◄ عملکرد جنگنده چینی J-10C در نبردهای هوایی؛ جی-10 با موشک PL-15 جنگنده‌ های اسرائیلی را ساقط می کند؟

در سال های اخیر، تحولات در عرصه فناوری های دفاعی چین، به ویژه در حوزه هوافضا و نبردهای هوایی، توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. جنگنده J-10C که نسخه پیشرفته تری از J-10B به شمار می آید،

با بهره گیری از رادار آرایه فازی فعال (AESA)، سیستم های اویونیک پیشرفته و به ویژه موشک دوربرد PL-15، جایگاهی خاص در میان جنگنده های نسل 4.5 کسب کرده است. این جنگنده در سال های اخیر به صادرات نیز راه یافته و ایران یکی از جدیدترین خریداران آن محسوب می شود.

در این گزارش، به بررسی عملکرد جنگی J-10C، قابلیت های موشک PL-15، مزایا و ضعف های احتمالی آن و تأثیر خرید این هواپیما بر توان هوایی ایران می پردازیم.
۱. خرید J-10C توسط ایران؛ آغاز فصل نوین در نوسازی نیروی هوایی
ایران پس از حدود دو دهه بلاتکلیفی در حوزه خرید جنگنده های پیشرفته، سرانجام در سال خرید  جنگنده J-10C از چین را نهایی کرد. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شد که ناوگان هوایی نظامی کشور عمدتاً متشکل از جنگنده های قدیمی مانندF-4،  F-14، F-5، میگ-۲۹ و سوخو-۲۴ است که نگهداری آن ها با دشواری های فنی، کمبود قطعات یدکی و افت شدید توان رزمی همراه بوده است.
J-10C در مقایسه با گزینه هایی مانند سوخو-۳۵ یا JF-17 دارای مزیت هایی همچون هزینه کمتر، نگهداری ساده تر و در عین حال بهره گیری از فناوری های پیشرفته تر مانند رادار AESA است. ایران با این خرید به دنبال دستیابی به یک جنگنده با توان رهگیری مؤثر، قابلیت درگیری در نبردهای فراتر از برد دید (BVR) و توان عملیاتی در محیط جنگ الکترونیک بوده است.
به ویژه در معادلات منطقه ای و تقابل با رقبای مجهز به جنگنده های پیشرفته همچون F-15SA عربستان، رافال قطر، اف-35 امارات و اف-۱۶ پیشرفته اسرائیل، حضور J-10C می تواند به عنوان یک عامل بازدارنده و متوازن کننده عمل کند.
۲. توانمندی های J-10C؛ ترکیبی از فناوری مدرن و کارایی میدانی
J-10C یک جنگنده چندمنظوره تک موتوره با طراحی ایرودینامیک مبتنی بر کانارد و ورودی هوای متغیر است که آن را برای نبردهای هوایی چابک می سازد. از جمله قابلیت های مهم این هواپیما می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رادار AESA: قلب تپنده این جنگنده رادار آرایه فازی فعال KLJ-7A است که توانایی رهگیری هم زمان بیش از ۱۵ هدف را دارد و می تواند در محیط جنگ الکترونیک عملکرد مناسبی داشته باشد.
اویونیک پیشرفته: کابین دیجیتال، نمایشگرهای چندکاره، کلاه خلبانی هوشمند و سیستم های هشدار پیشرفته، خلبان را قادر می سازد تا در شرایط پرتنش و درگیری های چندگانه تصمیم گیری سریع تری داشته باشد.
قدرت مانور بالا: با نسبت رانش به وزن مطلوب، طراحی بدنه آئرودینامیک و سامانه کنترل پرواز پیشرفته (Fly-by-Wire)، J-10C توانایی درگیری نزدیک و فرار از درگیری را داراست.
تسلیحات متنوع: توانایی حمل تسلیحات متعددی چون موشک های هوا به هوا PL-10 و PL-15، موشک های ضد کشتی YJ-91 و بمب های هدایت شونده باعث می شود این جنگنده در مأموریت های مختلف نقش آفرینی کند.
اما بدون شک، برگ برنده این جنگنده، موشک PL-15 است که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت.
۳. موشک PL-15؛ تهدیدی برای جنگنده های رادارگریز
PL-15 یک موشک هوا به هوای فراتر از برد دید (BVR) با بردی بیش از ۲۰۰ کیلومتر است که چین آن را به عنوان رقیب مستقیم موشک AIM-120D آمریکایی معرفی کرده است. این موشک مجهز به موتور رم جت یا سوخت جامد طولانی سوز، سامانه هدایت راداری فعال (Active Radar Homing) و پیوند داده (Data Link) است که آن را در برابر اهداف چابک و حتی رادارگریز مؤثر می سازد.

در رزمایش های مشترک نیروی هوایی چین و پاکستان (مانند رزمایش Shaheen)، جنگنده های J-10C با شلیک PL-15 توانسته اند در شبیه سازی ها اهدافی چون جنگنده های نسل پنجم را در بردهای بالا رهگیری کنند. گرچه هیچ گونه سند رسمی از ساقط شدن جنگنده های آمریکایی یا غربی توسط PL-15 در نبرد واقعی منتشر نشده، اما کارشناسان نظامی از قابلیت بسیار بالای آن در مقایسه با دیگر موشک های موجود در آسیا یاد می کنند.
برای ایران، در اختیار داشتن PL-15 یعنی توان ضربه زدن به اهدافی که در فاصله بسیار دور (خارج از برد پاسخ موشک های دفاعی) پرواز می کنند؛ مانند جنگنده های گشت هوایی یا سوخت رسان دشمن.
۴. نقاط ضعف J-10C و چالش های پیش روی ایران
اگرچه J-10C از نظر فناوری در سطح بالایی قرار دارد، اما این جنگنده نیز خالی از ضعف نیست:
تک موتوره بودن: این ویژگی باعث می شود در صورت آسیب به موتور در عملیات، شانس بقا و بازگشت کاهش یابد؛ درحالی که جنگنده های دو موتوره مانند سوخو-۳۵ یا F-15 چنین ریسکی ندارند.
برد عملیاتی محدود: شعاع رزمی J-10C حدود ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر است و بدون تانکر سوخت رسان نمی تواند مأموریت های طولانی در عمق خاک دشمن انجام دهد. با توجه به کمبود هواپیماهای سوخت رسان در ناوگان ایران، این مسئله یک چالش محسوب می شود.
وابستگی لجستیکی به چین: آموزش خلبان، تأمین قطعات یدکی، نگهداری تخصصی و ارتقاء نرم افزاری، همگی نیازمند همکاری مستمر با چین هستند و در شرایط تحریمی، ممکن است با تأخیر یا مشکل مواجه شوند.
نیاز به هماهنگی تاکتیکی: تاکتیک های پروازی، سامانه های کنترل فرماندهی و ادغام با دیگر اجزای پدافند هوایی ایران باید متناسب با توان J-10C بازطراحی شود و این نیازمند زمان، آموزش و تجربه میدانی است.
 آیا جنگنده چینی J-10C معادلات هوایی منطقه را تغییر خواهد داد؟
با در اختیار داشتن J-10C و موشک PL-15، نیروی هوایی ایران به ابزار جدید و مؤثری برای دفاع هوایی و بازدارندگی منطقه ای مجهز شده است. این ترکیب اگرچه به تنهایی نمی تواند برتری هوایی کامل را برای ایران فراهم آورد، اما در صورت استفاده صحیح و هماهنگ، می تواند تهدیدات هوایی دشمن را در بردهای بالا دفع کرده و پدافند عمقی مؤثرتری ایجاد کند.

انتهای پیام