◄ بنزین فوق ارزان؛ مشوق فرسوده سواری!

آیا تاکسی ای که بیش از فلان سال از عمرش گذشته فرسوده محسوب می شود؟ آیا تاکسی ای که هوا را می آلاید فرسوده محسوب می شود؟ آیا تاکسی ای که سوخت زیادی مصرف می کند فرسوده محسوب می شود؟

آیا تاکسی ای که آلودگی صوتی ایجاد می کند فرسوده محسوب می شود؟ آیا تاکسی ای که لاستیکش صاف است و رنگ و رو را باخته و آثار صافکاری بر بدنه دارد فرسوده محسوب می شود؟

آیا تاکسی ای که مدلش پایین است و مجهز به کولر نیست فرسوده محسوب می شود؟

به نظرم پاسخ همه این سوالات منفی است. تاکسی ای که خرجش از دخلش بیشتر باشد فرسوده محسوب می شود.

بیشتر بخوانید:

 غارت منابع ملی؛ خودروها سالی ۷ میلیارد دلار بنزین اضافه می‌ سوزانند

تاکسی برای دارنده و راننده آن سرمایه  ای برای تامین زندگی و خانواده است. یک تاکسی را در نظر بگیرید که با همه عیوب بالا در شهر می چرخد. همین که مشاهده می کنیم راننده آن همچنان از آن استفاده می کند نشان از این دارد که این خودرو دارد روزی راننده و خانواده او را تامین می کند.

نشان از آن دارد که دخل تاکسی آن قدر است که بعد از کسر هزینه های سوخت و استهلاک و نگهداری، مبلغی هم برای خرج زندگی و خانواده راننده باقی می ماند.

نشان از آن دارد که با وجود همه این عیوب، مسافرانی در شهر پیدا می شوند که حاضر هستند از آن تاکسی استفاده کنند و برایش کرایه بپردازند. آن قدر که برای در آمد آقای راننده کفایت کند. در این صورت، راننده با طیب خاطر به استفاده از تاکسی ادامه می دهد و به هیچ طرح اسقاط خودرو فرسوده وقعی نمی گذارد.

نشان از آن دارد که هزینه های سوخت و استهلاک و نگهداری تاکسی با اقتصاد شوفر تاکسی متناسب است و او از پس این هزینه ها بر می آید. در این صورت، راننده با طیب خاطر به استفاده از تاکسی ادامه می دهد.

اما اگر مسافر به هر دلیلی ( از جمله عیوب بالا ) از سوار شدن بر این تاکسی امتناع کند، در آمد مفروض بالا برای راننده حاصل نمی شود . اگر این کاهش در آمد به حدی برسد که بعد از کسر هزینه ها ، در ته کیسه چیزی برای تامین خرج زندگی و خانواده باقی نماند ، احتمالا راننده در مورد وسیله ی امرار معاش خود تجدید نظر خواهد کرد. به دنبال وسیله دیگری خواهد گشت که رضایت مشتری را تامین کند. 

  اما اگر هزینه های سوخت و استهلاک و نگهداری آن قدر بالا برود که در آمد مسافر کشی کفاف خرج زندگی و خانواده را ندهد ، احتمالا راننده در مورد وسیله امرار معاش خود تجدید نظر خواهد کرد. به دنبال وسیله دیگری خواهد گشت که هزینه کمتری داشته باشد.

توضیح: تعریف بالا برای تاکسی فرسوده ، تنها در مورد وسائط نقلیه عمومی متعلق به بخش خصوصی مصداق دارد و می تواند تاکسی درون شهری ، تاکسی برون شهری ،تاکسی بار، ون، اتوبوس خصوصی را هم پوشش بدهد اما در مورد وسائط نقلیه متعلق به دولت/ شهرداری ها مصداق ندارد. یک اتوبوس متعلق به شرکت واحد اتوبوسرانی و یا یک خودرو دولتی ممکن است سال ها ضرر تولید کند و فرسوده باشد اما همچنان به کار گرفته شود.  

