◄ توسعه بندر فاو و گوادر؛ خیز عراق و پاکستان برای رقابت با ایران
عراق می خواهد با توسعه بندر فاو در دل خلیج‌فارس به رقابت با بندر جبل علی دبی برود. از طرف دیگر قطار پرسرعت از فاو تا شمال عراق (مرز ترکیه) این کشور را به هاب ترانزیتی تبدیل خواهد کرد. پاکستان نیز با سرمایه گذاری گسترده چینی ها قصد دارد تا بخشی از ترانزیت کالای صادراتی چینی را از طریق خاک خود انجام داده و سرتاسر خاک این کشور به کریدور ترانزیتی تبدیل شود. آیا اقدامات دو همسایه شرقی و غربی ایران سبب تزلزل جایگاه ترانزیتی کشورمان می شود؟
عراق می خواهد با توسعه بندر فاو در دل خلیج فارس به رقابت با بندر جبل علی دبی برود. از طرف دیگر قطار پرسرعت از فاو تا شمال عراق (مرز ترکیه) این کشور را به هاب ترانزیتی تبدیل خواهد کرد. پاکستان نیز با سرمایه گذاری گسترده چینی ها قصد دارد تا بخشی از ترانزیت کالای صادراتی چینی را از طریق خاک خود انجام داده و سرتاسر خاک این کشور به کریدور ترانزیتی تبدیل شود. آیا اقدامات دو همسایه شرقی و غربی ایران سبب تزلزل جایگاه ترانزیتی کشورمان می شود؟
به گزارش تین نیوز، مسئله ترانزیت در یک دهه اخیر از اهمیت دوچندانی برخوردار بوده است، تاجایی که کشورهای همسایه ایران همگی داعیه تبدیل شدن به بازیگر اصلی ترانزیتی منطقه را در سر دارند. زمانی بود که همگان از ضعف جغرافیایی کشور عراق صحبت به میان می آوردند به گونه ای که همسایه غربی ایران کمتر از 100 کیلومتر ساحل در اختیار دارد و عملا کار را برای تجارت دریایی عراق مشکل می کند، اما اکنون این کشور قصد رقابت با دبی را دارد!
راه آهن خرمشهر به بصره نیز از جمله طرح هایی بود که در جهت تسهیل مراودات تجاری عراق در عرصه بین الملل و با تعاون سواحل خوزستان به انجام می رسید. حالا در یکی دو سال اخیر اخبار تعجب آوری از عراق به گوش رسیده است. خبر توسعه بندر فاو (شهر کوچک بندری در جوار اروندکنار) در جنوبی ترین بخش کشور عراق همگان را شوکه کرد، به خصوص که عراق با سرمایه گذاری گسترده در تنها پهنه آبی خود در خلیج فارس قصد دارد تا به رقابت بندر جبل علی دبی برود.
چشم امید عراق به توسعه فاو
توسعه بندر فاو می تواند به عنوان یک درگاه تجاری و صادراتی استراتژیک عمل کند. با افزایش ظرفیت بندر و بهبود زیرساخت های حمل و نقلی از فاو به سایر شهرهای عراق، این کشور قادر خواهد بود تجارت خود را با سایر کشورها گسترش داده و خاک این کشور را محلی برای مراودات کالای ترانزیتی کند. از طرفی دیگر توسعه بندر فاو می تواند منجر به جذب سرمایه خارجی شود. با دسترسی به گسترده ترین شبکه حمل و نقل در خلیج فارس، شرکت های خارجی ممکن است علاقه مند شوند تا در زیرساخت های حمل و نقل عراق سرمایه گذاری کنند، به خصوص آنکه فاو جدید کالای انبوه را از طریق سیستم مدرن ریلی در مسیر ترانزیتی به اروپا قرار خواهد داد.
آیا عراق می تواند هاب ترانزیتی شود؟
تاریخ معاصر عراق از زمان به قدرت رسیدن صدام حسین تا به امروز شاهد تلاطم و فراز و نشیب های گسترده بوده است. جنگ با ایران و کویت، اشغال عراق توسط آمریکا و ظهور هولناک داعش در مناطق شمالی عراق از جمله عوامل تاثیرگذار در ایجاد ناامنی، بی اعتمادی و بی ثباتی کشور عراق در طول ده ها سال گذشته بوده اند. سوال اینجاست که آیا وقت ثبات، استحکام و رونق اقتصادی عراق بعد دهه ها جنگ و خونریزی فرارسیده است؟ قطعا برای پاسخ دادن به این سوال بسیار زود است، باید منتظر ماند و دید که گام عراقی ها برای تبدیل شدن به هاب ترانزیتی تا چه اندازه محقق می شود.
