ایران، بهترین مسیر اتصال میان جمهوری آذربایجان و عربستان

امضای قرارداد توسعه همکاری های تجاری میان عربستان و جمهوری آذربایجان، فرصتی کم نظیر برای توسعه ترانزیت ریلی ایران و دستیابی راه آهن به هدفگذاری حمل ۸ میلیون تن بار بین المللی را فراهم آورده است.

به گزارش تین نیوز به نقل از ریل ایران؛ دو کشور عربستان سعودی و جمهوری آذربایجان اواخر هفته گذشته دست به امضای قرارداد تجاری بزرگی برای توسعه همکاری های دوجانبه در زمینه کسب و کارهای خرد و متوسط زدند.

بنا بر گزارش زمان اقتصاد، این قرارداد در جریان برگزاری هشتمین نشست کمیته همکاری های مشترک عربستان و آذربایجان در ریاض به امضا رسیده است. عربستان سعودی امضای این تفاهمنامه را در راستای دستیابی به اهداف تعیین شده اقتصادی در سند جامع راهبردی چشم انداز ۲۰۳۰ این کشور دانسته است. باکو نیز امضای این قرارداد همکاری را گامی مهم در افزایش مناسبات تجاری با کشورهای حوزه خلیج فارس و زمینه ساز رشد مشاغل خرد و متوسط از طریق ایجاد بازارهای نوین برای آنها دانسته است.

اما در خصوص مفاد این قرارداد باید گفت که زمینه های همکاری زیادی در متن توافقنامه تجاری امضا شده میان دو طرف به چشم می خورد که از جمله می توان به مبادلات علمی، برگزاری دوره های آموزشی مشترک و حمایت از نوآوری های فنی اشاره کرد. همچنین توسعه فرصت های سرمایه گذاری مشترک، شراکت فرامرزی و همکاری های میان سازمانی از طریق برگزاری نمایشگاه های تجاری مشترک و توسعه سکوهای تجاری مشترک در متن این موافقتنامه گنجانده شده اند.

ایران، بهترین مسیر اتصال میان جمهوری آذربایجان و عربستان

فارغ از ابراز علاقمندی باکو و ریاض نسبت به توسعه همکاری های تجاری مشترک، باید به این نکته توجه داشت که برای ارتباطات لجستیکی میان عربستان و آذربایجان، دو مسیر وجود دارد: مسیر دریای سرخ – مدیترانه – دریای سیاه – ترکیه یا گرجستان – جمهوری آذربایجان و اما مسیر دوم بسیار کوتاهتر و امن تر بوده که عبارت است از عربستان سعودی – ایران – جمهوری آذربایجان.

اگرچه جمهوری آذربایجان کاملا محصور در خشکی نبوده و از طریق دریای خزر با کشورهای این حوزه در ارتباط است، اما ماهیت خزر به عنوان یک دریاچه بسته، عملا باکو را از دسترسی به آب های آزاد بازمیدارد. از سوی دیگر، کشورها برای برخورداری از تجارت آسان بین المللی حتما نیازمند دسترسی به آب های آزاد هستند. اگر کشوری چون امارات به آب های آزاد دسترسی داشته باشد، از این مزیت ژئوپولیتیکی و رقابتی استفاده کرده و به توسعه تجارت خود خواهد پرداخت. اما در صورت عدم دسترسی مستقیم یک کشور به آب های آزاد (مانند مورد آذربایجان) می بایست از آب های آزاد کشورهای دیگر برای توسعه روابط تجاری خود استفاده نمایند.

ممکن است این سوال پیش بیاید که کریدورهای بزرگ رییل و جاده ای، تا حد زیادی نقیصه عدم دسترسی کشورها به آی های آزاد را برطرف ساخته اند و الزامی برای دسترسی یک کشور به آب های آزاد وجود ندارد. در پاسخ به این مساله باید گفت که اساس این فرضیه صحیح است، اما مقصد نهایی عمده بارهای بین المللی به احتمال زیاد یکی از بنادر بزرگ و مشهور جهان با زیرساخت های مناسب خواهد بود. چراکه علیرغم قرار داشتن در قرن ۲۱، همچنان امکان ساخت ریل در بسیاری از نقاط مرتفع کوهستانی یا وجود ندارد و یا آنقدر پر هزینه و زمانبر خواهد بود که فاکتور صرفه اقتصادی خود را از دست خواهد داد.

لذا، با توجه به توضیحات بالا به سادگی می توان متوجه شد که بهترین مسیر دسترسی آذربایجان و عربستان به خاک یکدیگر، عبور از مسیر اقتصادی، امن و کوتاه ایران است.

نقش حیاتی راه آهن ایران در اتصال عربستان و جمهوری آذربایجان

تا اینجای کار متوجه شدیم که بهترین و مقرون به صرفه ترین مسیر ارتباطی دو کشور عربستان و جمهوری آذربایجان، خاک ایران است. اما سوال اینجاست آیا بخش جاده ای توان حمل بارهای سنگین و حجیم را دارد؟ اگر پایخ به این سوال منفی است، آیا می توان از حمل و نقل ریلی برای ترانزیت کالا میان دو کشور از طریق ایران استفاده کرد؟

باید توجه داشت که اگرچه عربستان صعودی از طریق خشکی و شبکه ریلی به ایران متصل نیست، اما حضور بنادر امام و ماهشهر در شمال غربی خلیج فارس، با توجه به زیرساخت های مناسب تخلیه و بارگیری این بندر می تواند کمک بزرگی به حمل و نقل ترکیبی داشته باشد. بدین ترتیب که تنها کافی است کالا از سواحل شرقی عربستان به سمت بندر ماهشهر یا امام حرکت کرده و پس از رسیدن بار به بندر، به صورت تمام ریلی به سیر خود ادامه دهد.

همچنین، جمهوری آذرباجان یکی از شرکای اصلی کریدور شمال – جنوب محسوب می شود که از طریق مرز آستارا، دسترسی کامل به شبکه ریلی ایران دارد. این مسیر ترانزیتی مطلوب در حقیقت بیشترین میزان کمک را به توسعه روابط تجاری کشورهای حوزه قفقاز و حوزه خلیج فارس خواهد کرد.

علاوه بر جمهوری آذربایجان و عربستان سعودی، بهبود روابط میان تهران و ریاض و دستاوردهای مثبت سفر اخیر رئیس جمهور پزشکیان به باکو از جمله بازگشایی بانک ملی ایران در پایتخت جمهوری آذربایجان، می توان از مسیر ایران برای ترانزیت میان کل منطقه CIS و حاشیه خلیج فارس استفاده کرد. این فرصت همچنین می تواند تا حد زیادی به هدفگذاری مدیرعامل راه آهن ج.ا.ایران برای حمل ۸ میلیون تن بار بین المللی در سال جاری میلادی کمک کند.