◄ چگونه حمل‌ونقل عمومی را برای زنان امن‌تر کنیم

امروزه ۵۵ درصد از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰، این رقم تا ۶۶ درصد افزایش یابد. حداقل نیمی از این جمعیت را زنان تشکیل می‌دهند.

به گزارش تین‌نیوز، از هر گروهی از زنان که بپرسید آیا تابه‌حال اتفاق افتاده که در حمل‌ونقل عمومی احساس ناامنی کرده ‌باشند، داستان‌های زیادی خواهید شنید. در مکزیکوسیتی، ۶۴ درصد از زنان گزارش داده‌اند که هنگام استفاده از حمل‌ونقل عمومی مورد آزار و اذیت قرارگرفته‌اند. درباره شبکه متروی نیویورک هم ۶۳ درصد از زنان بررسی‌شده، گفته‌اند مورد آزار و اذیت قرارگرفته‌ و ۱۰ درصد آن‌ها مورد تجاوز واقع‌شده‌اند.

حمل‌ونقل ناامن نه‌تنها باعث می‌شود زنان راه‌های جابه‌جایی را تغییر دهند که باعث کاهش تعداد سفرهای آنها می‌شود. این ناامنی درآمد خانوار را کاهش می‌دهد، زیرا حمل‌ونقل نامناسب دسترسی کامل زنان به فرصت‌های آموزشی و اشتغال را محدود می‌کند؛ چون ناامنی حمل‌ونقل باعث می‌شود که زنان از پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و استفاده از حمل‌ونقل عمومی دست بکشند و به خودرو‌های شخصی یا تاکسی‌ها رو بیاورند. این ناامنی به محیط‌زیست آسیب هم می‌رساند.

نباید با زنان به‌عنوان یک گروه تمایزنیافته برخورد کرد. معلولیت، طبقه، نژاد، سن، جنسیت و سایر عوامل به این معنی است که همه زنان به‌طور یکسان در حمل‌ونقل عمومی مورد جرم و خشونت قرار نمی‌گیرند. مردان و پسران هم می‌توانند قربانی شوند و نباید تصور شود که هر زن، یک انسان در انتظار قربانی شدن است. زنان سراسر جهان آسیب‌پذیری‌های خاصی را به‌عنوان مسافر به اشتراک می‌گذارند که برای تجزیه‌وتحلیل نیازهای آن‌ها به‌عنوان گروهی از مردم بسیار مفید است.

آناستازیا لوکاو سایدریس (Anastasia Loukaitou-Sideris)، استاد برنامه‌ریزی دانشگاه UCLA آمریکا، دراین‌باره گفته است: «جنسیت، مهم‌ترین عامل ناشناخته ترس و اضطراب مبتنی بر حمل‌ونقل است.»

برای این مشکل راه‌حل‌هایی وجود دارد، اما بسیاری از آن‌ها بحث‌برانگیز است. نگرانی کلیدی در برنامه‌ریزی افزایش ایمنی حمل‌ونقل این است که مطمئن شویم، بار مسئولیت به دوش مسافران آسیب‌پذیر انداخته نشده باشد. لوکاو سایدریس می‌پرسد: «چرا زنان باید مسئولیت را بپذیرند؟» البته باوجود این، بسیاری از اقدامات ایمنی در نظر گرفته‌شده، فقط این کار را انجام می‌دهند وزنان را عهده‌دار حفظ امنیت خود می‌دانند. در دنیای نرم‌افزار، خدماتی مانند اوبر (Uber) یا در ایران، اسنپ وجود دارد که به زنان اجازه می‌دهد رانندگان زن را انتخاب کنند. بعضی از نرم‌افزارها در سراسر دنیا حتی متعهد شده‌اند که به رانندگان زن خود بیشتر از استاندارد معمول حقوق پرداخت کنند. بااین‌حال این نرم‌افزارها هم با مشکلات قانونی درباره ماهیت بالقوه تبعیض‌آمیز که استخدام زنان است، مواجه می‌شوند.

همچنین، نرم‌افزارهایی در هند، یمن، لبنان و کشورهای دیگری وجود دارد که اطلاعاتی را از مناطق امن از جمله ایستگاه‌های حمل‌ونقل جمع‌آوری می‌کنند. این نرم‌افزارها این قابلیت رادارند که گزارش‌های زنان از محل‌هایی را که مورد آزار و خشونت واقع‌شده‌اند، ثبت و گردآوری کنند و مکان‌های امن و ناامن برای زنان را روی نقشه مشخص کنند.

این مشکل فقط به نرم‌افزارها محدود نمی‌شود. به‌عنوان مثال در مکزیکوسیتی که به آزار و اذیت مشهور است، سوت‌هایی به زنان داده می‌شود که هنگامی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، آن را به صدا درمی‌آورند. به‌طورکلی، سامانه‌های مخصوص گزارش آزار و اذیت، به‌ویژه برای زنانی کم‌درآمد که نمی‌توانند زمان و پول خود را در دفاتر پلیس تلف کنند، وقت‌گیر و سخت هستند.

