اجرای طرح اینترنت طبقاتی؟ همه باهم برابرند؛ اما برخی برابرترند

اینترنتی برای خواص

همزمان با آنکه فضای مجازی بسته ترین روزهای خود را پشت سر می گذارد و حتی انجام معمولی ترین کارها هم بدون VPN غیرممکن شده، وزارت ارتباطات درصدد پیاده سازی طرحی است که امکان دسترسی به اینترنت بدون فیلتر را برای گروه های خاص فراهم می کند. پس از آنکه طرح طبقاتی سازی اینترنت با ماجرای «محدودسازی دسترسی اینترنتی کودکان روی سیم کارت های مخصوص» و از سوی دیگر اعطای امکان استفاده از اینترنت بدون فیلتر به بعضی اصحاب رسانه و اعضای اتاق بازرگانی آغاز شد، به نظر می رسد این طرح قرار است به زودی وارد فاز جدی تری شود.

بیشتر بخوانید؛

اینترنت طبقاتی اجرایی می‌شود؟

در همین راستا اخیرا امیر محمدزاده لاجوردی،رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در گفت وگویی که روز پنج شنبه با خبرگزاری مهر داشته،از برنامه وزارت ارتباطات برای ارائه یک سرویس اینترنتی باکیفیت برای گروه های خاصی مانند برنامه نویسان و کاربران حرفه ای در ماه جاری خبر داده است. وی در تشریح علل کندی اینترنت کشور در مدت اخیر اظهار کرده است: «اغلب شکایاتی که در حوزه کندی اینترنت مطرح می شود مربوط به فیلترشکن هاست؛ اتصال به اینترنت از طریق فیلترشکن غیر از آسیب های امنیتی که به دستگاه کاربر می زند باعث کند شدن سرعت اینترنت هم می شود. معاون وزیر ارتباطات در ادامه افزود: مشکل دیگر برخی از کاربران مخصوصا برنامه نویسان و کاربران حرفه ای، مربوط به دسترسی به سایت ها و خدماتی است که ما را تحریم کرده اند و تا پیش از این، این گونه کاربران از طریق فیلترشکن به آنها دسترسی داشتند. محمدزاده با اشاره به اینکه در همکاری با بخش خصوصی تلاش شده سرویس هایی ارائه شود که بخشی از این مشکلات را حل کند، تاکید کرد: «در همین ماه سرویسی با کیفیت مناسب تر برای این دسته کاربران معرفی خواهد شد.»

پیش از این نیز اتحادیه فناوران رایانه با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرده بود که طی مذاکرات انجام شده قرار است دارندگان پروانه کسب اتحادیه فناوران از امکان ویژه ای برای دسترسی به اینترنت بدون فیلتر برخوردار شوند. محمدرضا فرجی، رئیس این اتحادیه در مصاحبه هایی که با رسانه ها داشت، اظهار کرد: «اجازه رفع فیلتر پلتفرم های فیلتر شده پرکاربرد -مانند اینستاگرام، واتس اپ و تلگرام- برای دارندگان پروانه کسب از متولیان اینترنت گرفته شده است.» طبق اظهارات وی قرار است اعضای این اتحادیه با ارائه تعهداتی، درخواست خود برای بهره مندی از اینترنت آزاد را ارائه کنند و سپس با پذیرش مسوولیت توسط صاحب پروانه، محدودیت ها برای هر تعداد آی پی که توسط آن واحد صنفی اعلام شده باشد، رفع شود.

تبعیضی از جنس اینترنت

این روزها مطالب مختلفی در رسانه ها منتشر می شوند که در آنها مدیران شرکت ها از محدودیت های اینترنتی گلایه مندند و نسبت به آینده کسب وکار خود با ادامه وضع موجود ابراز نگرانی می کنند؛ اما همزمان شرطی سازی بهره مندی از اینترنت آزاد را نیز محکوم کرده و از پذیرش امتیاز اینترنت بدون فیلتر سر باز زده اند. در همین راستا اخیرا حسن هاشمی، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور نیز در یک توییت، سیاست های غلط فیلترینگ را عامل بحران اقتصاد دیجیتال دانست و نوشته است: «اول صدها هزار کسب وکار را از نان خوردن می اندازند و حالا هم به دنبال اجرای اینترنت طبقاتی هستند.» وی تاکید کرد که سازمان نصر از همان ابتدا با اینترنت طبقاتی مخالف بود و این پیشنهاد را نپذیرفت. حسین اسلامی، رئیس سازمان نصر تهران نیز با محکوم کردن محدودیت های اینترنتی و امتیازدهی به گروه های خاص برای بهره مندی از اینترنت آزاد اظهار کرد: «از دید این سازمان، اینترنت طبقاتی به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و از رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی خواسته ایم تا همه اختیارات خود را به کار گیرند و از ایجاد محدودیت در دسترسی های اینترنتی جلوگیری کنند.»

