◄ راه آهن ایران در مسیر تثبیت جریان بار کریدور شمال–جنوب؛ بندر خشک آپرین شاه کلید ترانزیت

دیدار مدیرعامل راه آهن ایران با نمایندگان راه آهن روسیه و شورای حمل ونقل سراسری اوراسیا نشان داد که بندر خشک آپرین به عنوان نقطه کلیدی ترانزیت، می تواند مشکلات مبادله بار در کریدور شمال–جنوب را برطرف کرده و زمینه تثبیت جریان بار و توسعه حمل ترکیبی ریلی–دریایی را فراهم کند.

به گزارش تین نیوز، ورود قطار روسی متعلق به شرکت RZD Logistics به بندر خشک آپرین در تاریخ ۱۷ آبان را می بایست نقطه عطفی در تحولات مربوط به ترانزیت ریلی در کریدور شمال – جنوب دانست. اگرچه نخستین قطار روسی ترانزیتی به مقصد عربستان سعودی در شهریور سال ۱۴۰۲ وارد شبکه ریلی کشورمان شد، اما در آن زمان، هنوز بندر خشک آپرین مورد بهره برداری کامل قرار نگرفته و امکانات قابل توجه این بندر در اختیار راه آهن کشور قرار نداشت.

میخائیل گونچاروف دبیرکل شورای بین المللی هماهنگی حمل و نقل سراسری اوراسیا (CCTT) و اولگ پولیف مدیرعامل شرکت RZD Logistics که برای استقبال از قطار روسی به تهران سفر کرده بودند، پس از بازدید کامل از بندر خشک آپرین، این مجموعه ترانزیت محور را شاه کلید رفع بخش قابل توجهی از مشکلات موجود در مسیر ترانزیتی کریدور شمال – جنوب دانستند.

گونچاروف پس از بازدید از آپرین و در جریان دیدار با دکتر ذاکری ، مدیرعامل راه آهن، طی سخنانی یکی از مشکلات اصلی کریدور شمال – جنوب را موارد مربوط به مبادله بار در بخش های شمالی این کریدور دانست که به اعتقاد وی، با بهره برداری از آپرین، اکنون این مشکل تا سطح قابل توجهی مرتفع شده است. وی در ادامه تاکید کرد که تمامی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مایل به استفاده از کریدور شمال – جنوب در راستای توسعه روابط ترانزیتی با آب های جنوب هستند.

پولیف نیز با اشاره به کاهش زمان سیر میان روسیه تا هند از مسیر کریدور شمال – جنوب به ۱۵ روز و همچنین کاهش ۵۰ درصدی هزینه حمل در این مسیر، از آمادگی روسیه برای اعزام دستکم ۳ رام قطار دیگر به سمت جنوب تا پایان سال جاری میلادی خبر داد.

کریدور شمال  جنوب و مساله ترانزیت ریلی پایدار

اگرچه طی سال های اخیر، شاهد رشد استفاده از کریدور شمال – جنوب به ویژه در بخش شرقی آن بوده ایم، اما به نظر می رسد پایداری جریان بار، همچنان بزرگترین معضل این کریدور محسوب می شود. هرچند، بخش قابل توجهی از این ناپایداری به مشکلات مربوط به تحریم های شکل گرفته علیه روسیه و کاهش حجم تجارت خارجی این کشور باز میگردد، اما در ایران نیز مشکلاتی نظیر نبود هاب مبادلاتی و مرکز دپوی بار، از جمله عوامل فنی این ناپایداری به حساب می آمد. اکنون اما با راه اندای بندر خشک آپرین، شواهدی از استقبال شرکت های روسی از ادامه حمل بار ریلی در مسیر این کریدور  پدیدار شده که نمونه بارز آن را می توان در سخنان پولیف ملاحظه کرد.

اما ذکر این نکته ضروری است که از منظر اقتصادی،  پایداری ترانزیت و جریان بار، بسیار حائز اهمیت تر از حجم آن است. چراکه اساسا یکی از شروط بقای یک کریدور تجاری، همین پایداری جریان بار بوده و کریدوری که موفق به جذب مشتریان دائم و تثبیت جریان بار نشود، کریدور زنده به حساب نخواهد آمد.

رویکرد مدیرعامل راه آهن در تاکید بر اهمیت تکمیل زیرساخت هایی چون بندر خشک آپرین و دعوت از شرکای خارجی راه آهن برای سرمایه گذاری در این بندر خشک از طریق ساخت دپوی بار در ازای تخصیص فضایی مشابه برای شرکت های ایرانی در همان کشور، رویکرد هوشمندانه ای است که به تثبیت جریان بار در کنار رشد حجم آن کمک شایانی خواهد کرد. در صورتیکه دیگر کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز نسبت به حضور فعال در بندر خشک آپرین و مبادله قطارهای باری با جنوب اقدام نمایند، می توان انتظار داشت که برای نخستین بار از زمان تاسیس کریدور شمال – جنوب، سرانجام این مسیر بین المللی استراتژیک، از رسمیت کافی برخوردار شده و بتواند در راستای تثبیت جریان ترانزیت ریلی گام بردارد.

رویکرد سازنده راه آهن نسبت به حمل ترکیبی در مسیر شمال – جنوب

یکی از مواردی که دکتر ذاکری در دیدار با هیئت روسی به آن اشاره داشت، مساله تکمیل اتصال ریلی بندر کاسپین و لزوم نقش آفرینی بندر امیرآباد در توسه بار ریلی در مسیر کریدور شمال – جنوب است که مورد استقبال طرف روسی نیز قرار گرفت.

رویکرد مدیرعامل راه آهن نسبت به حمل ترکیبی اگرچه اساسا با نگاه سنتی راه آهن مبنی بر لزوم حمل تمام ریلی تفاوتی آشکار دارد، اما به نظر می رسد که به عامل موفقیت کریدور شمال – جنوب تبدیل خواهد شد. توجه داشته باشیم که در شیوه حمل ترکیبی و استفاده از پتانسیل های دریای خزر، کشورهای روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان می توانند مستقیما و بدون واسطه از طریق آب های بین المللی دریای خزر به شبکه ریلی ایران متصل شوند. اتصال دو بندر کاسپین و امیرآباد به شبکه ریلی و تکمیل سیستم رو- رو بندر امیرآباد طی ماه های پیش رو، هم از تعداد کشورهای واسطه برای اتصال ریلی به ایران خواهد کاست و هم سرعت حمل را تا حد زیادی افزایش می دهد. کاهش واسطه ها علاوه بر کاهش هزینه حمل، منجر به کاهش مقررات بروکراتیک مربوط به سیر قطار از کشورهای CIS شده که همین امر، زمان سیر را نیز تا حد چشمگیری کاهش خواهد داد.

مجموع کاهش هزینه و زمان سیر، همان موضوعی است که مدیرعامل شرکت RZD Logistocs نیز به درستی در خصوص کریدور شمال – جنوب به آن اشاره کرد و مهمترین فاکتور در توسعه ترانزیت خارجی به حساب می آید.

در پایان باید گفت که سیاست دکتر ذاکری برای توسعه زیرساخت های مورد نیاز برای توسعه حمل ریلی همچون بندر خشک آپرین از یک سو و استقبال گسترده از حمل ترکیبی به جای حمل تمام ریلی در مسیر کریدور شمال – جنوب، می تواند منجر به رونق گرفتن بی سابقه این کریدور و تثبیت جایگاه آن به عنوان شاهراه ارتباطی میان شمال و جنوب از مسیر ریلی ایران طی سال های آتی شود.