◄ هفت سال پس از سانحه ریلی هفتخوان
پنجم آذر ماه هفتمین سالگرد سانحه برخورد قطارهای مسافری هفتخوان بود که متاسفانه همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.
مقدمه:
1) پنجم آذر ماه هفتمین سالگرد سانحه برخورد قطارهای مسافری در هفت خوان بود که متاسفانه همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. ساعت ۷:۲۲ صبح روز ۹۵/۹/۵، قطار مسافری سمنان مشهد در بلاک گرداب هفتخوان (کیلومتر ۲۹۱) به انتهای قطار مسافری متوقف تبریز مشهد برخورد کرد و متاسفانه تعدادی از مسافران و ماموران جان باختند. [1]
توقف قطار جلویی به دلیل یخ زدگی ترمز و حرکت قطار عقبی پس از هشدار سیستم و توقف قطار، به دلیل خاموش کردن سیستم ATC و دستور حرکت از کنترل ناحیه بود (که ظاهرا بر اساس خرابی های مکرر سیستم مذکور در گذشته ، بود). [ 2]
2) در بند 6-2 گزارش کمیسیون عمران مجلس [ 3] در این مورد آمده است: رجوع به دفاتر خرابی ATC و خرابی علائم الکتریکی نشان می دهد در مدت اجرای پروژه، تعداد زیادی اعلام خطا و دستور خاموشی ATC ثبت شده و خاموش ...
3) شبکه راه آهن انگلیس در تعریف سطح آمادگی فناوری (TRL) برای بکارگیری به 9 سطح اشاره می کند. [ 4]
4) تکلیف کنگره برای راه آهن های آمریکا نیز چنین است: راه آهن های سطح یک و حمل و نقل حومه تا پایان ۲۰۱۸ سیستم PTC را نصب و راه اندازی نمایند و فقط در صورت اجرای موارد کلیدی، برخی موارد نرم افزاری ... می تواند با تایید وزارت حمل و نقل تا ۲۰۲۰ تمدید گردد.
سیستمPTC (Positive Train Control، با GPS و بدون تجهیزات زمینی) از برخورد دو قطار، خروج از خط ناشی از سرعت بالا، ورود به محدوده مسدودی و ورود قطار به خط غیر مجاز به دلیل سوزن غلط ممانعت می نماید. لکوموتیوهای مجهز به سیستم PTC در مدت یک فصل از ۲۹ درصد به ۴۱ درصد و لکوموتیوهای مجهز شده باری از ۳۸ به ۴۳ درصد رسید. (با تجربه PTC و لکوترول [ 5] مرکز تحقیقات مذاکرات طراحی PATC را در 1377 با دانشگاه تهران آغاز نمود. [ 6]
5) فصل 7 کتاب Japanese Railway Technology Today (نشر 2001 از سوی RTRI و EJRCF) سیستم های سیگنالینگ مختلف مورد استفاده در شبکه راه آهن ژاپن را برای اطمینان از عملیات ایمن قطارها به ویژه شینکانسن تشریح می کند. چهار ابزار مهم ایمنی قطار عبارتند از: سیستم بلاک، سیستم کنترل قطار، سیستم کنترل ترافیک قطارها، دستگاه های ارتباط بیسیم.
سیستم توقف خودکار قطار (ATS) که از اوایل دهه 60 در خطوط معمولی راه آهن به کار گرفته شد ابتدا تشریح شد و سپس:
سیستم کنترل خودکار قطار (ATC) که از زمان افتتاح اولین شینکانسن در 1964 برای تمامی خطوط سریع به کار گرفته شد و به تدریج با تجربیات حاصله برای ایمنی و کارایی بیشتر و راحتی مسافران ارتقاء یافت، محدودیت های سرعت را به قطارها منتقل و اگر سرعت از حد مجاز بیشتر شود، ATC سرعت قطار را در پنج مرحله از 300 کیلومتر بر ساعت کاهش می دهد.