پس از مستثنی شدن برخی اصحاب رسانه ، اعضای اتاق بازرگانی، اعضای اتحادیه های کسب وکارهای مرتبط با فناوری و برنامه نویسان حتی شنیده می شود که قرار است امکان مشابهی نیز برای اعضای حقیقی و حقوقی عضو پارک های علم و فناوری و کارخانه های نوآوری از یک سرویس اینترنتی باکیفیت یا همان اینترنت بدون فیلتر فراهم شود و احتمالا در گام های بعدی دانشگاهیان و گروه های دیگر نیز به این لیست اضافه شوند. حالا تعدد گروه های مستثنی شده از محدودیت های اینترنتی این سوال را مطرح می کند که اساسا اگر دسترسی به اینترنت آزاد و باکیفیت تا این اندازه برای حیات انواع کسب وکارها ضروری است اصلا چرا باید محدود بماند؟

مقدمه ای برای احراز هویت کاربران اینترنت

دفاع از طرح اینترنت طبقاتی محدود به برخی اصناف نیست و بسیاری از سیاستگذاران نیز طرفدار پروپاقرص اجرای این طرح هستند. در حالی که روسیه در فهرست «استاتیستا» از بسته ترین اینترنتی های جهان در رتبه پنجم قرار دارد، جلال رشیدی کوچی، نماینده مردم مرودشت در مجلس از آن به عنوان یکی از نمونه های موفق تعیین سطوح دسترسی مختلف در ارتباطات اینترنتی یاد کرده و اجرای چنین طرحی را در کشور ضروری خوانده است. وی با بیان اینکه فیلترینگ به شیوه فعلی کارآیی ندارد، ادامه داد: «مثلا در روسیه برای هر مکانی وای فای تعبیه شده بود و هر کدام از آنها سطح دسترسی مشخصی داشتند و برای اتصال به آن نیز باید احراز هویت صورت می گرفت و مسائل به راحتی قابل پیگیری بود. دسترسی وای فای در خیابان برای امور روزمره بود، اما در مترو وضعیت متفاوت بود؛ به طوری که تماس صوتی و تصویری واتس اپ و اینستاگرام فیلتر بود، اما به بقیه امکانات دسترسی وجود داشت.» رشیدی کوچی با اشاره به اینکه در مجلس این کشور همه به همه موارد دسترسی داشتند، گفت پیشنهاد داده ایم، نمی توان همه دسترسی ها را بست و افزود: «به جای این کار وای فای را فعال کنید. فیلترشکن نیز امنیت را به شدت کاهش می دهد. این شیوه فیلترینگ راهگشا نخواهد بود.» او تاکید کرده: «اگر دانشجو نیاز به دسترسی به سایت های خاصی دارد، باید سطح بالاتری از دسترسی نه روی سیم کارت بلکه وای فای داشته باشد.»

تاکید بر داشتن آی پی ثابت برای بهره مندی از امتیاز اینترنت بدون محدودیت، تعریف طرحی در قالب اعطای VPNقانونی و لزوم احراز هویت کاربران پلتفرم های کاربرمحور داخلی از طریق سامانه هایی مانند «شاهکار»، همگی تکه هایی از پازلی هستند که از عزم احتمالی سیاستگذار برای کنترل کامل فعالیت کاربران در فضای مجازی خبر می دهد. به موجب چنین طرح هایی، هویت واقعی هر کاربر در فضای مجازی کاملا مشخص شده و امکان رصد هرگونه فعالیت آنها وجود خواهد داشت. پیش از این کشورهایی مانند چین طرح احراز هویت کامل کاربران فضای مجازی را کلید زده اند. در همین راستا به تازگی CNN در گزارشی از ابلاغ دستورالعمل های جدیدی در چین خبر داده که به موجب آنها حتی لایک پست های اعتراضی به سیاست کووید-صفر در این کشور امتیاز منفی داشته و زمینه ساز برخورد با کاربر خاطی باشد. در این طرح افرادی که امتیاز پایین داشته باشند، «فریب کار» معرفی می شوند و در فهرست مسدودسازی قرار می گیرند.

اجرای جدی طرح اینترنت طبقاتی و استثنا کردن گروه های مختلف درحالی انجام می شود که تا همین ماه پیش، سیاستگذاران و مدیران وزارت ارتباطات معتقد بودند پلتفرم های بومی به خوبی پاسخ گوی نیاز تمامی کاربران و کسب وکارها هستند؛ آنها با بیان اینکه محدودیت های اعمال شده بر اینترنت کشور در کاهش سطح دسترسی به شبکه های اجتماعی و پیام رسان های خارجی خلاصه می شود، تاکید کرده بودند که این محدودیت ها خللی در پیشبرد امور ایجاد نخواهد کرد و با کوچ کسب وکارها و کاربران به پلتفرم های داخلی رونق به اقتصاد دیجیتال کشور باز می گردد. اما حالا قرار است با هدف کاهش زیان کسب وکارها از محدودیت های اینترنتی، دسترسی مشروط برخی گروه ها به اینترنت آزاد و بدون فیلتر فراهم شود.