◄ هفت سال پس از سانحه ریلی هفتخوان
پنجم آذر ماه هفتمین سالگرد سانحه برخورد قطارهای مسافری هفتخوان بود که متاسفانه همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.
مقدمه:
1) پنجم آذر ماه هفتمین سالگرد سانحه برخورد قطارهای مسافری در هفت خوان بود که متاسفانه همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. ساعت ۷:۲۲ صبح روز ۹۵/۹/۵، قطار مسافری سمنان مشهد در بلاک گرداب هفتخوان (کیلومتر ۲۹۱) به انتهای قطار مسافری متوقف تبریز مشهد برخورد کرد و متاسفانه تعدادی از مسافران و ماموران جان باختند. [1]
توقف قطار جلویی به دلیل یخ زدگی ترمز و حرکت قطار عقبی پس از هشدار سیستم و توقف قطار، به دلیل خاموش کردن سیستم ATC و دستور حرکت از کنترل ناحیه بود (که ظاهرا بر اساس خرابی های مکرر سیستم مذکور در گذشته ، بود). [ 2]
2) در بند 6-2 گزارش کمیسیون عمران مجلس [ 3] در این مورد آمده است: رجوع به دفاتر خرابی ATC و خرابی علائم الکتریکی نشان می دهد در مدت اجرای پروژه، تعداد زیادی اعلام خطا و دستور خاموشی ATC ثبت شده و خاموش ...
3) شبکه راه آهن انگلیس در تعریف سطح آمادگی فناوری (TRL) برای بکارگیری به 9 سطح اشاره می کند. [ 4]
4) تکلیف کنگره برای راه آهن های آمریکا نیز چنین است: راه آهن های سطح یک و حمل و نقل حومه تا پایان ۲۰۱۸ سیستم PTC را نصب و راه اندازی نمایند و فقط در صورت اجرای موارد کلیدی، برخی موارد نرم افزاری ... می تواند با تایید وزارت حمل و نقل تا ۲۰۲۰ تمدید گردد.
سیستمPTC (Positive Train Control، با GPS و بدون تجهیزات زمینی) از برخورد دو قطار، خروج از خط ناشی از سرعت بالا، ورود به محدوده مسدودی و ورود قطار به خط غیر مجاز به دلیل سوزن غلط ممانعت می نماید. لکوموتیوهای مجهز به سیستم PTC در مدت یک فصل از ۲۹ درصد به ۴۱ درصد و لکوموتیوهای مجهز شده باری از ۳۸ به ۴۳ درصد رسید. (با تجربه PTC و لکوترول [ 5] مرکز تحقیقات مذاکرات طراحی PATC را در 1377 با دانشگاه تهران آغاز نمود. [ 6]
5) فصل 7 کتاب Japanese Railway Technology Today (نشر 2001 از سوی RTRI و EJRCF) سیستم های سیگنالینگ مختلف مورد استفاده در شبکه راه آهن ژاپن را برای اطمینان از عملیات ایمن قطارها به ویژه شینکانسن تشریح می کند. چهار ابزار مهم ایمنی قطار عبارتند از: سیستم بلاک، سیستم کنترل قطار، سیستم کنترل ترافیک قطارها، دستگاه های ارتباط بیسیم.
سیستم توقف خودکار قطار (ATS) که از اوایل دهه 60 در خطوط معمولی راه آهن به کار گرفته شد ابتدا تشریح شد و سپس:
سیستم کنترل خودکار قطار (ATC) که از زمان افتتاح اولین شینکانسن در 1964 برای تمامی خطوط سریع به کار گرفته شد و به تدریج با تجربیات حاصله برای ایمنی و کارایی بیشتر و راحتی مسافران ارتقاء یافت، محدودیت های سرعت را به قطارها منتقل و اگر سرعت از حد مجاز بیشتر شود، ATC سرعت قطار را در پنج مرحله از 300 کیلومتر بر ساعت کاهش می دهد.
6) شبکه راه آهن ایران در گذشته دور مجهز به سیستم ATS بوده و لوکوموتیوها نیز از سیستم فعال کننده ترمز لوکوموتیو با گذر از روی مغناطیس (در نزدیکی ایستگاه ها) با عملکرد خوب بهره مند می شدند، مکمل این سیستم پدال ایمنی لوکوموتیو بود که متاسفانه در لکوموتیوهای GT26 به دلایلی مانند صدای گوش خراش غالبا از مدار خارج می شد (بر خلاف لکوموتیوهای GE). (در پروژه علائم بافق بندرعباس با شرکت زیمنس نیز سیستم ATS پیش بینی شده بود که ظاهرا بهدلایلی نصب نگردید).
نتیجه: ساخت سیستم کنترل اتوماتیک قطار (ATC) با قابلیت کنترل سرعت 200 کیلومتر برساعت و امکان ارتقای نرم افزاری تا 250 کیلومتر بدون داشتن نمونه خارجی و بدون آزمون های مقدماتی مانند طرح بسیار موفق اینترلاکینگ الکترونیکی، از یک سو یک توفیق بزرگ بوده و از سوی دیگر نگرانی نابالغ بودن محصول و تکرار رفتار پیکان سازی تشدید می شود [ 6]. این محصول علاوه بر ضعف های فنی، بهره برداری، فقدان SIL4 ( شاخص سطح ایمنی) و ضعف مستندات و مدارک فنی، حتی در مرحله خرید اسناد مناقصه در کشورهای ضعیف همسایه پذیرفته نشده و این شرایط ضرورت بازنگری این محصول داخلی را قبل از گسترش فراگیر، تقویت می نماید، سطح توان علمی و فنی کشور در زمینه طراحی و ساخت سامانه های کنترلی این نوید را می دهد که با رعایت اصول تجربه شده جهانی (سطح آمادگی فناوری، PDCA ...) و رقابت عادلانه می توان به نتایج درخشان رسید.
این رویکرد نه تنها صادرات این محصول، بلکه قدرت چانه زنی فنی و مالی در خرید محصولات راه آهن سریع ... را بهبود می بخشد.
منابع:
1 - تین نیوز/ کد خبر 222855
2 - تین نیوز / کد خبر 200681
3 - سایت وزارت راه و شهرسازی / 24 آذر 95 / کد خبر 31998
4 - تین نیوز/ کد خبر 224986
5 - تین نیوز / کد خبر 162747
6 - تین نیوز/ کد خبر 133919
7 - تین نیوز/ کد خبر 264918
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.