6) شبکه راه آهن ایران در گذشته دور مجهز به سیستم ATS بوده و لوکوموتیوها نیز از سیستم فعال کننده ترمز لوکوموتیو با گذر از روی مغناطیس (در نزدیکی ایستگاه ها) با عملکرد خوب بهره مند می شدند، مکمل این سیستم پدال ایمنی لوکوموتیو بود که متاسفانه در لکوموتیوهای GT26 به دلایلی مانند صدای گوش خراش غالبا از مدار خارج می شد (بر خلاف لکوموتیوهای GE). (در پروژه علائم بافق بندرعباس با شرکت زیمنس نیز سیستم ATS پیش بینی شده بود که ظاهرا بهدلایلی نصب نگردید).
نتیجه: ساخت سیستم کنترل اتوماتیک قطار (ATC) با قابلیت کنترل سرعت 200 کیلومتر برساعت و امکان ارتقای نرم افزاری تا 250 کیلومتر بدون داشتن نمونه خارجی و بدون آزمون های مقدماتی مانند طرح بسیار موفق اینترلاکینگ الکترونیکی، از یک سو یک توفیق بزرگ بوده و از سوی دیگر نگرانی نابالغ بودن محصول و تکرار رفتار پیکان سازی تشدید می شود [ 6]. این محصول علاوه بر ضعف های فنی، بهره برداری، فقدان SIL4 ( شاخص سطح ایمنی) و ضعف مستندات و مدارک فنی، حتی در مرحله خرید اسناد مناقصه در کشورهای ضعیف همسایه پذیرفته نشده و این شرایط ضرورت بازنگری این محصول داخلی را قبل از گسترش فراگیر، تقویت می نماید، سطح توان علمی و فنی کشور در زمینه طراحی و ساخت سامانه های کنترلی این نوید را می دهد که با رعایت اصول تجربه شده جهانی (سطح آمادگی فناوری، PDCA ...) و رقابت عادلانه می توان به نتایج درخشان رسید.
این رویکرد نه تنها صادرات این محصول، بلکه قدرت چانه زنی فنی و مالی در خرید محصولات راه آهن سریع ... را بهبود می بخشد.
منابع:
1 - تین نیوز/ کد خبر 222855
2 - تین نیوز / کد خبر 200681
3 - سایت وزارت راه و شهرسازی / 24 آذر 95 / کد خبر 31998
4 - تین نیوز/ کد خبر 224986
5 - تین نیوز / کد خبر 162747
6 - تین نیوز/ کد خبر 133919
7 - تین نیوز/ کد خبر 264918
این حادثه با لاپوشانی باند پورسید آقایی و کشته شدن دهها بیگناه و حمایت دولت اعتدال از عاملش در راهن پایان رسید و خون مردم بیگناه هم معلوم نشد کی باید جواب بده
جالبه در حوادث دوره آقای پورسید آقایی، مقصر پور سید آقایی و دولت روحانی است ودر سانحه های دوره میعاد صالحی هم مقصر پور سید آقایی و دولت روحانی است
احتمالا تا 40 سال آینده مقصر سوانح راه آهن پور سید آقایی است و بس پس به نظر شما بهتر نیست آقای راشدی طرفدار محترم میعاد صالحی ما اداره کل سوانح و کمسیون عالی سوانح را تا اطلاع ثانوی تعطیل کنیم و همه چیز را به گردن پور سید آقایی بندازیم
همچنان که عمر عاص به معاویه گفت به منبر برو همه چیز را به گردن خدا بیانداز
خداوند انشالله عقل را بر کشور ما حاکم کند
ناشناس دوم آفرین.
کامنت تراز!
واقعا اینها تا کی قصد دارن همه چی رو بندازن گردن دولت قبل؟
ناشناس دوم بهتره ساقی تو عوض کنی جنست ناخالصی داره ..