خودروی پر مصرف عامل هدر رفت بنزین و گازوئیل است. جلیل سالاری مدیرعامل شرکت پالایش و پخش با بیان اینکه خودروهای خارجی صدی ۳ تا ۴ و خودروهای داخلی صدی ۱۰ تا ۱۲ مصرف بنزین شان است، گفته است که اگر خودروهای داخلی، استاندارد بودند [i]، الان مصرف بنزین در کشور ۶۰ میلیون لیتر در روز بود و می توانستیم بیش از ۵۰ میلیون لیتر در روز، بنزین صادر کنیم[ii]. به گزارش تین نیوز[iii]، آمار نشان می دهد که خودروهای داخلی روزانه بیش از ۴۰ میلیون لیتر بنزین بیشتری مصرف می کنند.

علی رغم درستی و اهمیت گفته مدیرعامل شرکت پالایش و پخش در مورد پر مصرف بودن خودرو های داخلی که شایسته توجه و بررسی و چاره جویی جدی است، اما باید توجه داشت که سهم خودرو فرسوده در اضافه مصرف بنزین و گازوئیل خیلی بیش از خودرو نو داخلی است، حتی اگر نرخ مصرفش چند برابر مشابه خارجی باشد. نگاهی به آمار خودرو های فرسوده نشان می دهد که تعداد آنها قابل چشم پوشی نیست و سهم زیادی ( 37 درصد) از مجموع خودرو های در حال تردد را شامل می شوند[iv].

جدول بالا از حضور بیش از 13 میلیون وسیله نقلیه فرسوده در کشور حکایت دارد که 37 درصد از کل را شامل می شوند.

پس طبق اصل پارتو (Pareto Principle) قبل از پرداختن به محصولات نو کارخانجات خودروسازی داخلی، اولویت با خودرو فرسوده است. چرا که به استناد گزارش تین نیوز [v] هر خودروی فرسوده تقریبا در روز 4.13 لیتر بنزین بیشتر از خودروی غیر فرسوده مصرف می کند.

تجربه نشان داده که همه طرح های از رده خارج کردن خودرو های فرسوده در دهه های اخیر با شکست کامل مواجه شده است. اما هر چند سال بر می گردیم به خانه اول و طرح نوسازی شکست خورده قبلی را از بایگانی در می آوریم تا شکست قبلی را تکرار کنیم. چرا که به ریشه تداوم استفاده از خودرو فرسوده نمی پردازیم. مشکل در تعریف خودرو فرسوده است که در بالا به آن اشاره شد: فرسوده به خودرویی می گویند که خرجش بیش از دخلش باشد.

دارنده تاکسی فرسوده یا مینی بوس فرسوده یا اتوبوس یا کامیون فرسوده ( با مصرف بالا) تا وقتی هزینه بیش مصرفی اش را نمی پردازد ( بنزین 65 سنتی را به سه سنت می خرد) چرا باید خودرو اش را اسقاط کند؟ کدام عاقلی تاکسی اش را که هنوز دخلش بر خرجش می چربد را رها می کند و می رود زیر بار قرض و قوله و وعده و وعید دولت و وزیر و وکیل و ستاد اسقاط؟ به همین دلیل است که مشاهده می کنیم به گفته رئیس انجمن مراکز اسقاط و باز یافت خودرو تا پایان آذر ماه جاری در مجموع ۵۰ هزار خودروی فرسوده اسقاط شده است. این در حالی است که بر اساس مصوبه مجلس، سالانه باید ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده از رده خارج شود. بنزین فوق ارزان مشوق فرسوده سواری است.

با توجه به زمزمه ورود خودرو برقی همچنین می شود پرسید که کدام عاقلی تاکسی فسیلی اش را که هنوز دخلش بر خرجش می چربد را رها می کند و میرود زیر بار قرض و قوله و وعده و وعید دولت و وزیر و وکیل و ستاد اسقاط برای خرید خودرو برقی؟ بنزین فوق ارزان یک مانع بزرگ برای ترویج خودرو برقی است.

اگر می خواهید دارنده خودروی فرسوده با رضایت کامل برای اسقاط خودرویش پیش قدم بشود باید کاری کنید که هزینه بیش مصرفی خودرویش چنان بر او گران بیاید که عطای آن را به لقایش ببخشد. 

مراجع: