◄ خلاصه گزارش تحلیلی کیفیت هوای تهران، سازمان محیط زیست (آذر ۱۴۰۴)
گزارش اخیر سازمان محیط زیست درباره کیفیت هوای تهران نشان می دهد آلودگی هوای تهران در روزهای ابتدایی آذر ۱۴۰۴ ، یکی از بحرانی ترین رویدادهای (اپیزود) آلودگی هوا در سال های اخیر بوده است.
عباس قربانعلی بیک: سازمان محیط زیست در گزارش آذر ماه 1404 به بررسی آلودگی هوای تهران در روزهای ابتدایی آذر ۱۴۰۴ پرداخته، این دوره به عنوان یکی از بحرانی ترین رویدادهای (اپیزود) آلودگی هوا در سال های اخیر شناخته شده، میانگین غلظت ۲۴ ساعته ذرات معلق PM2.5 در سوم آذر به رقم نگران کننده ۱۰۷ میکروگرم بر مترمکعب رسید که حدود ده برابر رهنمود سازمان بهداشت جهانی (۱۰ µg/m³) است (میانگین غلظت PM2.5 از ابتدای سال ۱۴۰۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۳% افزایش یافته است).
تحلیل های مکانی حاکی از آن است که بیشترین تمرکز آلودگی با غلظت های بالا در مناطق غرب، جنوب و جنوب غرب تهران (مانند مناطق ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۲، باقرشهر و آزادگان) بوده است. این الگو تحت تأثیر بادهای غالب، آلودگی را به سمت مرکز و جنوب شهر گسترش داده است. داده های ماهواره ای وجود "نقاط داغ" پایدار آلایندگی در خارج از محدوده شهر، به ویژه در جنوب غرب را تأیید می کنند. این کانون ها عمدتاً شامل فعالیت هایی مانند صنایع کوچک، واحدهای بازیافت، سوزاندن ضایعات و لاستیک سوزی هستند که با توجه به جهت باد، آلودگی ناشی از آنها وارد تهران شده و نقش مؤثری در این رخداد داشته اند.
نتایج تجزیه شیمیایی ذرات معلق (PM2.5) سهم قابل توجه کربن سیاه (BC) و کربن آلی (OC) را نشان می دهد که نقش مستقیم منابع احتراقی به ویژه ناوگان دیزلی فرسوده (کامیون ها و مینی بوس ها) و سوزاندن پسماند را برجسته می سازد.
همچنین، سهم نیترات در برخی مناطق به بیش از ۲۵ درصد رسیده که نشان از انتشار بالای اکسیدهای نیتروژن و تشکیل ذرات ثانویه دارد. داده های دی اکسید گوگرد (SO2) نیز حاکی از استفاده از سوخت با محتوای گوگرد بالا در برخی نیروگاه های پیرامونی (مانند ری، دماوند و پرند) و واحدهای ثابت است. مدل سازی پس رونده یا رو به عقب (Backward Trajectory) تأیید می کند که جریان هوای ورودی از نواحی آلوده غرب و جنوب غرب تهران، سهم بسزایی در افزایش غلظت آلاینده در داخل شهر داشته است. پایش سوخت نیز نشان می دهد اگرچه بنزین توزیعی در تهران از نظر سولفور نسبتاً استاندارد است، اما سوخت نفت گاز (گازوئیل) در برخی جایگاه ها و به ویژه در نیروگاه های مجاور (با مقادیر گوگرد تا ۱۰۰ برابر حد استاندارد) به شدت غیراستاندارد است.
عوامل تشدید کننده اصلی این رخداد عبارتند از:
1) پایداری جوی، وارونگی دما و فقدان بارش،
2) انتشار گسترده از ناوگان دیزلی فرسوده،
3) وجود کانون های داغ آلایندگی در غرب و جنوب غرب تهران،
4) مصرف سوخت با گوگرد بالا در نیروگاه ها، 5)ترافیک سنگین در ورودی های غربی و جنوب غربی،
6) تشکیل ذرات ثانویه نیترات.
راهکارهای پیشنهادی در سه بازه زمانی ارائه شده است:
الف) کوتاه مدت: برخورد با پسماندسوزی، محدودیت جدی تردد ناوگان دیزلی در بزرگراه های اصلی مانند آزادگان، پایش مستمر صنایع و نیروگاه ها، اعمال محدودیت واقعی بر خودروهای شخصی و رایگان سازی حمل ونقل عمومی در شرایط اضطرار، و پیش بینی و اعلام به موقع شرایط.
ب) میان مدت: نوسازی ناوگان حمل ونقل (به ویژه دیزلی)، استانداردسازی واحدهای کوچک صنعتی حاشیه شهر، اصلاح کیفیت سوخت نفت گاز مصرفی در نیروگاه ها و جایگاه های سوخت، و ایجاد پایگاه های پایش ثابت در کانون های آلایندگی خارج از شهر.
ج) بلندمدت: توسعه حمل ونقل عمومی پاک (برقی و مترو)، ایجاد نظام مدیریت متمرکز برای صنایع کوچک پیرامون تهران، اصلاح ساختار تولید و توزیع سوخت کشور، و توسعه سامانه پیش بینی قابل اعتماد آلودگی هوا در سطح ملی. این گزارش تأکید می کند که مدیریت مؤثر آلودگی هوا نیازمند عزمی ملی و اقداماتی فراتر از ضوابط موقت است و اجرای هماهنگ راهکارهای مبتنی بر شواهد علمی فراگیر را ضروری می داند.
ضمن تقدیر و تشکر از کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست که به این موضوع مهم پرداختند، انتظار می رود دولت و مجلس محترم با تعیین کارگروهی به بررسی دقیق تر گزارش و امکانپذیری اجرای کامل یا بخشی از توصیه های سازمان بپردازند و با تعیین سهم عوامل مختلف با روش فایده هزینه، مسیرهای بهینه و منطقی برای کاهش این بحران را مشخص و به هیئت دولت اعلام نمایند. متاسفانه در این گزارش هم به راهکار موفق جهانی برای استفاده بیشتر از وسایل نقلیه عمومی (سیاست خودروی ارزان و سوخت گران) اشاره نشده است (تین 265403).
نکته دیگر اینکه برای نوسازی ناوگان سنگین تجاری الزاما نباید در پی خرید ناوگان جدید باشیم (تعویض موتور، تین 74291).
۶ دقیقه، ۳۴ مگ
