◄ ارمنستان همچنان به مسیر ترانزیتی ایران نیازمند است

ارمنستان در حال گسترش روابط تجاری و اقتصادی خود است. ایران کماکان مسیری امن و مطمئن برای این کشور به شمار آمده و در صورت پیگیری و عزم جزم کشورمان، می توان یک شاخه جدید در مسیر کریدور جنوب شمال تاسیس کرد. ارتباط ایروان با ترک ها به معنای دور زدن ایران نیست.

به گزارش تین نیوز، هر گونه تحرک همسایگان توسط برخی کارشناسان خطری بزرگ برای ایران و جایگاه ترانزیتی آن محسوب می شود، به طوریکه بعد از اعلام ارمنستان در مورد آمادگی این کشور برای همکاری با ترکیه و آذربایجان برای تاسیس کریدور، حالا می گویند ارمنستان ایران را دور زد. بیان چنین مطالبی نشان می دهد که یک عده دیدگاه صفر و یکی را در تحلیل مسایل بین المللی و روابط بین کشورها در نظر می گیرند.

این که عطسه همسایگان مانند سیل ویرانگر تصور می شود خود جای سوال است که چرا وقتی دو کشور کوچک اقدام به تاسیس کریدور ترانزیتی می کنند،  عده ای می گویند که پاشینیان ایران را دور زد. درحالی که این کشور شریک و متحد تجاری و اقتصادی ایران از بدو تاسیس بوده و همچنان این ارتباط در حال پر رنگ تر شدن است. در طول یکسال گذشته ایرلاین های تازه تاسیس ارمنی پروازهای خود به مقصد ایران را افزایش داده اند، طرح ساخت بزرگراه سرتاسری از ایران به ارمنستان توسط شرکت های ایرانی در حال مطالعه است و از طرف دیگر ارامنه برای حضور در بندر چابهار ابراز تمایل کرده اند. 

ماجرای ارمنستان 

ارمنستان در میان همسایگان شمالی ایران ضعیف ترین جایگاه جغرافیایی را دارد. کشوری کاملا محصور در خشکی که از غرب و شرق توسط دو کشور ترکیه و آذربایجان و از شمال و جنوب توسط گرجستان و ایران در محاصره کامل است. کشور ارمنستان سرزمینی با ساختار کوهستانی خشن است، به طوریکه طی مسافت 300 کیلومتری از جنوب تا شمال ارمنستان از طریق جاده بیش از 12 ساعت زمان می برد و عملا این کشور را در امر ترانزیت در وضعیت نامطلوبی قرار می دهد. در سال های اخیر، طرح ساخت بزرگراه سرتاسری که شمال تا جنوب سرزمین کوهستانی را به شکلی مستقیم پیوند دهد و ترانزیت کالا را تسهیل کند در دستور کار دولت قرار گرفته، اما به دلایل متعدد همچنان اجرای این ابرپروژه به تعویق افتاده است.

بعد از جنگ 44 روزه در سال 2020 و شکست ایروان از باکو که منجر به باز پس گیری قفقاز توسط آذربایجان شد، دولت ارمنستان رفته رفته در موضع ضعف قرار گرفت. سیر نزولی این کشور تا جایی پیش رفت که در ماه های اخیر سران ارمنستان به اشتباه استراتژیک خود در اتکا کامل به روسیه اقرار کردند که بلافاصله بعد از آن رزمایش نظامی ارمنستان و آمریکا در خاک این کشور برگزار شد که خبر از مهمان تازه وارد به قفقاز داد. اکنون بعد از سه سال تلاطم سیاسی در منطقه، ارمنستان آمادگی خود را برای همکاری ترانزیتی با آذربایجان و ترکیه اعلام کرده است که به هیچ وجه نمی توان این اقدام را ضامن ثبات در منطقه قلمداد کرد. اقدامات یکسال اخیر ارامنه در برقراری روابط جدید و کم رنگ کردن ارتباط با برخی متحدان قدیمی به معنای آن است که این کشور در صدد گسترش روابط تجاری و اقتصادی خود، نقش آفرینی در کریدورهای بین المللی جدید و همچنین عدم وابستگی و اتکا به یک قدرت خارجی مانند روسیه است. 

نیاز ارمنستان به مسیر ایران

بخش قابل توجهی از کالای مصرفی کشور ارمنستان توسط ایران تامین می شود، از طرف دیگر سوخت مورد نیاز این کشور را روسیه تامین می کند که از طریق خاک گرجستان وارد شده و سرتاسر این کشور را گاز رسانی می کند و با توجه به سردی روابط ایروان و مسکو می توان تصور کرد که ارمنستان برای بلند مدت روی منابع نفت و گاز ایران حساب باز خواهد کرد. از طرف دیگر دولت پاشینیان برای نقش آفرینی بیشتر در عرصه ترانزیت بین الملل اجرای عملیات در بندر چابهار ایران را در دستور کار قرار داده است تا این کشور بتواند در آینده تبدیل به یکی از شاخه های ترانزیتی کریدور جنوب شمال تبدیل شود. علی رغم ساختار کوهستانی سخت و خشن این کشور، طرح ساخت بزرگراه سرتاسری (و همچنین مسیر ریلی) از تبریز به ایروان نیز گزینه مطلوبی است که شاخه جدید تزانزیتی جدید را در قفقاز جنوبی به وجود آورد. در دنیای امروز، تاسیس یک کریدور ترانزیتی صرفا به معنای عبور از یک مسیر واحد نیست، بلکه می تواند گذرهای فرعی و کمکی را نیز برای تقویت اقتصاد کشورهای منطقه در نظر گرفت.

داستان کریدور آذربایجان ارمنستان ترکیه چیست؟ 

چهار راه صلح که به تازگی توسط ارمنستان به دو کشور ترکیه و آذربایجان پیشنهاد داده شده است، کریدور یک کمربند یک جاده چین را از مسیر آسیای میانه و دریای خزر به قفقاز جنوبی و در نهایت اروپا متصل می کند. با توجه به احتمال درگیری های نظامی گسترده در منطقه به سبب کریدور زنگزور، ایروان قصد دارد  مرزهای خود را به روی باکو و آنکارا باز کند، بلکه بتواند در وهله اول از تنش های محتمل آینده جلوگیری کند و همچنین دروازه های تجارت بین المللی با شرق و غرب را به روی خاک خود بگشاید. فراموش نشود که ارمنستان به مانند کشورهای منطقه از نعمت نفت، گاز و معادن طبیعی برخوردار نیست و کشوری با تولید ناخالص پایین به شمار می آید، لذا این کشور ناچار است برای توسعه اقتصادی خود به امر ترانزیت روی آورد. اما عده ای اقدام اخیر کشور همسایه را دور زدن ایران و محروم شدن ایران از ترانزیت آن منطقه قلمداد کرده اند که تفکری بس اشتباه است. ایروان برای رونق اقتصادی می بایست دم هر چهار همسایه خود را داشته باشد و علی الخصوص ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای گزینه اصلی تجارت و بازرگانی این کشور به حساب می آید.