پاکستان و ترانزیت از دل کوهستان
در چند سال اخیر نفوذ چینی ها در پاکستان به شدت گسترش یافته تاجایی که سرمایه گذاری هنگفت چین در بندر گوادر و همچنین ساخت راه آهن سرتاسری از گوادر تا شمال پاکستان (مرز چین) که چند ده میلیارد دلار سرمایه گذاری را شامل می شود نشان از عزم دو کشور برای توسعه همه جانبه روابط تجاری و اقتصادی دارد. به خصوص اینکه سامانه ریلی در حال احداث می بایست از دل کوهستان های سرسخت شمال پاکستان عبور کند.
برای چین، توسعه بندر گوادر به عنوان قسمتی از پروژه جاده ابریشم جدید (BRI) که به منظور تقویت راه های تجارت و حمل و نقل بین آسیا و آفریقا است، بسیار مهم جلوه می کند. با توجه به مکان استراتژیک گوادر، چین می تواند از طریق این بندر به بازار های منطقه خاورمیانه، آفریقا و اروپا (کانال سوئز) دسترسی داشته باشد. همچنین، تحقق پروژه جاده ابریشم جدید به کاهش هزینه های حمل و نقل کالا و سامانه های لجستیک کمک کرده و برای چین به عنوان قدرت صادراتی بسیار مهم است. برای پاکستان، توسعه بندر گوادر نقش مهمی در توسعه اقتصادی و تجارت بین المللی دارد. این بندر به عنوان دروازه پاکستان به جهان و بازار های خارجی عمل کرده و امکان صادرات و واردات را بهبود می بخشد.
راه آهن گوادر به چین چه فوایدی دارد؟
ساخت راه آهن بهبود قابل توجهی در حمل و نقل کالا و مسافر در داخل پاکستان به ارمغان می آورد. این زیرساخت باعث رشد صنعت و تجارت در پاکستان خواهد شد. همچنین باز شدن مسیر جدید برای صادرات و واردات به چین، فرصت های تجاری جدیدی را برای دو کشور فراهم می کند. از طرف دیگر باز شدن مسیر حمل و نقل جدید از بندر گوادر به شمال پاکستان، به عنوان یک زیرساخت حمل و نقل استراتژیک می تواند به تقویت امنیت منطقه کمک کند. این زیرساخت حمل و نقل جدید، به دولت پاکستان کمک می کند تا منابع خود را در منطقه حفظ کرده و در صورت لزوم عملکردهای نظامی را تسهیل کند. همچنین ساخت راه آهن پاکستان موجب تحولات جغرافیایی در منطقه خواهد شد. با گذشت زمان این زیرساخت حمل و نقل قادر خواهد بود به عنوان گذرگاه بین المللی برای تجارت و حمل و نقل منطقه ای خدمت کند.
تکلیف ایران چه می شود؟
نگرانی های کارشناسان از پیشرفت طرح های حمل و نقلی و ترانزیتی کشورهای همسایه بیشتر از آن جهت است که در فقدان توسعه زیرساخت های ایران و منزوی شدن کشور در امر تجارت منطقه ای، رقبا گوی سبقت را بربایند. اینکه عراق و پاکستان کریدور ترانزیتی بسازند و یا اینکه عمان بندر دقم را ایجاد کند امری بدیهی است که هر کشوری برای توسعه اقتصادی نیاز به تجهیز زیرساخت ها داشته و به هیچ وجه تهدیدی برای دیگر ممالک محسوب نمی شود. اما دغدغه اصلی ما آن است که ایران همچنان یک مجموعه واحد و هماهنگ ترانزیتی را به جهانیان عرضه نکرده است. کریدور ریلی جنوب شمال از اسکله شهید رجایی بندرعباس حرکت کرده ولی همچنان کامل نشده است (اشاره به راه آهن رشت آستارا که هنوز تکمیل نشده). از طرف دیگر، توسعه بندر چابهار و اتصال آن به سیستم ریلی کشور وضعیت مشخصی نداشته و اخبار مطلوبی از بلوچستان ایران به گوش نمی رسد. با ادامه این وضع، نه تنها سرعت حرکت همسایگان، بلکه کندی عملکرد داخلی در توسعه و راه اندازی کریدور شمال جنوب بیشتر نگران کننده بوده و آینده ترانزیتی کشور را در هاله ای از ابهام قرار خواهد داد.