این حادثه زمان سیاه پورسید آقایی اتفاق افتاده بعد تو نفهمیده میگی به اون دولت ربط نداره نئشه ای
باسلام
پیشنهاد می کنم آقای قربانعلی بیک به سانحه نیشابور هم بپردازند که در آن زمان خود از مدیران ارشد راه بودند و برسی کنند که چرا اتفاق افتاد و آیا تحقیقات ایشان در زمانی که مدیر کل تحقیقات بودند می توانست جلوی اتفاق را بگیرد؟!
یک طرفه به قاضی می روند ونتیجه می گیرند آنهم کسانی که هیچ تاکید می کنم هیچ منشا اثری در صنعت حمل ونقل ریلی کشور نداشته اند علی رغم اینکه سالها در مدیریت های ارشد همین سازمان راه آهن جولان داده اند.
واقعا اصطلاح هاله ای از ابهام یعنی چی؟
وقتی همه گونه گزارش در این خصوص تهیه شده ومسببین تنبیه شده و همچنان هم تنبیه می شوند با اشاره به هاله ای از ابهام دنبال چی هستید؟
با سلام و تشکر از نظرات جنابعالی
ابهام سانحه هفتخوان در اشکالات فراوان و متعدد سیستم ATC است که متاسفانه مانند اغلب سوانح در این مورد هم مغفول بوده و فقط همکاران خط مقدم عملیات را مقصر اعلام کرده‌اند، سیستم ATC دارای ضعف‌های فراوان بوده و متاسفانه همچنان اغلب این ضعف‌ها را دارد و آبستن حوادث دیگر است
البته از ضعف مقررات سیروحرکت و ... هم نباید غفلت نمود
سانحه نیشابور هم از مواردی است که عوامل آن همچنان پابرجاست
پیشنهاد میکنم یادداشت‌های مربوطه از جمله تین 250384 را مطالعه بفرمایید
وظیفه سیستم ATC ترمز در مواقع خطر است. در ابتدای راه اندازی سیستم هر ترمزی را به عنوان خرابی ثبت کردند. موارد زیادی از خرابیهایی را که اعلام کردند مربوط به دیزلهایی بود که هنوز ATC نداشتند. با این کارها تلاش کردند که یک سیستم جدید را بی اعتبار کنند.
با سلام به همکار ناشناس محترم
فرمودید وظیفه ATC ترمز کردن است، پس وظیفه ATS چیست
قیمت ATS برای پنجاه ایستگاه تهران مشهد حدود 2.5 میلیون یورو میشد ولی 36 میلیون یورو برای خرید ATS با نام ATC خریداری کردند آنهم یک سیستم بدون آزمایش و تایید
سلام خدمت آقای قربانعلی بیک، همانطور که میدانید ats صرفا مانع از عبور از نمای قرمز میشود ولی atc برسرعت قطار به صورت پیوسته نظارت میکند.
زمانی atc راه آهن نصب شد که سالها از بهره برداری سیستم مشابه آن توسط همان سازنده داخلی در متروی تهران میگذشت. قیمتی که به آن اشاره کرده اید شامل atc و بلاک میانی است. پیشنهاد قیمتهای قبل از آن فقط برای atc بدون بلاک میانی دو و نیم برابر این مبلغ بود.
سلام و تشکر از توضیحات همکار ناشناس و مطلع 28 آذر
ضمن تاکید بر اینکه اینجانب مخالف ATC نیستم بلکه حامی استفاده خردمندانه از این فناوری هستم،
تا جایی که بخاطر دارم بیشتر سوانح ما در مسیر تهران مشهد در محدوده ایستگاه‌ها، گذرگاهها و ... بوده که ATS هم برای ما همان کارکرد را دارد. سرعت حداکثر برای ما در مسیر تاکنون سوانح سنگین را سبب نشده و ضمنا در انواع ناوگان تمهیداتی برای کنترل آن پیش‌بینی شده است،
برای این عملکرد تفاوت زیادی بین دو سیستم نیست مگر هزینه چندین برابری احداث و نگهداری و وابستگی به یک پیمانکار خاص و ...
در مورد قیمت، اطلاع دارید که RZD با همکاری آلکاتل در مناقصه نیمه دوم دهه هشتاد برنده شد ولی ...
