فرجی راد: روسیه نمی خواهد دولت پزشکیان با آمریکا و اروپا به توافق برسد /نباید ۱+۵ را احیا کنیم، با خود آمریکا مذاکره کنیم

به گزارش تین نیوز به نقل از خبرآنلاین، حمایت روسیه از ایجاد کریدور زنگزور میان آذربایجان و نخجوان که از خاک ارمنستان می گذرد، با انتقاداتی در داخل کشور مواجه شده است و حتی موافقان نگاه به شرق را نیز به واکنش تند علیه این تصمیم روس ها کشانده است.

در همین راستا، عبدالرضا فرجی راد، سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان و استاد ژئوپلتیک در گفت و گو با خبرگزاری خبرآنلاین، درباره اقدام روسیه گفت: «روسیه و آذربایجان هدف شان از نظر من، مسائل تجاری یا مسئله نخجوان نیست بلکه به دنبال یک تغییر سیاسی هستند. جمهوری آذربایجان از تحت فشار قرار گرفتن ارمنستان خوشش می آید و روسیه هم به دلیل گرایش ارمنی ها به سمت غرب، یک حالت تنبیهی دارد و با این اقدام یک نوع دهن کجی به ارمنستان انجام داده است. لذا مسلم است که اگر ما بخواهیم در آینده، این مسئله را پیگیری کنیم،  ممکن است که در قفقاز دچار یک مقدار تنش شویم.»

فرجی راد همچنین با اشاره به ارتباط ایران و روسیه گفت: « روسیه نگران است که ایران با شروع گفت و گوها با غرب از طریق جنوب، آن حمایتی که روسیه از نظر امنیتی نیاز دارد صورت نگیرد و باعث تضعیف ژئوپلتیک آنان شود. این درحالی است که ایران به دنبال چنین مسئله ای یا تهدید روسیه نیست، ایران هم مانند روسیه به دنبال منافع خودش است.»

وی گریزی نیز به مذاکرات برجام می زند و تاکید می کند؛« به نظر من ما نباید ۱+۵ را احیا کنیم. ما باید با دوستانمان در اروپا، روسیه و چین و کشورهای منطقه مشورت هایی داشته باشیم اما با خود آمریکایی ها به توافق برسیم.»

در ادامه گفتگوی خبرگزاری خبرآنلاین با عبدالرضا فرجی راد، سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان را می خوانید؛

**********

* آقای فرجی راد، تصمیم اخیر روسیه درباره کریدور زنگزور با انتقادهایی در داخل کشور و حتی از سوی موافقان نگاه به شرق و مشخصا روسیه مواجه شده است، شما موضع گیری روسیه در این ماجرا را چطور ارزیابی می کنید؟

روس ها تا زمانی که ارمنستان به سمت کشورهای اروپایی گرایش پیدا نکرده بود و اختلافی میان آنان با روسیه وجود نداشت در ارتباط با دالان زنگزور محتاط عمل کرده و بیشتر سکوت می کردند. زمانی که ارمنی ها اعلام کردند که روس ها به توافق استراتژیک شان پایبند نبوده و از این کشور دفاع نکردند و باعث شد که جمهوری آذربایجان به قره باغ حمله کرده و ۱۰۰ هزار نفر را جابه جا کند، همچنین خواستند که نیروهای روسیه هم از منطقه خارج شوند، مسکو نیز موضع نسبتاً تندی گرفت. 

این موضع تند روس ها یک مقدار در رابطه با روابط سردی است که با ارمنستان پیدا کردند و یک مقدار هم بستگی به شرایط خودشان در جنگ اوکراین دارد. آنان در حال حاضر به آذربایجان و ترکیه نیاز دارند چرا که ترکیه بخشی از مایحتاج روسیه را تأمین می کند و ممکن است از طرف آذربایجان، گاز روسیه به ترکیه رفته و از آنجا به اروپا صادر شود. 

لذا با توجه به اینکه ارتباط خوبی بین ایران و روسیه برقرار است، اما روس ها چشم خود را بستند و خیلی محکم اعلام کردند که این کار باید انجام شود و ما ایرانی ها را توجیه خواهیم کرد اما ایران همیشه اعلام کرده است که اجازه نمی دهد، یک بن بستی در آنجا برای ایران ایجاد شده و ژئوپلتیک کشور بسته شود.

