صنایع دریایی باید نگاه بهتری به دانش بنیان ها داشته باشد
کارشناس حوزه فناوری دریایی با بیان اینکه صنایع دریایی می تواند به اندازه کل صنعت نفت برای کشور درآمد داشته باشد، گفت: یکی از مشکلات حوزه فناوری های مدرن دریایی، گیرافتادن در مرز بین سنت و مدرنیته است، زیرا استارت آپ ها و دانشجوهای ما مدرن است، ولی صنایع سنتی هستند.
کارشناس حوزه فناوری دریایی با بیان اینکه صنایع دریایی می تواند به اندازه کل صنعت نفت برای کشور درآمد داشته باشد، گفت: یکی از مشکلات حوزه فناوری های مدرن دریایی، گیرافتادن در مرز بین سنت و مدرنیته است، زیرا استارت آپ ها و دانشجوهای ما مدرن است، ولی صنایع سنتی هستند.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایرنا، محمدحسن بزازان گفت: در چند سال اخیر رهبری مکرراً به دریا به عنوان گنج پنهان و مغفول بودن اشاره کرده اند؛ اما متأسفانه ما تا به ساحل رسیدیم توقف کردیم. این مسئله نیز در جنوب و شمال وجود دارد. آلوده ترین و بد چهره ترین مناطق سواحل دریاها در شمال هستند؛ پس ما تاکنون توسعه دریا محور در هیچ جای ایران نداشته ایم.
وی افزود: البته اتفاقات خوبی هم افتاده است به طور مثال ما در برخی جنبه های دریایی مثل شیلات و صید رتبه خوبی نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس داریم؛ اما باز هم نمی توان آن را منتج از یک برنامه بلندمدت برای توسعه دریایی دانست. برخی صنایع مثل صید، در خون ایرانی ها بوده است؛ با این حال وضعیت صید ما در گستره جهانی رتبه خوبی ندارد. امروز صید فراسرزمینی اهمیت پیدا کرده است و چین در آب های ما و کشورهای دیگر حضور دارد؛ بنابراین الزاماً ما باید به سمت فرصت های جدید با رویکرد علمی و اقتصادی برویم.
بزازان با بیان اینکه ۸۰ درصد تجارت کشور مبتنی بر حمل ونقل دریایی است پس مالکیت کشتی ها و کشتی رانی یک بحث مهم است، تصریح کرد: بحث دیگر موضوع بنادر و زیرساخت هایی مثل تجهیزات تخلیه و بارگیری است. بحث دیگر انواع خدمات دریایی مثل سوخت رسانی است. خدمات یعنی ارزش افزوده و با سرمایه گذاری معقول می توان ارزآوری قابل قبولی داشت.
صنعت ساخت و تعمیر شناور (کشتی سازی) در ایران مغفول بوده است
این کارشناس فناوری دریایی با بیان اینکه صنعت ساخت و تعمیر شناور (کشتی سازی) در ایران حقیقتاً مغفول بوده است، گفت: در سال های گذشته انواع مختلف شناور را ساخته ایم و الزامات تأمین و طراحی را انجام داده ایم با این حال از کشوری مثل امارات که دارای همه انواع خدمات تعمیر کشتی هست، عقب هستیم. در سال های نه چندان دور حتی تعمیر کشتی های خودمان را به کشورهای خارجی می سپردیم. به سبب تحریم ها به صنایع داخلی اعتماد کردیم و برخی از تعمیرات در داخل هم انجام می شود.
بزازان گفت: ما در بحث ساخت شناورهای خدمات ساحلی و فراساحلی کاری نکرده ایم. البته در دولت سیزدهم، ورود وزارت نفت به موضوع سرمایه گذاری، ساخت و مالکیت داخلی صد و خرده ای شناور خدمات فراساحلی موجب تقویت این صنعت و اشتغال زایی و جلوگیری از خروج ارز می شود. این ظرفیت در حوزه بنادر هم وجود دارد و عیناً در شیلات و گردشگری دریایی هم می توان مطرح کرد.
وی با توضیح اینکه شیلات دو بخش دارد، صید و آبزی پروری، گفت: وضعیت ما در حوزه صید در منطقه خاورمیانه خیلی خوب است. البته سهم بالای ما به خاطر تمرکز دیگران بر سایر حوزه ها است. ما در آبزی پروری عقب هستیم اگرچه به طورکلی به سمت توسعه هستیم. در مورد موضوع صید فراسرزمینی که چینی ها در نزدیکی آب های ما انجام می دهند، کشور ما به واسطه فقدان زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری، سهم چندانی ندارد.
به گفته بزازان در حوزه دفاعی به واسطه ظهور و بروز بیشتر، ما به نوعی قدرت منطقه ای و جهانی دفاع دریایی هستیم؛ چندین ناوشکن ساختیم و پیشرفت های خیلی خوبی به نسبت سایر حوزه های صنایع دریایی در اینجا داشته ایم. در بسیاری از تجهیزات آن، متکی به صنایع داخلی هستیم. صنایع دفاعی چون پیشران صنعت و فناوری است، حرکت های این حوزه امیدبخش است. برخی از شناورهای ما در دنیا اهرم قدرت بسیار خوبی به حساب می آید.
این کارشناس فناوری دریایی درباره افق ها و اهداف صنایع دریایی، گفت: توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تدوین سیاست های کلی توسعه دریایی کشور در چندین بند و با مشارکت برخی سازمان ها محقق شد و راهبردهای خوبی در این زمینه مشخص شد. این سیاست ها، به سان چراغ راه توسعه دریایی است. امیدواریم بتوانیم به زودی شاهد ابلاغ این سیاست ها از سوی رهبری باشیم. ذیل این مسئله، دولت سیزدهم موضوع اقتصاد دریا محور را مطرح کرد و چشم انداز شفافی تری را نسبت به مزیت های دریایی ایران مدنظر قرار داد. همچنین در برنامه هفتم توسعه، محوری تحت عنوان اقتصاد دریا محور وجود دارد که از سازمان های مرتبط درخواست ارائه برنامه مشخص برای این مسئله کرده است. وزارت خانه های مرتبط با مقوله دریا، هم اکنون در راستای هدف گذاری فعال شده اند که البته باید پایش بشوند تا ببینیم چقدر از این برنامه ها به عرصه عمل می رسد.
وی متذکر شد: توسعه دریایی کشور احتیاج به یک پایش در سطوح عالی دارد. به صورت کلی صنایع دریایی به معنای عام آن، می تواند محل اتکای کشور باشد. توجه به صنایع دریایی، می تواند مناقشات ایران را حل کند با حضور در دریا، می شود از آب های تحت مالکیت تا کشتی های توقیف و تحریم شده و ... مذاکره کرد. دریا یک صنعت سنتی است و کشور ما هم ماهیتاً یک کشور ترانزیتی بوده است و توجه به این عرصه، هزینه های حمل ونقل ما را کاهش خواهد مخصوصاً که در کشور ما یک صنعت ریشه دار است.
بزازان گفت: حوزه فناوری هم باید موردتوجه باشد. فناوری های دریایی در همه دنیا یک حوزه نوپا است و به تازگی در حال مطرح شدن است. ارائه خدمات دریایی به سمت جدیدی می رود.
صنایع دریایی باید نگاه بهتری به دانش بنیان ها داشته باشد
این کارشناس فناوری دریایی توضیح داد: یکی از مشکلات حوزه فناوری های مدرن دریایی، گیرافتادن در مرز بین سنت و مدرنیته است. استارت آپ ها و دانشجوها و اکوسیستم ما مدرن است؛ ولی صنایع ما سنتی هستند؛ لذا گپ و فاصله در این بین اسباب ناامیدی شده است چرا که برخی قراردادها به همین خاطر منعقد نمی شود. البته به همت معاونت علمی و فناوری کشور و عزم برخی دستگاه ها وضعیت در حال بهبود است؛ اما صنایع دریایی باید نگاه بهتری به دانش بنیان ها داشته باشد. شرکت های دانش بنیان تا حدودی فعال شده اند. در ساخت انواع تجهیزات در کلاس های مختلف کار کرده اند. برخی از کنوانسیون های بین المللی برای کشور محدودیت آور است. برای مثال کنوانسیون مدیریت آب توازن که ما در آن عضو هستیم، ناوگان ملی را ملزم به نصب تجهیزاتی در کشتی ها می کرد. یک شرکت دانش بنیان که توانایی این موضوع را داشت به واسطه دانش خود استانداردهای بین المللی را گرفت و اکنون در حال نصب آن تجهیزات روی ناوگان کشتی رانی کشور است. ما تا قبل از این در این حد از توانمندی نبودیم.
بزازان گفت: این که ما در رشته کشتی سازی درس می خوانیم باید راهی باشد برای کارکردن در صنایع مرتبط با کشتی سازی و ورود شرکت های دانش بنیان می تواند فتح باب این قضیه باشد. اگر مدیران و سرمایه گذاران این عرصه به جوانان و شرکت های استارت آپی اعتماد کنند، اشتغال زایی بسیاری در این حوزه رقم خواهد خورد. بخش های مختلف صنایع دریایی در کشور ما بهره وری پایینی دارد و ما به وسیله ابزارهای مختلف فناورانه شامل فناوری های سخت و نرم می توانیم سطح بهره وری را بالاتر ببریم.
این کارشناس دریایی گفت: با اتکا و ترویج تکنولوژی ایرانی می توانیم بازار خود را در منطقه گسترش بدهیم یا حتی با روسیه و چین هم توسعه صادرات در این عرصه داشته باشیم. تولید تجهیزات و خدمات نباید صرفاً در بازار داخلی متوقف شود. باید حمایت از سمت صنعت اتفاق بیفتد و با کمک شرکت دانش بنیان، محصول را توسعه بدهند.
من به عنوان کارشناس حوزه دریا انتظار دارم که پازل های جورچین توسعه دریایی را کنار هم بنشانند. کارهایی شده است؛ اما کافی نیست. برخی نقاط این حوزه مغفول است؛ مثلاً یک عقل کل تنظیم گر که این جریان را به صورت متمرکز و پایدار پیش ببرد، نیاز داریم. به سیستم پایش این حوزه نیازمندیم. در کشور چین، ۵۰ درصد اقتصاد وابسته به ساحل و ۹ درصد اختصاصاً وابسته به دریا است. در سایر کشورهای بزرگ هم به همین شکل است؛ لذا باید متولی کلان این عرصه از اختیارات کافی برخوردار باشد و به پایش مدام صنعت بپردازد.
وی تاکید کرد: هر یک حوزه صنایع مرتبط با دریا می تواند به اندازه کل صنعت نفت برای ما درآمد داشته باشد و این مطلب یک رؤیاپردازی نیست.