اروپایی ها برای هزاران سال با هم جنگیدند کشورهای همسایه شان را به خاک کشیدند مردمانشان قتل عام شد و به اسارت رفت برای منافع بیشتر اما از وقتی که با مفهوم "امنیت جمعی" آشنا شدند به سمت همین اروپای امن و آباد حرکت کردند تازه در اروپا بحث های نژادی کناربرو هم نیست اما این چیزها را مسکوت یک گوشه گذاشتند امنیت جمعی می گوید اگر من فرانسه سر رقابت های کاذب ، منافع آلمان ها و اسپانیایی ها و انگلیسی ها را بکوبم و آن ها نیز چنین کنند تهش همه به باخت جمعی خواهند رسید این چیزیه که هنوز بعضی سیاسیون و کارشناسان در غرب آسیا بهش نرسیدند و به مسئله به شکل تک بعدی نگاه می کنند باید پرسید کشور ما بابت ناامنی ها و مشکلات در عراق و سوریه و پاکستان و افغانستان چقدر هزینه پیدا و پنهان می دهد ؟ ما اتفاقا باید از توسعه و پیشرفت همسایگان و کلا کشورهای همسایه خوشحال باشیم وقتی پاکستانی ها و عراقی ها دنبال تشکیل دادن کریدورهای ترانزیتی باشند مجبور می شن یکسری مسائل داخلی شان را حل کنند و به سمت توسعه امنیت در کشورشان بروند در همین پاکستان ، گروه های تروریستی و تجزیه طلبی حضور دارند که توسط آی اس آی ، یکسری قضات و ارتشی های فاسد پشتیبانی می شن و ادامه این مشکل سر از خاک ما درمیاره درنتیجه همین کریدور شرق ما هم به شکل تهدید خواهد شد رقابت مسموم باشد ممکن است جنس این تهدیدها ، سازمان یافته هم بشه پس پاکستانی ها مجبور خواهند شد این مسائل داخلی شان را برطرف کنند افغانستانی ها هم چاره ایی جز حرکت به سمت صلح ، امنیت و سازندگی ندارند اگر خواهان داشتن کریدور بین المللی در خاک شان هستند در عراق مسئله یکسری از کرده‌ای تجزیه طلب را داریم بعضی از سیاسیون و جریان های عراقی هم دنبال منافع آمریکا هستند یکیش اینکه اگر عراق به ثبات و پیشرفت برسد آمریکا دیگر نمی تواند در این خاک بماند پس عراقی ها هم مجبور می شن دنبال حل مشکلات داخلی شان برن تا یک نفعش برای ما این باشد که یک قدم بزرگ برای باز کردن کریدور مدیترانه برداریم بلحاظ امنیتی نظامی ، اقتصادی و ... ما به این کشورها با پارامتر توسعه و صلح و آبادانی نیاز داریم اخراج قدرت های فرامنطقه ایی تنها در چنین شرایطی شدنیه آن ها اختلاف می اندازند جنگ ها و فتنه ها را مدیریت می کنند تا جای پای خود را باز کنند ما هم اینجا نشستیم افغانستانی پاکستانی عراقی می گیم !! باید دانست آنقدر بار در این کریدور شمال جنوب هست که این سفره برای همه کشورهای منطقه باز باشد و می شود به سمت فضای همکاری حرکت کرد نه رقابت های بی خود که ممکنه به سمت سخت تر شدن شرایط منطقه برود چابهار و گوادر و این سمت بندر امام و بندر بصره می توانند با هم کار کنند بهترین فرمول ، بستن اشتراک منافع و برد جمعیه که زمان و صبوری می برد .
اخه ما دیروز جلسه ستاد تسهیل سفر اربعین را داشته ایم و فرصت نشد در مورد سایر مسایل جزیی مملکت بحث و تبادل نظر بشود انشاالله در اولین فرصت برای مرغ و گوشت و تخم مرغ هم‌فکری میکنیم و بحث کریدور شمال به جنوب که .....فعلا نیازی نداریم
تا زمانیکه در بین مسئولین و حتی مردم عادی ایران دو تفکر خطرناک ایدئولوژی و فاشیسم زبانی وجود داشته باشد،ایران از تحولات جهان و منطقه عقب خواهد ماند.اینکه روابط بر اساس فقط ایدئولوژی و برپایه تفکرات موهوم ایرانشهری باشد،محکوم به شکست است.