سه‌میلیون تومان برای احیای دریاچه‌ارومیه؟

صدای گریه «حنانه» سکوت «قره‌قشلاق» را می‌شکند. مادر صبح به پدر گفته بود که «حنانه» را به دریا می‌برد. دخترک از روستای «قره‌قوزلو» در شهر بناب تا تالاب بین‌المللی «قره‌قشلاق» دلش برای آب‌بازی کنار تالاب غنج رفته بود حالا از آن‌چه دیده ترسیده، با خودش فکر می‌کند، مادرش حتماً او را گول‌زده! هق‌هق‌هایش سکوت قره‌قشلاق را می‌شکند.

یک بند می‌گوید، دریا می‌ خواهد. سر آرام شدن وسط تالابی که تا چشم کار می‌کند، بیابانی است را ندارد!

قره‌قشلاق یکی از تالاب‌های اقماری «دریاچه ارومیه» است که بعد از خشک‌شدن بخشی از دریاچه، ته‌کشید تا بهت را به‌پهنه صورت زنان شش روستای اطراف تالاب بیاورد. آن‌ها آمده بودند تا توجه همگان را به یکی از مهم‌ترین تالاب‌های حوضچه دریاچه‌ارومیه جلب کنند اما اصلاً نمی‌دانستند آن‌چه از دامنه جنوب و جنوب شرقی «دریاچه ارومیه» جان می‌گرفت امروز کویری است بی‌انتها! صدای گریه حنانه در میان خنده جمعی از زنان گم می‌شود. آن‌ها یکی از زنان روستا را دوره کرده‌اند و با موبایل‌هایشان از او و دمپایی‌هایی که آورده است عکس می‌گیرند. زن می‌گوید:«دمپایی آورده تا کفش‌هایش توی تالاب خیس نشود.» تا قبل از این که طرح تالاب‌ها برنامه «معیشت پایدار» را در روستاها اجرا کند، اصلاً نمی‌دانست، تالاب یعنی چی؟ خودش می‌گوید: «نمی‌دانستم دریاچه ارومیه کجاست!» حتی «معیشت جایگزین» را هم جابه‌جا می‌گوید: «جایگزین معیشت!» گونه‌هایش گل می‌اندازد، وقتی این جمله را می‌گوید. انگار خودش هم می‌داند یک جای حرفش ایراد دارد اما کجایش را نمی‌داند. 5 سال پیش بود که طرح تالاب‌ها برنامه «معیشت پایدار» را به روستای قره‌قوزلو در بناب و چپق‌لو در میاندوآب برد. آن روزها کم‌تر زنی در روستا می‌توانست مثل امروز با خبرنگاری صحبت کند! پشت هم‌دیگر پنهان می‌شدند تا مجبور نشوند، حرف بزنند. دست و پایشان را گم می‌کردند. حالا اما همه چیز فرق کرده است. خودشان می آیند سر صحبت را باز می کنند. لباس پوشیدنشان با 5 سال پیش قابل مقایسه نیست! زن‌های دست‌پاچه آن روزها، امروز فرماندار و بخشدار و نماینده دعوت می‌کنند تا برای روز تالاب ها به منطقه‌شان بیایند!

فرماندار به وعده اش عمل کرد؟

سال 92 زنان این دو روستا نیت کردند زخم‌های دریاچه ارومیه را با خیاطی «بخیه» بزنند، آن‌ها می‌خواستند شغلی جایگزین به جای کشت‌های پرآب بر پیدا کرده و همسران را از کاشت گوجه و پیاز منصرف کنند! فرماندار بناب هم قول داده بود تا برای آن‌ها بازار فروش ایجاد کند. حتی قرار شد که زنان همین روستا لباس‌های یک شکل برای کباب‌فروشی‌های بناب که یک برند جهانی است، تهیه کنند! اما فرماندار به وعده‌اش جامه عمل نپوشاند!

زارا امجدیان تسهیل‌گر طرح تالاب‌ها، نجات دریاچه‌ارومیه را با کارهای خرد و کوچک غیرقابل قبول می‌داند اما اعتقاد دارد این طرح توانسته است زنان روستا را توانمند کند و توسعه پایدار مبتنی بر نگهداری آب را در ذهن‌شان حک کند. حالا کی محصولش که نجات دریاچه باشد، برداشت شود، خدا داند!

به گفته امجدیان آن‌ها امروز به آدم‌های همه‌فن حریفی تبدیل شده‌اند که سعی می‌کنند، دست ساخته‌های خودشان را در نمایشگاه‌های مختلف بفروشند! فروزان اخروی تسهیل‌گر طرح تالاب‌ها هم می‌گوید: «ما با بیمارستان شهر صحبت کردیم، تا زنان روستا بتوانند لباس فرم بیمارستان را تهیه کنند» اما بعدها مشخص می‌شود، لباس بیمارستانی را خواهر زن یکی از رؤسای آن تهیه می‌کند. زنان قره‌قوزلو حتی نتوانستند کارگاه‌شان را سر پا نگه دارند. هم‌چنان حسرت بزرگشان داشتن یک کارگاه خیاطی است تا این سؤال پیش بیاید آیا دولت می‌تواند با کمک‌های اندک و عدم ایجاد بازار، کشاورزان را به سمت تغییر محصولات کم آب بر و مشاغل جایگزین ببرد؟ کاهش زمین‌های کشاورزی شرط اصلی احیای دریاچه ارومیه است اما چگونه؟ بدون بازار!

اُخروی می‌گوید: «البته فرماندار ورود زنان به اداره و دستگاه‌های دولتی را تسهیل کرد تا وقتشان را در بوروکراسی اداری تلف نکنند.» تسهیل‌گران طرح تا سطح نماینده شهر هم گفت‌و‌گو کردند اما نتوانستند بازار کار جدی برای زنان خیاط پیدا کنند و کارگاه‌شان تعطیل شد!

آن روزها دو روستا وارد طرح «معیشت پایدار» شدند اما بعدها تعداد آن‌ها به 6 روستا رسید. افزایش تعداد روستا در طرح حفاظت از تالاب‌ها به سفر گروهی از سفارت ژاپن به منطقه برمی‌گردد. سفر این گروه هم نتیجه گفت‌و‌گوی رئیس‌جمهوری ایران با نخست وزیر ژاپن درباره احیای دریاچه ارومیه بود. همان زمانی که «شینزو آبه» به «حسن روحانی» قول می‌دهد تا در احیای دریاچه ارومیه با دولت ایران همکاری کند.

امجدیان می‌گوید: «نمایندگان سفارت ژاپن پروژه طرح تالاب‌ها را در دو روستای «قره‌قوزلو» و «چپق‌لو» دیدند و خوششان آمد.» 15 صندوق خرد با هدف احیای دریاچه ارومیه در روستاهای آذربایجان‌‌های شرقی و غربی تشکیل می‌شود. البته این صندوق‌ها برای طرح احیای دریاچه ارومیه هستند نه طرح تالاب اما تسهیل‌گران طرح تالاب‌ها، صندوق های 6 روستای اطراف قره‌قشلاق را وارد طرح «معیشت پایدار» می‌کنند.

او می‌گوید: «ما صندوق‌ها را وارد طرح تالاب‌ها کردیم تا فقط تشکیل صوری صندوق‌ها و پرداخت وام نباشد، بلکه به ایجاد یک شغل و کار خرد منجر شود.»