روس ها گاهی اوقات چشمشان را بر نزدیکی با ایران می بندند

البته ما معمولا از روسیه چنین اقداماتی را شاهد هستیم، در سال گذشته هم با صدور بیانیه علیه جزایر سه گانه چنین اقدامی کردند که باعث ناراحتی و دلخوری مقامات و مردم ایران شد. اقدام اخیر روسیه نیز در راستای همان حرکتی است که گاهی اوقات چشمش را بر نزدیکی و دوستی با ایران می بندد و به آن بی توجه است.

کریدور زنگزور به یک بحران منطقه ای تبدیل می شود اگر...

ایران و روسیه در سال گذشته روابط نزدیک و همکاری گسترده ای داشتند و الآن هم همکاری نظامی شان در سطح بالا است اما اگر مسئله کریدور زنگزور را در آینده بخواهند پیگیری کنند، به یک بحران منطقه ای تبدیل می شود و ایران اجازه نخواهد داد.

یکی از مشکلات هم این است که چون ارمنستان در جنگ شکست خورده است، روسیه و جمهوری آذربایجان به دنبال تحمیل سیاست های خودشان بر ایروان هستند و می خواهند به زور بخشی از خاک این کشور را تصرف کرده و دالان غربی-شرقی ایجاد کنند که مسکو بتواند به راحتی رفت و آمد کند. مهم تر از آن هم نخجوان از طریق این دالان به آذربایجان وصل می شود در حالی که الآن نخجوان از طریق خاک ایران به سرزمین اصلی اش متصل است.

البته روسیه و آذربایجان هدف شان از نظر من، مسائل تجاری یا مسئله نخجوان نیست بلکه به دنبال یک تغییر سیاسی هستند. جمهوری آذربایجان از تحت فشار قرار گرفتن ارمنستان خوشش می آید و روسیه هم به دلیل گرایش ارمنی ها به سمت غرب، یک حالت تنبیهی دارد و با این اقدام یک نوع دهن کجی به ارمنستان انجام داده است. لذا مسلم است که اگر ما بخواهیم در آینده، این مسئله را پیگیری کنیم،  ممکن است که در قفقاز دچار یک مقدار تنش شویم.

روسیه نمی خواهد رابطه ایران با اروپا بهبود پیدا کرده و با آمریکا یک توافقی داشته باشد

* پیش بینی شما از رابطه دولت چهاردهم با روسیه چیست؟ با توجه به اینکه روسیه چند بار پشت ایران را به اصطلاح خالی کرده است، چه در ماجرای کریدور زنگزور یا صدور بیانیه درباره جزایر سه گانه. 

من تصور می کنم علاوه بر مواردی که مطرح کردم، انتخابات ایران هم در تصمیم مسکو بی تاثیر نبوده است. در واقع با توجه به اینکه دولت آقای پزشکیان و خودشان بارها اعلام کردند که هدف و اولویت برداشتن تحریم ها بوده و لزوم برداشتن تحریم ها، گفت و گو با غرب است، بنابراین، روسیه با توجه به درگیری گسترده ای با غرب و اروپایی ها دارد، علاقه ای ندارد که رابطه ایران با اروپا بهبود پیدا کرده و با آمریکا یک توافقی داشته باشد تا تحریم ها رفع شده و یک گشایشی برای ایران ایجاد شود، این مسئله را به ضرر خودشان می دانند.

لذا، این مسئله مهمی است و روسیه نگران است که ایران با شروع گفت و گوها با غرب از طریق جنوب، آن حمایتی که روسیه از نظر امنیتی نیاز دارد صورت نگیرد و  باعث تضعیف ژئوپلتیک آنان شود. این درحالی است که ایران به دنبال چنین مسئله ای یا تهدید روسیه نیست، ایران هم مانند روسیه به دنبال منافع خودش است. روسیه برای خشنودی جمهوری آذربایجان و ترکیه، مسئله دالان زنگزور را مطرح کرده است که بتواند از ایران در طول زمان جنگ بهره ببرد و ایران هم به دنبال منافع خودش است. 

دولت چهاردهم، شعارهایی را بیان کرده و بر اساس آن ها باید حرکت کند، آقای رئیس جمهور و حتی وزارت خارجه، در صحبت هایشان اعلام کردند که روسیه و چین در اولویت ما هستند و همکاری هایمان را ادامه خواهیم داد و اجازه نمی دهیم خدشه ای به آن وارد شود.

اروپایی ها با یک نگاه جدیدی به دولت چهاردهم ایران نگاه می کنند

* به نظر شما، دیپلماسی دولت  جدید این توانایی را دارد که این تعامل و نگاه به شرق و غرب را پایاپای پیش ببرد؟

بله، چرا که نه. ما در این مسئله تجربه موفقی هم داریم. چه در دوران اصلاحات این تجربه موفق را داشتیم که روابط ایران و اروپا بهبود پیدا کرد، رفت و آمدها گسترده بود و سرمایه گذاری های خوبی در ایران شد، چه در سال ۹۲ که با تغییر دولت و شروع گفت و گوهای هسته ای و برجام، سرمایه گذاران وارد ایران شدند و روابط با اروپا بهتر شد. 

در حال حاضر نیز، دولتی روی کار آمده که شباهت های زیادی با دولت سال ۹۲ یا سال ۷۶ دارد و آنان هم با یک نگاه جدیدی به دولت چهاردهم ایران نگاه می کنند. بنابراین، باید از این فرصت حداکثر استفاده را کرد و برای سرمایه گذاری بیشتر، بهبود رابطه، رفت و آمدهای سیاسی و ... بتوانیم منافع ملی مان را تامین و با دلجویی از مردم و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی آنان را سبب شویم. 

بنابراین، این موضوع در سیاست ها و راهبردهای دولت جدید است و با وجود آنکه سکته کرده اما دولت جدید به دنبال برنامه ریزی است که این اقدامات را انجام دهد، به ویژه آنکه رئیس جمهوری سفر نیویورک را در پیش دارد که خودش یک نقطه عطفی است. 

باید با خود آمریکا به توافق برسیم

* با توجه به اینکه همواره اظهاراتی درباره کارشکنی های روسیه مطرح بوده است، این امکان وجود دارد که اگر مذاکرات دوباره از سر گرفته شود، روسیه کنار ایران نایستد؟ 

به شخصه بر این باور هستم که نباید اشتباهات دور قبل را تکرار کرد، برجام دستاورد خوبی بود اما آمریکایی ها از آن خارج شده و مشکلاتی را ایجاد کردند، حال نیاز نیست که ما دوباره لشکرکشی کنیم و کشورها و قدرت های بزرگ را داخل مذاکره مستقیم بیاوریم. ما الآن با آمریکا مشکل داریم و برجامی را داریم که دوره اش تمام شده و بسیاری از بندهای آن دیگر کارایی ندارد. به طور مثال، غنی سازی ۳/۶۷ کجا و غنی سازی بالای ۶۰ درصد کجا؟؛ سانتریفیوژهای قدیمی کجا و نوع سانتریفیوژهای جدیدی که الآن به کار گرفته شده و در برجام نیامده است کجا؟

دوره بسیاری از بندهای دیگر برجام هم سال آینده به اتمام می رسد و ایران در بعضی موارد آزاد است که اقدامات خودش را انجام دهد. بنابراین، به نظر من ما نباید ۱+۵ را احیا کنیم. ما باید با دوستانمان در اروپا، روسیه و چین و کشورهای منطقه مشورت هایی داشته باشیم اما با خود آمریکایی ها به توافق برسیم. سعی نکنیم که کشورهای دوست را در این توافق  دخالت مستقیم بدهیم. مثلا در زمان همین برجام که یک زمانی روسیه و زمانی دیگر فرانسوی ها مشکلاتی در طی مذاکرات ایجاد می کردند که از مشکلاتی که خود آمریکایی ها ایجاد می کرد، بیشتر بود.

مشکلات با آمریکا حل شود، مشکل اروپا و آژانس هم حل خواهد شد

ما در حال حاضر باید خودمان مشکلاتی را که با آمریکایی ها داریم، حل کنیم، قطعاً وقتی مشکل مان را با آمریکا حل کنیم، خود آمریکا مشکل اروپا و آژانس را هم حل می کند. طبیعتاً در مذاکراتی که با آمریکا خواهیم داشت، مسئله آژانس و اروپا هم مطرح شده و حل خواهد شد.

 لازم نیست که ما قدرت های دیگر را به طور مستقیم وارد این مسئله کنیم تا هر کدام بر اساس منافع خودشان، سنگ اندازی کنند و مرتب مذاکره ای که می تواند در چند ماه به نتیجه برسد را چند سال طول دهیم و در واقع آخرش هم معلوم نیست چه خواهد شد.