سیستم مترو تهران ATP است و سطح آن با ATC راه‌آهن بسیار متفاوت و پایینتر است
به هرحال امیدوارم نقاط ضعف این سیستم با دانش و تجربیات همکاران خوب و و دلسوز ما برطرف شود
مناقصه ای که به آن اشاره کرده اید باطل شد چون همه قیمتهای پیشنهادی بیشتر از برآورد بود. جالب است که یادآوری کنم در آن مناقصه RZD پیشنهاد مشترک با آلکاتل نداده بود. همکار آلکاتل شرکتی ایرانی بود که شما دوستش ندارید! حتما از مراحل بعدی پروژه هم مطلعید.
سیستم ATP مترو و ATC راه آهن به هم شبیه هستند. این شباهت در حدی است که نمیتوان از ضعف یکی در برابر دیگری سخن گفت.
توصیه شما مبنی بر اینکه در عمل ATS و ATC کارایی یکسانی دارند صحیح نیست. اگر اینطور بود چه ضرورتی بر جایگزینی یکی با دیگری در سطح جهان بود. اصولا چرا دیگر کسی در دنیا ATS تولید نمیکند و خریداران سابق باید به فکر جایگزینی آن باشند.
در سرعتهای بالا، حتی در حد سرعتهای راه آهن ایران، زمانی که قطار به سیگنال قرمز میرسد (بخصوص در زمان تغییر نمایی که در فاصله زمانی کمی از تقرب قطار به نما روی میدهد) لکوموتیوران قادر به توقف در فاصله ایمن نیست. در این صورت در ورود به ایستگاه قطار میتواند با سرعت خطرناکی به سوزن ورودی ایستگاه وارد شود.
اصولا سرعتهای بالا، حتی در حد سرعتهای فعلی در راه آهن ایران یکی از دلایل جایگزینی ATS با ATC در سطح جهان بوده. البته این جایگزینی چند دلیل دیگر هم دارد.
سلام و تشکر از توضیحات همکار ناشناس و مطلع 29 آذر
با فنون ابطال مناقصه تاحدی آشنا هستم البته نه درحد مهارت حرفه‌ای
موضوع دوست نداشتن شرکتی که مطرح کردید برداشتی اشتباه است و صحیح اینست که بگوییم ATC تولیدی شرکت را محصولی ضعیف میدانم که هنوز در مراحل اولیه TRL است در صورتی که اینترلاکینگ شرکت محصول خوب و موفقی است و در مراحل بالای TRL، هرچند جای بهبود فراوان دارد.
متاسفانه حمایت‌های افراطی از شرکت سبب نرسیدن این محصول به بلوغ نسبتا کامل شده است ولی ATC مراحل بلوغ مانند اینترلاکینگ را طی نکرده است
صحبت اینجانب در مورد شباهت ATC و ATS نسبی است و بصورت خاص برای تهران مشهد و نه مطلق.
اینکه در دنیا ATS تولید نمیشود را نمیدانم ولی میدانم فاصله سرعت متوسط قطارهای مسافری که اکنون حدود هفتاد کیلومتر بر ساعت است با دنیای سازنده اینگونه تجهیزات بیشتر از پنجاه سال است و به این دلیل است که کارکرد ATC در مسیر تهران مشهد با ATS مشابه شده.
برای اطمینان از کیفیت این محصول و پایان دادن به این نگرانی‌ها و جلوگیری از تکرار سانحه هفتخوان پیشنهاد میکنم ضمن استفاده از یک مشاور خارجی، به سازنده تاکید نمایید استاندارد SIL4 را اخذ نماید و مشخصات را برای حضور در بازارهای جهانی و حداقل کشورهای منطقه‌ای اصلاح نمایند
سلام خدمت جناب آقای قربانعلی بیک
در ATS مجاور هر سیگنال وسیله ای برای اعلام رنگ نمای سیگنال به قطار نصب میشود. این وسیله میتواند تکنولوژیهای مختلفی داشته باشد. اما وجه مشترک همه آنها در اینستکه اگر این وسیله خراب و یا سرقت شود سیگنالی به قطار ارسال نمیشود و نتیجتا قطار میتواند از نمای قرمز عبور کند.
