مرکز کنترل پرواز، آرامشی از جنس دقت و سرعت

یادم می آید وقتی دبستان می رفتم روزی برای گردش علمی ما را به رصدخانه برده و در آن فضای تاریک به ما ستاره ها و سیاره هایی که توسط منجمان تهیه، شبیه سازی و طراحی شده بود، را نشان می دادند...
این حس بار دیگر بعد از حدود یک ربع قرن تکرار شد و نمی دانم چرا وقتی وارد مرکز کنترل پرواز شدم به یکباره یاد آن روزهایی افتادم که قرار بود منظومه شمسی را به ما نشان دهند که چطور حرکت کرده و هر عضو آن در کجا قرار گرفته است.
و حالا  قلب تپنده هوانوردی کشور را شاهد بودم،  مرکز حیاتی که ضربان خود را به منظور هدایت ایمن هواپیماها و چینش منظم ستارگان سربی بر پهنه آبی آسمان مانیتور تنظیم کرده و هر لحظه در هیجانی وصف ناپذیر ضربانش بیشتر و بیشتر می شود.
اینجا کنترلرهای ترافیک هوایی تمام حواس خود را به مانیتوری دوخته اند که در مقابلشان قرار دارد، مانیتوری با صفحه مشکی و ستارگانی به رنگ ارغوانی و مسیرهایی مملو از هواپیما که با سرعتی بسیار در حال حرکت هستند. منظومه یی دوار که در لحظه ورود با آرامشی عظیم تو را پذیرا می شود.
در این هنگام است که ویژه بودن آن را متوجه می شوی و در می یابی، تفاوت بین این آدم های سخت کوش و همکاران بی ادعایی که به قول خودشان تنها وظیفه شان را انجام می دهند.
کنترلر های ترافیک هوایی، چشمان همیشه بیدار این مرکز، تغییرات لحظه یی و مداوم صفحات رادار را زیر نظر دارند و با استفاده از تکنیک های خاص مرتبط، هواپیماها را در آسمان هدایت می کنند و برای خلبان ها مشخص می کنند که به کدام سمت گردش کنند، اوج بگیرند، فرود آیند و سرعتشان را زیاد یا کم کنند تا کوچکترین خللی در هیچ پروازی پیش نیاید و تمامی پروازها به سلامت بلند شده و به زمین نشینند.
سکوت وصف ناپذیری در فضای مرکز حاکم است سکوتی از جنس دقت و سرعت...چراغ خاموش.
اینجا مرکز کنترل پرواز است، مرکزی که در ابتدای ورود، ابراهیم مرادی رئیس مرکز کنترل فضای کشور توضیحاتی را راجع به آن ارائه و در ادامه، فعالیت های کارشناسان و متخصصان این مرکز را تشریح و ما را با شکل فیزیکی مرکز آشنا کرد.
زمانی که به همراه رئیس مرکز وارد قلب همیشه تپنده مدیریت فضای کشور شدیم، با چهره ی گشاده ی مجید مهدوی زفرقندی، کنترلر و معلم رادار مرکز کنترل پرواز روبرو شدیم. تمامی فعالیت ها را زیر نظر دارد و با دست دوستی که بر شانه همکاران کنترلر خود می گذارد برقراری یک پرواز ایمن را برای خلبانان پروازها آرزو می کند.
زفرقندی از فضای کار می گوید: «اینجا 7 سکتور(بخش) دارد به طوری که سکتور یک، پروازهای شمال غرب کشور؛ سکتور دوم، غرب کشور؛ سکتور سوم، جنوب غرب؛ سکتور چهارم، جنوب کشور؛ سکتور 5 جنوب شرق؛ سکتور ششم، شرق؛ و در آخر سکتور هفتم شمال شرق کشور را پوشش راداری می دهند. البته با توجه به افزایش چشمگیر پروازهای عبوری دو سکتور دیگر در شرایط پرترافیک به تعداد فوق افزوده شده و بار کاری سکتورهای یک و چهار مرکز به دو بخش تقسیم می شود.
