◄ کریدور هند خاورمیانه اروپا تهدیدی برای چابهار ایران نیست!

قرار نیست هر کریدور جدیدی که احداث می شود، آن را تهدید برای ایران قلمداد کنیم، کریدور  شمال جنوب همچنان ظرفیت توسعه و نقش آفرینی جهانی را دارد. رونق اقتصادی کشورهای عربی خاورمیانه تاسیس کریدورهای جدید ترانزیتی را می طلبد. 

به گزارش تین نیوز، در طول 10 سال گذشته در حوزه ترانزیت بین المللی خاورمیانه تحولات بسیار مهمی رخ داده است. همسایگان ایران همچون پاکستان و عراق، علی رغم نداشتن شناسنامه امنیتی در خور و سبقه مطلوب، اقدام به تاسیس کریدورهای جدید ترانزیتی کرده اند، به طوریکه رقیب سرسخت کریدور جنوب شمال ایران قلمداد می شوند.

اکنون تنها چند هفته از اعلام رسمی آغاز به کار کریدور تازه تاسیس هند به اروپا از مسیر کشورهای عربی می گذرد که عده ای دلسوز در بوق و کرنا کرده اند که ای داد و بیداد، ضربه نهایی به چابهار زده شد. در پاسخ این یک عده باید گفت که چاره کار اصلاح صورت مسئله و فرضیات اشتباهی است که سال هاست با آنها زندگی می کنند. باید قبول کنیم تجارت جهانی در حال توسعه روز افزون است و خاورمیانه نیز در دو دهه گذشته با سرعت تمام به بازاری رو به رشد و جذاب برای بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شده است. لذا اهتمام کشورها برای تاسیس کریدورهای جدید و همکاری مشترک تجاری و اقتصادی که بتواند به ثبات منطقه کمک کند امری کاملا بدیهی است. اگر امارات در طول چهار دهه توانسته بندر دبی را از هیچ به اینجایی که امروز می بینیم برساند، حالا در فکر آن است که تمام قلمرو خود را به پهنه ای ترانزیتی تبدیل کند تا سرتاسر شهرهای امارات همچون فجیره، العین، دبی و ابوظبی در رونق کریدور بین المللی نقش آفرینی کنند. از این نوع موارد در قبال سایر همسایگان ایران نیز صادق است. 

قرار نیست تزانزیت فقط از ایران انجام شود!

 اینکه دیگران را تماما در ضعف مطلق فرض کنیم، تفکر شومی است که افراد به ظاهر کارشناس شبه روشنفکر دهه هاست با آن درگیر هستند. علی رغم ویژگی های ممتاز جغرافیایی ایران و ظرفیت منحصر به فرد کشورمان برای تبدیل شدن به هاب ترانزیتی، این دلیلی بر عدم توان همسایگان ایران برای توسعه ترانزیت نمی شود. به فرض که عراق از نعمت ساحل دریای آزاد برخوردار نیست، اما برای بقای خود و توسعه اقتصادی از محدود امکانات در دسترس بیشترین بهره برداری را می برد، به طوریکه کشورش امروزه به عنوان یک گزینه احتمالی برای ترانزیت در خاورمیانه مطرح است. همچنین امارات، برای استفاده از ظرفیت سواحل شرقی خود توسعه بندر فجیره را در دستور کار قرار می دهد تا این بندر کوچک در مسیر کریدور هند خاورمیانه اروپا نقش دروازه ورودی را ایفا کند. از این رو باید پذیرفت که هر کشوری با تعاون با همسایگان خود قابلیت تاسیس کریدورهای ترانزیتی را دارد تا علاوه بر منافع منطقه ای در ابعاد فرامنطقه ای افق های جدیدی را پیش روی سایر کشورهای جهان قرار دهد.  

توسعه اقتصادی و تجاری به کریدورهای جدید نیازمند است

ترانزیت و رونق تجارت از جمله ملزومات رونق اقتصادی به شمار می آیند. با توجه به آنکه کشورهای عربی خاورمیانه با سرعتی بسیار بالا رشد اقتصادی را تجربه می کنند، طبعا این انتظار می رود که کشورهای منطقه به فکر تاسیس کریدورهای جدید ترانزیتی باشند، حتی اگر ظرفیت جغرافیایی مطلوبی برای این قبیل پروژه ها در آن کشور وجود نداشته باشد (مانند کشور عراق) از کمترین استعداد و توانمندی بیشترین بهره را خواهند برد. همچنین ائتلاف های بین المللی جای خود را به قطبی گرایی خواهند داد، بدین گونه که کشورها ممکن است در چندین ائتلاف بین المللی حضور داشته و تواقفنامه های متعدد اقتصادی و تجاری را با شرکای متعددی به امضا برسانند. به مانند اقدامات هندی ها که همزمان در دو کریدور بین المللی جنوب شمال و هند خاورمیانه اروپا حضور داشته و در عمل کشور خود را به عنوان مبدا این دو کریدور مطرح کرده اند. 

همکاری با شرکا و رقابت همزمان با آنها

شراکت و همسو بودن دو کشور دلیلی بر رقابت با یکدیگر نیست. مثال واضح در این باب هندوستان است. کشوری که با دارا بودن بیشترین جمعیت جهان و رشد اقتصادی بالا ضمن شراکت گسترده با جمهوری خلق چین به عنوان اعضای بریکس، به جهت رقابت با این کشور از امتیاز نزدیکی به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس استفاده کرده و کریدوری جدید از مبدا هند برای رقابت با چین احداث می کند، مسیری که با توجه به عبور از کشورهای ثروتمندی همچون عربستان و امارات می تواند پشتوانه مالی و اقتصادی محکمی را پیش روی خود فرض کند. از طرف دیگر فراموش نکنیم که هندی ها بیش از 20 سال است که کریدور جنوب شمال ایران را تاسیس کرده اند و همچنان به عنوان مسیر اصلی ارتباطی هند با روسیه و شمال اروپا روی آن حساب باز کرده اند، لذا تعلل در توسعه بندر چابهار و پروژه های حمل و نقلی مرتبط با آن تقصیر هند و عربستان نیست و همچنان ظرفیت های اقتصادی این کریدور نیز وجود دارد. 

عبور دو کریدور بین المللی از خاک ایران

در نظر داشته باشیم که دو کریدور بزرگ بین المللی از خاک ایران عبور می کنند. نخست مسیر جنوب شمال که به وفور در باب آن سخن گفته شده و دیگر مسیر یک کمربند یک جاده چین که علی رغم عدم فعالیت جدی شاخه ایران، می توان امیدوار بود که این مسیر نیز در آینده ای نه چندان دور به شکلی کاملا اقتصادی فعال شود. نکته مهم وجود چندین مجموعه شهری بزرگ کشورمان در میانه مسیر است که هر کدام از آنها توانایی نقش آفرینی موثر در این دو کریدور بین المللی را دارند. لذا عاجل ترین اقدام ممکن در حال حاضر تکمیل زیرساخت های حمل و نقلی برای تجهیز هر چه بیشتر مسیرهای جنوب شمال از چابهار و بندرعباس به نوار شمالی کشور است.