چگونه است که جنابعالی ATS با چنین ویژگی را توصیه میکنید و همزمان از SIL4 صحبت میکنید؟ اگر در چنین حالتی قطاری از قرمز عبور کند و سانحه ایجاد شود موضع شما چیست؟ آیا سیستم ATS را مقصر تلقی میکنید و یا دزد وسیله پای سیگنال ATS را؟
هم اکنون علاوه بر شرکت مورد نظر شما حداقل سه شرکت دیگر هم در عرصه سیگنالینگ فعال هستند. حضور این شرکتها آیا نشانه حمایت افراطی تلقی میشود؟
فرموده بودید که آلکاتل و RZD برنده مناقصه بودند. در حالیکه پایینترین قیمت را اولا بمباردیه داده بود و ثانیا شرکتی ایرانی با آلکاتل برای آن مناقصه قیمت داده بود. قاعدتا در جواب آن ناشناس باید درباره فاکتهایی که مطرح کرده بودید تحقیق بیشتری میکردید اما فرموده اید که با تکنیکهای ابطال مناقصات آشنایی دارید که البته این پاسخ مرتبطی تلقی نمیشود.
بنظر میرسد باید با اطلاع کاملتر و مسئولانه تری درباره هرچیز و بخصوص سیگنالینگ اظهار نظر کنیم. خوب بود اگر از اداره کل علائم و یا نواحی میخواستید درباره سوانحی که تاکنون ATC از آنها جلوگیری کرده اطلاعاتی به شما میدادند.
این که هر سیستمی در دنیای امروز و با این سطح از تکنولوژی باید دائما در حال بهبود باشد حرف صحیحی است. همه سیستمها از جمله ETCS نیز در حال چنین تغییراتی است. اما کسی این تغییرات را به منزله رفع اشکالات تلقی نمیکند. این تغییرات عمدتا در جهت بهبود عملکردهاست.
اگر شرکتهای داخلی نبودند باید میدیدیم که سیگنالینگ راه آهن در کجا بود. آیا میدانید که سالهاست راه آهن حتی نمیتواند یدکی سیستمهای سازندگان خارجی را به دلیل تحریمها بخرد تا چه رسد به خرید خارجی سیگنالینگ مورد نظر شما.
حرفها زیاد است ولی کامنت جای هر حرفی نیست. شاید بهتر باشد که به عنوان یک محقق باید درباره مسائل تحقیق کرد. چه بسا نتایج تحقیقات ما با گزاره های رایج فاصله بسیاری داشته باشد.
با سلام و تشکر از توضیحات برادر ناشناس ۲ دی‌ماه
ضعف طراحی با امکان دزدیده شدن یا فقدان قطعات برابر نیست
اینترلاکینگ طراحی این شرکت مسیر خردمندانه‌ای را طی نمود که اکنون با وجود برخی ضعف‌ها مایه استقلال و افتخار کشور است
اما ATC مسیر خردمندانه رشد و بلوغ را طی نکرده و بسیار ضعیف و ناکارآمد است، این حرف به معنای ضعف شرکت نیست بلکه کوتاهی شرکت را نشان میدهد
برای اطمینان از این ادعا بفرمایید اگر مسیر تهران مشهد ATC نداشت و فقط اینترلاکینگ و CTC داشت، ایمنی چقدر کاهش می‌یافت
برای تکمیل و کوتاه کردن این بحث پیشنهاد میکنم خبر زیر را ملاحظه بفرمایید
معرفی مقصران حادثه مرگبار تصادف قطار در هفتخوان
https://www.taadolnewspaper.ir/fa/print/158050
وظیفه شما به عنوان محقق بیان نتیجه بررسیهای معتبر کارشناسانه است و نه عباراتی همچون "بسیار ضعیف و ناکارآمد". هر خواننده ای حق دارد از شما بپرسد معنی این عبارات چیست و چگونه سیستمی ضعیف و ناکارآمد میشود. این نحوه صحبت بی ذکر دلیل و ارائه هرگونه تحلیل مناسب یک سایت تخصصی نیست.
