفت. هر چند بخش هایی از آن در این مدت به طور پراکنده رسانه ای شده است، داده های این پیمایش هنوز به طور کامل منتشر نشده اند.

در عین حال، در مدت اخیر پژوهش هایی انجام شده است که حاوی آمار و اطلاعاتی از سفرهای ایرانیان هستند. برای مثال، پیمایش «سنجش سبک زندگی ایرانیان» که به سفارش پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت ارشاد در سال 1402 انجام شده، به این موضوع نیز پرداخته است. چندی پیش، علی محمدزاده همکار مجری طرح در نشستی اعلام کرد که 34 درصد از ایرانیان در پنج سال گذشته حداقل پنج بار به سفر تفریحی [داخلی و خارجی] رفته اند، در حالیکه 41.5 درصد به سفر زیارتی نرفته اند و 70.3 درصد نیز سفر خارجی نداشته اند.

همچنین عراق با ۱۸ درصد و ترکیه با هشت دهم درصد، بیشترین فراوانی سفرهای خارجی را در میان پاسخ دهندگان به پرسش نامه های این پیمایش به خود اختصاص داده اند (ایرنا و تسنیم). این آمار نشان می دهد که نتیجه گیری جوادی یگانه جامعه شناس نیز می تواند درست باشد؛ بیشتر سفرهای خارجی ایرانیان به مقاصد زیارتی بوده است. 

رشد آمار سفرهای خارجی 

برخی آمارهای دیگر نیز رشد تعداد سفرهای خارجی را در سال های اخیر نشان می دهد. ایرنا در اردیبهشت امسال، گزارشی را از تعداد نشست و برخاست های پروازهای داخلی و بین المللی در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۲ منتشر کرد. داده های این گزارش نشان می داد که در آن بازه زمانی آمار پروازهای داخلی ۲۳۹ هزار فروند و برای پروازهای خارجی ۲۵ هزار فروند بوده است؛ این اعداد به ترتیب ۲ درصد کاهش و ۱۹ درصد افزایش را در سفرهای داخلی و خارجی نسبت به سال 1401 نشان می دهد. 

البته طبیعتا همه مسافران پروازهای بین المللی ایرانی نبوده اند. در عین حال، سعید چلندری مدیرعامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) در فروردی امسال به رشد ۳۱ درصدی مسافر و افزایش ۲۵ درصدی پروازهای خارجی در تعطیلات نوروز 1403 اشاره کرد. به گفته او، بیشتر پروازها در این بازه زمانی به ترکیه، امارات و عراق بود (ایسنا). 

در خرداد امسال نیز وب سایت رسمی سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه اعلام کرد که شمار ایرانیان بازدیدکننده از این کشور در چهار ماه نخست سال جاری میلادی، رشدی حدود 52 درصد را تجربه کرد.