◄ تپش پرقدرت نبض توریسم درمانی در شمال و جنوب خزر

مجتبی کاوه - امیر بهادر هاشمی / توریسم درمانی شاخه ای از گردشگری است که دو کشور ایران و روسیه، ظرفیت های مطلوبی در آن دارند. هر دو کشور بزرگ شمال و جنوب خزر، با استفاده از این ظرفیت ها، سرمایه گذاری ها و برنامه های گسترده ای برای جذب سهم بیشتری از گردشگران سلامت از کشورهای هم جوار این دریا و سایر سرزمین ها، به مراکز درمانی خود تدارک دیده اند.

چشم پزشکان ایرانی برای عبدالوهاب معجزه کردند

در مرکز اقامتی مجتمع درمانی هلال ایران در شرقی ترین نقطه تهران، در اتاقی که بوی عطر گل یاس و قهوه در آن به مشام می رسد روبروی مرد پنجاه و چند ساله قوی هیکل دشداشه پوشی که چشم بند سفیدی چشم راستش را پوشانده است، نشسته ام. دشداشه سفید مرد، گلدان سفیدی که روی میز کنار تخت قرار دارد و چند شاخه گل رز قرمز در آن به چشم می خورد  و ملحفه های سفید روی تخت از تمیزی برق می زنند. مرد ضمن تعارف نسکافه، به فارسی می گوید: «اینجا خوب... اینجا تمیز». اسمش عبدالوهاب ابراهیم و از اهالی موصل است. تجارتخانه ای در موصل دارد و برای جراحی چشم به اینجا آمده است. در ادامه او به عربی صحبت می کند و مترجم مستقر در مجتمع که مرا همراهی می کند حرف‌های او را برای من ترجمه می کند: «چشم راستم در سال 2016 در جنگ بین داعش و نیروهای ارتش عراق آسیب دید. ترکش خمپاره به سرم خورد. نمی‌دانم ترکش خمپاره ای بود که داعش آن را شلیک کرد یا ارتش عراق». می خندد و شانه های عریض و شکم برآمده اش می لرزد: «البته برای چشمم فرقی نمی کرد کدامشان خمپاره را شلیک کرده باشد!»

قبل از این که برای درمان به مجتمع هلال ایران بیاید برای معالجه چشمش  یک بار به آلمان رفته و یک بار هم در دوبی جراحی کرده است. جراحی دوبی موفقیت آمیز بوده و امیدواری به بازگشت بینایی به چشم عبدالوهاب ایجاد کرده و او برای تکمیل درمان به ایران آمده است.

سه مزیت بزرگ صنعت گردشگری سلامت ایران

او می گوید تا آخر عمر خود را  قدرشناس پزشکان ایرانی و کادر درمانی  این مجتمع می داند و به هر کس از دوست و آشنایانش که دنبال درمان بیماری و جراحی های دشوار  باشد اینجا را توصیه می کند.  عبدالوهاب می افزاید : « ترکش خمپاره خیلی نزدیک به عصب های چشمم بود و جراحان یک مرکز چشم پزشکی مشهور در آلمان ریسک این عمل را بالا دانستند و کاری برایم نکردند. فکر نمی کردم دیگر بتوانم با این چشم جایی را ببینم تا این که یک چشم پزشک ایرانی در دوبی چشمم را جراحی و مرا امیدوار  کرد. به توصیه او برای جراحی تکمیلی به ایران آمدم و الحمدلله معجزه شد و بینایی به چشمم برگشت. قبلا در عراق هم شنیده بودم ایرانی ها در پزشکی و جراحی چشم خیلی مهارت دارند اما راستش اعتمادی به این حرف ها نداشتم. الان خوشحالم که اینجا کنار برادران ایرانی هستم. اینجا انگار در خانه خودم هستم. درمان و جراحی من اینجا با همان کیفیت دوبی و به قیمت بسیار کمتر انجام شد. دو روز دیگر چشمم باید معاینه شود. انشاالله دوره نقاهت که تمام شود برای زیارت حضرت امام رضا(ع)به مشهد می روم.»

آنچه عبدالوهاب می گوید همان سه مزیتی  است که ستون های صنعت توریسم درمانی ایران بر آن بنا شده است؛ 1) کیفیت خدمات پزشکی، 2) رقابتی بودن قیمت خدمات پزشکی در ایران نسبت به دیگر کشورهای منطقه و 3) قرابت فرهنگی بیماران مسلمان و به ویژه شیعیان متقاضی خدمات پزشکی با فضای فرهنگی ایران.

مشتریان توریسم درمانی ایران از کجا می آیند؟

دکتر ایرج عبدی رئیس مجتمع دارویی درمانی هلال ایران که یکی از مراکز مشهور و فعال در توریسم درمانی ایران به شمار می رود، درباره نحوه جذب گردشگران سلامت به این مجتمع توضیح می دهد: وزارت بهداشت و هلال احمر ایران با وزارت دفاع عراق تفاهمنامه همکاری دارد و بخشی از بیماران ما از این طریق به ایران می آیند. بخش دیگری از بیماران نیز توسط آژانس های مسافرتی که به صورت تخصصی در زمینه توریسم درمانی در عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق، سوریه، هند، پاکستان، تانزانیا و کشورهای حوزه آسیای میانه و قفقاز مثل تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ارمنستان و قرقیزستان فعالیت می کنند به ما معرفی می شوند. تعدادی از بیماران هم از طریق حضور ما در رویدادها و نمایشگاه های خارجی در همین کشورهایی که ذکر کردم با امکانات و ظرفیت های ما آشنا می شوند. بعضی بیمارن نیز از بیماران دیگری که در این مجتمع درمان شده اند، توصیف کیفیت خدمات ما را می شنوند و با ما ارتباط برقرار می کنند.

بیشترین تقاضای بیماران خارجی ؛ مغز و اعصاب، چشم پزشکی و ارتوپدی

به گفته وی، این مجتمع درمانی یکی از مراکز پرشمار کشور ایران است که در زمینه توریسم درمانی فعالیت می کند و بیمارستان های دولتی و خصوصی فراوان دیگری نیز در تهران، شیراز، اصفهان، تبریز و مشهد در گردشگری سلامت ایران نقش آفرینی می کنند. همه مراکز درمانی فعال در توریسم درمانی مثل اینجا هتل بیمارستانی اختصاصی ندارند ولی آنها که حرفه ای هستند پکیچ اقامتی کاملی که خدمات هتل باکیفیت نزدیک بیمارستان و ترانسفر فرودگاهی با آمبولانس ویژه در صورت لزوم، جزیی از آن است را به بیماران عرضه می کنند. بعضی بیمارستان ها هم یک طبقه از خود را به هتلی برای سرویس دهی به گردشگران سلامت تبدیل کرده و به خوبی تجهیز کرده اند.

همچنین او می گوید: بیماران خارجی در ایران بیشتر متقاضی خدمات و جراحی های ارتوپدی، جراحی مغز و اعصاب ، خدمات و جراحی های تخصصی چشم، جراحی قلب و عروق، جراحی های شکمی و درمان ناباروری هستند.

چشم انداز ایران برای دستیابی به درآمد 6 میلیارد یورویی از گردشگری سلامت

ایران در منطقه ای واقع شده که برخی کشورهای آن مثل عربستان و امارات و عمان در حاشیه خلیج فارس برای رهایی از اقتصاد نفتی تلاش می کنند. برخی دیگر نیز همچون روسیه، هند و ترکیه با هدف رشد سهم خود از اقتصاد جهانی و تثبیت خود به عنوان قدرت های نوظهور اقتصادی، شاخه های مختلف درآمدزایی با استفاده از ظرفیت های ملی را به شدت پیگیری می کنند. گردشگری سلامت برای تمام این کشورها جذاب است.

دکتر حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در مورد اهداف و چشم انداز صنعت توریسم درمانی ایران به «تین نیوز» می گوید: چشم‌اندازی که در برنامه هفتم توسعه برای آینده گردشگری سلامت ایران تعریف شده رسیدن به درآمد سالانه 6 میلیارد یورو در پایان پنجمین سال این برنامه یعنی در سال 1408است. به گفته دکتر شهریاری، که خود یک چراح چشم حاذق است، مجلس ایران طی سال های اخیر قوانینی برای حمایت از صنعت گردشگری سلامت به تصویب رسانده که از یک سو با مشوق ها و تسهیلات به گسترش سرمایه گذاری در این صنعت کمک کند و از سوی دیگر از فعالیت مراکز درمانی فاقد صلاحیت جلوگیری به عمل آید تا برند توریسم درمانی ایران، به دلیل فعالیت مراکز غیرمجاز و بی کیفیت، خدشه دار نشود.