اگر آنچه که میفرمایید صحیح است وظیفه شماست درخواست برچیده شدن چنین سیستمی را داشته باشید. اما چرا راه آهن، علیرغم تغییرات متعدد مدیریتی در طی این سالها همچنان بربکارگیری آن تاکید دارد؟ علت آنستکه کارآمدی سیستم ثابت شده است. میدانید تاکنون چند قطار که بدون کاهش سرعت به ایستگاه وارد شده اند قبل از بروز سانحه توسط ATC متوقف شده اند؟ فیلمهای ضبط شده در دوربین مداربسته کابین لکوموتیوها صحنه های عجیبی را نشان میدهند. آیا شما مسئولیت وقوع آنها را با برداشتن ATC میپذیرید؟
جناب آقای مهندس قربانعلی بیک
آنالیز ریسک از الزامات بررسی ایمنی هر سیستم است. در SIL4 نیز باید براساس ریسکهای مختلف و احتمال وقوع آنها ایمنی هر سیستم را بررسی کرد. اگر در سیستمی بتوان با سرقت فقط یک جزء از آن ریسک سانحه را ایجاد کرد، چنین سیستمی را نمیتوان ایمن تلقی نمود. بنظر میرسد منظور فرد ناشناس اینستکه چطور میتوان با اعتقاد به SIL4 از ATS دفاع کرد. نقص طراحی در چنین سیستمهایی را باید در بینش طرح دید و نه در اجزای آن.
آقای مهندس قربانعلی بیک از عباراتی همچون ضعیف و ناکارآمد درباره ATC استفاده میکنند. آیا ایشان مسئول نیستند که توضیح دهند که دلایلشان برای این اظهارات چیست. آیا ایشان اطلاع دارند که تاکنون از چه سوانحی با ATC جلوگیری شده است؟
خیر مسئول نیستند!
متاسفانه دچار بیماری تریبون شده ایم. در این بیماری هرکه تریبون داشته باشد میتواند هرچه خواست بگوید، اثبات لازم نیست. تهییج کافیست.
باسلام
آقای قربانعلی بیک عزیز
فارغ از متن یاداشت شما ونتیجه گیری در موردآن (نظری در این مورد ندارم)با مطالعه کامنت ها و پاسخ های شما به کامنت ها، کاملا مشهود است که شما نسبت به آنچه را که تحلیل کرده اید در برخی بخش ها در اشتباه ویا کمبود اطلاعاتی هستید اینجانب حاضر هستم در خصوص موارد البته حضوری توضیح دهم تا شبهات شما پاک شود انشالله.
سلام خدمت جناب آقای مهندس فرهودی
لطفا در جلسه احتمالی که با جناب آقای قربانعلی بیک خواهید داشت به موارد کامنتها محدود نمانید. بازخوانی کل متن ایشان نشان از آنچه که شما اشتباه و کمبود اطلاعات خوانده اید دارد. ایشان از کاربرد GPS در سیستم ایمنی صحبت کرده اند. ایشان از PTC در آمریکا صحبت کرده اند، درباره تجربه لکوترول و ارتباط آن با ATC اشاره ای داشته اند. خلاصه آنکه ایشان شنیده های زیادی دارند. درباره همه این موارد میتوان به تفصیل صحبت کرد.
یا سلام و تشکر از جنابعالی
من با پیشنهاد شما کاملا موافقم
اگر جلسه‌ای در انجمن مهندسی برای این موضوع تشکیل شود، مانند جلسه زیر، دغدغه‌ها و نگرانی‌های اصلی را میتوان مطرح و ابهامات را رفع یا برای آن چاره اندیشید
گزینه های تامین برق راه آهن برقی تهران مشهد
https://www.tinn.ir/fa/tiny/news-258060