وی با بیان اینکه کل آسمان نیلگون کشور در این مرکز به 7 قسمت تقسیم شده است، گفت: در این 7 قسمت، مدیریت و نظارت بر پروازهای داخلی و همچنین پروازهای بین المللی و عبوری از فضای کشورمان و تدابیر لازم برای برقراری یک پرواز ایمن صورت می پذیرد.
زفرقندی از افزایش حجم کاری به دلیل بار ترافیک پروازهای عبوری طی یک ماه گذشته خبر داد و افزود: این روزها حجم پروازهای عبوری از فضای کشورمان به شدت افزایش یافته و تلاش  شبانه روزی کنترلرهای ترافیک هوایی این مرکز به منظور هدایت ایمن پروازها ادامه دارد.صفحه مانیتور.JPG
هنگامی که با کنترلر رادار مشغول صحبت و شنیدن توضیحاتی درباره کارکرد این مرکز بودیم، حسین جعفری خرمی معاون مرکز کنترل پرواز هم که ما را در این بازدید همراهی می کرد. او نیز درباره افزایش تعداد پروازهای عبوری طی این یک ماهه اظهار داشت: با توجه به اتفاقات ناگواری که در فضای کشور اوکراین روی داد و همچنین ناامن شدن فضای کشور عراق، ایکائو فضای کشور مقدسمان را امن ترین فضای منطقه  جهت عبور و مرور پروازها اعلام و خواستار پذیرش این پروازها از سوی ایران شد که خوشبختانه با موافقت مدیران صنعت هوانوردی کشور این پروازها در کمال سلامت از آسمان کشورمان تردد می کنند.
وی تصریح می کند: در حال حاضر شاهد افزایش  100 درصدی پروازهای عبوری از فضای کشور هستیم به طوری که در طول شبانه روز تعداد 920 پرواز عبوری از فضای کشورمان استفاده می کنند و امیدواریم با ارایه سرویس خوب به این پروازها در آینده نیز شاهد استفاده این پروازها از فضای کشورمان باشیم.
جعفری اظهار خرسندی می کند: وجود کارشناسان و متخصصان مجرب در مرکز کنترل فضای کشور عامل بسیار مهمی در موفقیت مدیریت کنترل ترافیک هوایی در چالش های پیش رو بوده و این مهم می تواند بر نقش ممتاز ایران در حوزه حمل ونقل هوایی منطقه بیافزاید.
در ادامه این گزارش دوباره به سراغ زفرقندی رفتیم. گویا حرف های بسیاری برای گفتن دارد. وی با اشاره به تحریم های صورت گرفته از طرف کشورهای غربی در فروش سیستم های راداری و نظارتی روز دنیا، به  ظرفیت های بالقوه نیروی جوان و متخصص در مرکز کنترل اشاره کرد و گفت: به حول و قوه الهی علیرغم تمامی کاستی ها، عملکرد مثبت همکاران ما در مرکز کنترل فضای کشور، اخذ نمره عالی و عنوان فضای امن منطقه از سازمان هواپیمایی جهانی را به دنبال داشته که تداوم این موضوع و برقراری  پروازهای ایمن در آسمان کشور نیازمند بروزرسانی سیستم های نظارتی این مرکز  و برنامه ریزی جهت نیل به این مهم است.
بدون شک صحبت از مرکزی که تمامی اضطراب ها را تنها برای عوامل پشت صحنه خود و لذت پرواز را برای مسافران به همراه دارد بسیار سخت است، چراکه وقتی در صندلی یک هواپیمای در حال پرواز بر فراز یکی از شهرهای بزرگ و پرجمعیت تکیه داده اید و آسمان را خالی، آرام و بی سر و صدا می بینید و بی خبر از همه تلاش ها برای رسیدن به مقصد لحظه شماری می کنید، آیا تاکنون فکر کرده اید هستند افرادی که برای رسیدن ما به مقصد چه تلاشی می کنند تا مبادا آسیبی به ما برسد؟