شهریاری در ادامه به نکته هایی اشاره می کند که برای رشد توریسم درمانی ایران بسیار حائز اهمیت است. او می گوید: ما در توریسم درمانی به لحاظ نزدیکی فرهنگی مسلمانان به هنجارهای حاکم در سراسر ایران و احترامی که آنها برای ایران قائلند، مزیت قابل توجهی داریم. بر این اساس ما هر اقدامی برای گسترش توریسم زیارتی و فرهنگی در کشور خود انجام می دهیم به نوعی به گردشگری سلامت نیز کمک می کند. از طرفی، پزشکان و کادر درمانی ما تجربیات ارزنده ای از طریق جراحی های خاص و درمان مجروحان جنگ ایران و عراق و سایر جنگ های منطقه مثل جنگ عراق با داعش و جنگ داخلی سوریه به دست آورده اند که کفه تخصص و مهارت آنها را در برابر پزشکان کشورهای رقیب سنگین تر می کند.

می توانیم با روسیه هم رقیب باشیم و هم دوست

شهریاری در پاسخ به این پرسش که چه کشورهایی رقبای ایران در صنعت گردشگری سلامت به شمار می روند، می گوید: ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس تمایل دارند در این زمینه فعال باشند و اقدمات گسترده ای را آغاز کرده اند. آنها بیمارستان ها و امکانات خوبی دارند ولی آنچه ما داریم یعنی تجربه و مهارت در امور درمانی و خصوصا تجربه جراحی های خاص و دشوار را ندارند. ما این تجربه را مدیون فعالیت پزشکانمان در دفاع مقدس هشت ساله هستیم.

وی ادامه می دهد: در شمال  ایران و حاشیه خزر، تنها رقیب جدی ما روسیه است. آنها، هم سیستم درمانی قدرتمندی دارند و هم امکانات مناسبی دارند و هم تجربه و مهارت لازم را. فراموش نکرده ایم که در پاندمی کرونا، ایران و روسیه جزو معدود کشورها در کل دنیا  بودند که سیستم درمانی آنها توانایی تولید واکسن را داشت.  همچنین روس ها در سال های اخیر درگیری های نظامی با اوکراین و متحدان غربی این کشور داشته اند و مهارت های پزشکی و جراحی آنها برای رفع نیازهای درمانی مجروحان این جنگ، رشد کرده است. بنابراین ما می توانیم در توریسم درمانی با روسیه هم  رقیب باشیم و  هم دوست؛ یعنی تجربیات جراحان خود را با هم به اشتراک بگذاریم و از پیشرفت های هم بهره مند شویم. ایران و روسیه در مواجهه و مقابله با یکجانبه گرایی ها و تسلط جویی های آمریکا و کشورهای غربی دیدگاه ها و رویکردهای مشترکی دارند و همکاری در صنعت توریسم درمانی هم  یکی دیگر از ظرفیت هایی است که هر دو  کشور باید برای فعال کردن آن برای نزدیک شدن به هم از آن استفاده کنند.

حمایت دولت و مجلس دومای روسیه از صنعت گردشگری سلامت

رضا جمیلی سردبیر مدتورپرس – پایگاه اطلاع رسانی تخصصی مدیکال توریسم ایران – یکی از کارشناسان و  افراد مطلع در حوزه توریسم درمانی است. او رویدادهای متنوعی را در حوزه صنعت گردشگری سلامت در ایران و کشورهایی همچون امارات، هند، عمان و ترکیه پوشش رسانه ای داده و اجرا و برنامه ریزی کرده است. جمیلی معتقد است در بین کشورهای حوزه خزر، تنها ایران و روسیه ظرفیت های بسیار مناسبی برای جذب گردشگران سلامت به کشورهای خود دارند.

 او در این باره توضیح می دهد: هر دو کشور باستانی و اصیل شمال و جنوب خزر در حال افزایش تعداد گردشگران سلامت خود هستند. ایران در سال 2024 میزبان حدود یک میلیون گردشگر سلامت بوده و روسیه نیز بیش از یک میلیون و دویست هزار گردشگر سلامت را در این سال میزبانی کرده است. این درحالیست که تا یک دهه قبل این تعداد برای هر دو کشور حدود 200 هزار نفر بوده است. ایران به طور سنتی بیشتر میزبان بیماران مسلمان عراقی و پاکستانی و لبنانی و کشورهای حاشیه خلیج فارس است و روسیه نیز به صورت سنتی بیشتر بیماران قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و جمهوری آذربایجان را به مراکز درمانی خود جذب کرده است اما هر دو کشور برای گشایش بازارهای جدید در حیات خلوت کشور دیگر – ایران برای نفوذ به بازار گردشگری سلامت آسیای میانه و روسیه برای نفوذ به بازار گردشگری سلامت کشورهای مسلمان - تلاش می کنند و در این زمینه رقیب به شمار می روند.

جمیلی با اشاره به حمایت دولت و مجلس روسیه از صنعت توریسم درمانی این کشور می افزاید: دومای روسیه در پی تصویب قانون جامع گردشگری پزشکی است که کیفیت خدمات و امنیت سرمایه گذاران را ارتقا می دهد و در شهرهای مسکو، سن پترزبورگ و تومسک پروژه های متعدد توریسم درمانی در حال اجرا است.

سردبیر مدتورپرس می افزاید: فعالان صنعت توریسم درمانی روسیه که من با آنها در ارتباط هستم به من گفته اند علاوه بر بیماران کشورهای آسیای میانه، بیماران مسلمان از کشور سوریه و مصر برای خدمات دندانپزشکی، جراحی های تخصصی چشم، جراحی های ارتوپدی، قلب و پیوند اعضا به روسیه می روند و تعداد آنها هر سال رو به افزایش است. روسیه در حال حاضر تحریم های شدیدی را تحمل می کند. تحریم هایی که البته ایران هم تجربه آنها را دارد برای روسیه مزیتی ایجاد کرده که چندان منتظر آن نبوده اند و آن کاهش ارزش روبل و ارزان تر شدن خدمات پزشکی در این کشور برای خارجی ها است.

روسیه یک گام هوشمندانه هم در زمینه جذب گردشگران مسلمان برداشته و گردشگری پزشکی حلال را هم برای جذب هر چه بیشتر آنها راه اندازی کرده است. مراکز دانشگاهی روسیه نیز با پذیرش تعداد قابل توجهی از دانشجویان پزشکی از کشورهای آسیای میانه و کشور سوریه و مصر، در گسترش خدمات توریسم درمانی روسیه در این کشورها نقش مهمی ایفا می کنند. به نظر من ایران در این زمینه تعلل کرده و با وجود قدمت و شهرت مراکز دانشگاهی پزشکی ایران، برای جذب دانشجویان پزشکی از کشورهای مسلمان به ایران، برنامه ریزی جامعی انجام نشده است.

به گفته وی، جنگ اوکراین هم مثل تجربیات جنگی ایران، برای جراحان روس و سازندگان تجهیزات توانبخشی و کمک به معلولان در این کشور تجارب جدیدی از به همراه داشته که آنها را در توریسم درمانی قدرتمندتر کرده است. شاید بتوانیم در آینده نه چندان دور، رویدادی برای به اشتراک گذاری تجربیات  و دستاوردهای پزشکی ایران و روسیه در درمان مجروحان جنگی برنامه ریزی کنیم. این اشتیاق در ایرانی ها وجود دارد و تصور می کنم روس ها هم از آن استقبال کنند.

رقابت هیجان انگیز ایران و روسیه در توریسم درمانی کشورهای حوزه خزر

البته جمیلی این را هم می گوید که دست ایران در رقابت با همسایه قدرتمند شمالی در زمینه صنعت توریسم درمانی چندان خالی نیست. او توضیح می دهد: ایران اقدامات خلاقانه ای مثل توسعه فناوری های نوین و استفاه از هوش مصنوعی برای جذب گردشگران سلامت و راه‌اندازی مراکز مدرن آب‌درمانی و تاسیس دهکده‌های سلامت برای آنها را آغاز کرده است. علاوه براین، ایران در صادرات تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی حتی در شرایط تحریم هم موفق بوده است که صادرات تجهیزات پزشکی می تواند دریچه ای برای توسعه بازار توریسم درمانی باشد. ضمنا برگزاری رویدادها و نمایشگاه های توریسم درمانی در ایران، در سال های اخیر بی وقفه در حال افزایش بوده است.  این اقدامات نشان می دهد رقابت بین ایران و روسیه در جذب متقاضیان توریسم درمانی کشورهای حوزه خزر در سال های آینده ادامه خواهد داشت و این رقابت هیجان انگیز خواهد بود.

انتهای پیام