فصل بی‌اعتمادی

به گزارش تین نیوز به نقل از شرق، اردوغان ورود این سیستم را یک پیروزی بزرگ و غرور‌آفرین برای ترکیه می‌داند؛ اما این ماجرا وجه دیگری هم دارد و آن خشم ایالات متحده از این خرید و لغو قرار‌داد مهم نظامی واشنگتن و آنکارا برای فروش جنگنده‌های اف-35 به ترکیه بود.

اردوغان در 17 سالی که قدرت را در ترکیه در دست دارد، همواره تلاش کرده تا این کشور را به بازیگری قدرتمند و مستقل در عرصه بین‌المللی تبدیل کند. نگاه اردوغان به مرحله‌ای است که آنکارا بتواند حتی با چین، روسیه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده رقابت کند. رئیس‌جمهور ترکیه برای دستیابی به این هدف هم هیچ ابایی از بازی‌گرفتن تمام کارت‌های خود ندارد.

اردوغان به گونه‌ای رفتار می‌کند که نمی‌توان با قاطعیت نتیجه‌گیری کرد که او واقعا در جبهه ایالات متحده و اتحادیه اروپا است یا روسیه و چین. آنچه در سال‌ها و ماه‌های اخیر از اردوغان دیدیم، حاکی از تمایل بیشتر او به شرق است.

به نظر می‌رسد اردوغان بیش از در‌نظر‌گرفتن منافع ترکیه، خواسته‌ها و تمایلات خود را در مناسبات سیاسی با غرب و شرق دنبال می‌کند.

رئیس‌جمهور ترکیه عقیده دارد که آنچه در 15 جولای 2016 در کشورش رقم خورد، تلاش واشنگتن و تعدادی از متحدان منطقه‌ای ایالات متحده برای سرنگونی او بود و از آن زمان دیگر نمی‌خواهد به غرب اعتماد کند.

«اسلی آیدین تاش باش»، تحلیلگر روابط خارجی شورای اروپا، درباره ارتباط نگاه منفی اردوغان به غرب و خرید سیستم اس-400 به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «پس از ماجرای 15 جولای 2016، اردوغان دیگر اعتمادی به نگاه غرب به ترکیه ندارد.

خرید سیستم اس-400 بیش از آنکه حاصل فشار پوتین باشد، نتیجه نگاه منفی اردوغان به غرب بود. اردوغان از وقوع کودتایی دیگر در کشورش می‌ترسد و از آن سو هم ایالات متحده هیچ اقدامی برای برطرف‌کردن این نگاه توطئه‌آمیز اردوغان درباره نقش آمریکا در کودتای نافرجام 15 جولای  انجام نداد».

اردوغان در سخنرانی هیجانی خود علیه ایالات متحده در سومین سالگرد کودتای نافرجام 15 جولای به‌خوبی می‌دانست که واشنگتن تهدید خود را درباره لغو قرارداد فروش صد جنگنده اف-35 در صورت ورود سامانه اس-400 عملی خواهد کرد.

دو روز پس از ورود اولین محموله‌های اس-400 از روسیه، پنتاگون اعلام کرد که ترکیه را از فهرست خریداران جنگنده‌های رادار‌گریز

اف-35 حذف خواهد کرد. با اینکه انتظار می‌رفت تحریم‌هایی نیز علیه آنکارا اعمال شود، دونالد ترامپ با اشاره به مذاکراتش با اردوغان در حاشیه نشست گروه 20، گفته است که فعلا برنامه‌ای برای تحریم ترکیه ندارد.

با اینکه رئیس‌جمهور ترکیه تأکید کرده که خرید سیستم اس-400 به معنی تمایل ترکیه برای دور‌شدن از متحدان غربی‌اش در ناتو نیست؛ اما واشنگتن نگاه دیگری به این تحولات دارد.

پنتاگون حاضر نیست جنگنده‌های اف-35 را در اختیار کشوری قرار دهد که از سیستم دفاع موشکی قدرتمندتر از سیستم‌های ناتو بهره‌مند است و همانند روسیه می‌تواند تهدیدی علیه منافع غرب به شمار بیاید؛ به‌همین‌دلیل از نگاه ایالات متحده و اتحادیه اروپا، رابطه با ترکیه نمی‌تواند به گذشته بازگردد؛ زمانی که این کشور در کنار قدرت‌های غربی در صف اول مقابله با اتحاد جماهیر شوروی قرار داشت. ترکیه اردوغان اکنون به یکی از متحدان روسیه تبدیل شده است.

اردوغان برای این نمایش استقلال خود از غرب 2.5 میلیارد دلار هزینه کرد تا سیستم‌های دفاع موشکی مدرن اس-400 را از روسیه خریداری کند. با‌این‌حال هنوز نمی‌توان پرونده خرید تجهیزات نظامی از آمریکا را به طور کامل منتفی دانست.

ترکیه برای جلوگیری از اعمال تحریم‌های ایالات متحده اعلام کرده که قصد دارد سیستم دفاع موشکی پاتریوت را از واشنگتن خریداری کند و مذاکرات مقام‌های نظامی دو کشور در‌این‌باره در جریان است. از سوی دیگر اردوغان در سخنرانی اخیر خود تأکید کرد که سیستم دفاع موشکی روسی اس-400 تا آوریل سال 2020 و زمانی که موشک‌های آن وارد ترکیه نشوند، قابل استفاده نیست.

از طرف دیگر ولادیمیر پوتین نیز نمی‌خواهد با استفاده از کارت ترکیه، رابطه در حال بهبود خود با دونالد ترامپ را پرتنش کند. به‌همین‌دلیل پوتین برخلاف اردوغان به دنبال تأمین و کسب حداکثر منافع برای روسیه است؛ نه ارضای تمایلات شخصی خود.

«سونر گاتاپای»، مدیر برنامه تحقیقات ترکیه  در مؤسسه واشنگتن، با اشاره به تنش اخیر ایجاد‌شده میان آنکارا و واشنگتن و نقش پوتین در آن، می‌گوید: «کودتای 2016 نه‌فقط محاسبات اردوغان؛ بلکه محاسبات پوتین را هم تغییر داد. پوتین یک روز پس از این کودتای ناکام از اردوغان برای سفر به سن‌پترزبورگ دعوت کرد و دو هفته بعد، رهبران روسیه و ترکیه در این شهر تاریخی، اولین مذاکرات را درباره خرید اس-400 انجام دادند.

در آن سو، واشنگتن چهار روز بعد از کودتا، با دولت اردوغان اعلام همراهی کرد؛ آن‌هم نه از طریق باراک اوباما؛ بلکه جان کری، وزیر خارجه وقت ایالات متحده، این همراهی را در تماس تلفنی ابراز کرد. اگر واشنگتن در‌این‌باره کمی بهتر عمل می‌کرد، مناقشه اخیر بر سر خرید اس-400 یا جنگنده‌های اف-35 هم ایجاد نمی‌شد.

ورود سیستم اس-400 به ترکیه برخی تصمیم‌گیرندگان در آنکارا را خشنود کرد؛ اما لابیگرهای روس را باید پیروز این معامله دانست؛ حتی بیش از آنچه اردوغان نمایش می‌دهد».