یکی دیگر از راه‌حل‌های معمول اما پر جدل پیشنهادشده، ایجاد حمل‌ونقل عمومی جداگانه برای زنان و مردان است. بیش از یک قرن پیش، راه‌آهن هادسون و منهتن (Hudson and Manhattan Railroad) خودرو‌های مخصوص زنان را آزمایش کرد. امروز توکیو، ریودوژانیرو، دوبی و ایران دارای واگن‌های متروی مخصوص بانوان، تاکسی یا اتوبوس بانوان هستند.

«پورت مورسبی» (Port Moresby) یکی دیگر از نمونه‌ها است. پایتخت کشور پاپوآ گینه نو (Papua New Guinea) سطح بالایی از آزار و اذیت جنسی و خشونت را در خدمات حمل‌ونقل عمومی‌اش گزارش داده است که شامل آزار و اذیت جنسی، توهین و گستاخی و سرقت است. لیزت سوریا (Lizzette Soria)، مدیر برنامه امنیت زنان و دختران در حمل‌ونقل عمومی سازمان ملل متحد، دراین‌باره می‌گوید: «برای زنان، سوار اتوبوس شدن، مساوی است با تجربه تقریباً تضمینی آزار و اذیت.»

سوریا با بیان اینکه فقط سه اتوبوس مخصوص زنان در پورت مورسبی وجود دارد، ادامه می‌دهد: «ما می‌دانیم که این کار فقط یک راهبرد موقت است، زیرا قطعاً هدف بلندمدت ما این است که حمل‌ونقل عمومی برای همه امن‌تر باشد. برخی معتقدند که اتوبوس‌های مخصوص زنان فقط به نشانه‌ها اشاره می‌کند، اما مشکل را حل نمی‌کند، باوجود این اولین وظیفه ما این است که برای زنان امنیت ایجاد کنیم.»

یکی از مزایای استفاده از اتوبوس‌های مخصوص زنان در بندر مورسبی این است که از آن‌ها می‌توان به‌عنوان فضایی امن برای به‌اشتراک‌گذاشتن اطلاعات درباره حقوق زنان استفاده کرد.

اطلاعات بیشتر درباره زمان‌بندی اتوبوس و قطارها به مسافران اجازه می‌دهد که سفرهای خود را بهتر برنامه‌ریزی کنند وزنان می‌گویند که کاهش زمان انتظار و اطمینان بیشتر درباره گزینه‌های حمل‌ونقل باعث می‌شود آن‌ها احساس امنیت بیشتری داشته باشند.

هیچ فهرست جادویی‌ برای کاهش ترس جنسیتی حمل‌ونقلی وجود ندارد، اما در بهترین راه‌حل‌ها مشترکات زیادی وجود دارد. زنان مختلف نیازهای امنیتی حمل‌ونقلی خود را شناسایی می‌کنند و راه‌حل‌های مورد نظر خود را برای حل مشکلشان انتخاب می‌کنند.

مطمئن شوید که گروه‌هایی از قبیل زنان مسن‌تر یا معلولان به‌طور تصادفی حذف نمی‌شوند. صنایع حمل‌ونقلی را هرچه بیشتر در تعادل جنسیتی قرار دهید. راه‌حل‌هایی ارزان‌تر، مانند دوربین مداربسته را به‌صورت پیش‌فرض تعیین نکنید. به قدرت حضور انسان‌ها احترام بگذارید.

از گذاشتن بار مالی به دوش زنانی که درآمد مالی کمی دارند و ممکن است ناچار شوند، نیازهای اساسی دیگری را به امنیت خود ترجیح دهند، اجتناب کنید. به یاد داشته باشید که اتوبوس‌ها برای زنان فقیرتر در سراسر جهان باقی خواهند ماند.

در نهایت مهم‌ترین چیزی که برنامه‌ریزان حمل‌ونقل می‌توانند برای بهبود ایمنی زنان انجام دهند این است که به حرف‌ها و تجربیات زنان در این زمینه گوش کنند. سؤال از آن‌ها درباره نیازها و اولویت‌هایشان به طرز شگفت‌آوری کم انجام می‌شود. لوکاو سایدریس، از این مسئله با عنوان «شکاف جنسیتی در تحرک» یاد می‌کند. این نادیده‌گرفتن می‌تواند منجر به ارائه راه‌حل‌هایی شود که مسئولان معتقدند زنان خواستار آن راه‌حل‌ها هستند. به‌طور مثال در صحبت با زنان مشخص می‌شود که زنان هنگام انتظار برای رسیدن اتوبوس نسبت به هنگامی که داخل اتوبوس هستند، نگرانی بیشتری برای امنیتشان دارند.

بنابراین اول، آخر و همیشه: فقط با زنان صحبت کنید. این کار باعث می‌شود زنان احساس راحتی بیشتری داشته باشند و با آزادی بیشتری در شهر حرکت کنند.