◄ پاسخ به چند ابهام سقوط بالگرد حامل وزیر ورزش/ آیین نامه ها چه می گویند؟

از زمان سقوط بالگرد حامل وزیر ورزش و جوانان و همراهانش و مرگ مشاور وزیر و مصدومیت وزیر و تعدادی دیگر از مسافران این هلیکوپتر، گمانه زنی های زیادی در مورد این حادثه صورت گرفته است.

به گزارش تین نیوز، اگرچه پاسخ قطعی علت وقوع این حادثه نیازمند بررسی دلایل فنی و تخصصی و کارشناسی و پایان تحقیقات است اما در چند روز ارزیابی هایی هم در این مورد صورت گرفته و حتی موضوع سیاسی هم شده و پای محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری که خرید این بالگرد در زمان او صورت گرفته و کشور روسیه به عنوان کشوری که فروشنده بالگرد بوده نیز به میان آمده است.

جدای این حاشیه ها به طور قطع ارزیابی کارشناسی و تخصصی این حادثه از ضروریاتی است که می تواند موجب پیشگیری از وقوع حوادثی مشابه گردد.

بر همین اساس پس از وقوع این حادثه، در یک گروه تلگرامی که کارشناسان و متخصصان هوانوردی در آن حضور دارند، موضوع سقوط بالگرد حامل وزیر ورزش مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

برخی کارشناسان و متخضصان هوانوردی حاضر در گروه در گروه با تاکید بر این که  «سالهاست هلی  کوپترهای هلال احمر برای دیگر کارها با اخذ هزینه های گزافی مورد استفاده قرار می گیرند ولی موقع امداد و نجات به سختی هلی کوپتری به ماموریت اعزام می‌شوند» مدعی شدند: همین هلی کوپتر چند ماه قبل برای شرکت گهر زمین ماموریت شناسایی معدن  با مبلغ هر ساعت ۶۰ میلیون تومان انجام داده است.

به گفته آنان،  چند سال قبل هم هلیکوپتری که متعلق به ستاد بحران بود در ارتفاعات شمال تهران سقوط کرد که به هیچ ماموریتی از سوی مدیریت بحران عزام نشده بود و بعدها مشخص شد که هلیکوپتر برای اورهال رفته است و ...

این کارشناسان همچنین دلیل عدم ثبت هلی کوپتر توسط سازمان هواپیمایی، اظهار کردند: بهره بردار هلی کوپترهای هلال احمر شرکت هلیکوپتری نوید است که این شرکت چند فروند هلی کوپتری ملکی و ثبت شده در سازمان هواپیمایی کشوری دارد، ولی تمامی هلی کوپترهای هلال احمر tail number  هستند و در سازمان هواپیمایی کشوری ثبت نشده اند.

به گفته آنان، این در حالی است که ماده ۱۱ قانون هواپیمایی کشوری مصوب سال ۱۳۲۸ وفق ماده ۲ قانون در خصوص ثبت پرنده های سیویل و وسایل پرنده و نحوه آن در کشور ایران به صراحت صحبت کرده است.

این کارشناسان در ادامه ‌آیین‌ نامه نحوه استفاده از هواپیما و هلیکوپتر اختصاصی دولت را به شرح زیر منتشر کردند: «‌هیئت وزیران در جلسه مورخ 1370.12.21 به استناد ماده (1) قانون نحوه اعمال نظارت بر کاهش هزینه‌های غیر ضرور و جلوگیری از تجمل‌ گرایی مصوب1370.9.27 «آیین‌ نامه نحوه استفاده از هواپیما و هلیکوپتر اختصاصی دولت» را به شرح زیر تصویب نمود:

"‌آیین‌ نامه نحوه استفاده از هواپیما و هلیکوپتر اختصاصی دولت"

‌به منظور استفاده مناسب از امکانات ترابری هوایی کشور برای انجام خدمات و وظایف قانونی محول و در جهت حداکثر استفاده از وقت و توان مسئولان رده‌بالای کشور و عنایت به ضرورت رعایت حداکثر صرفه‌جویی در کاربری این امکانات آیین‌نامه ذیل به اجرا گذارده می‌ شود.

‌ماده 1 - استفاده از هواپیماها و هلیکوپترهای اختصاصی دولت جهت انجام مأموریت های خاص در سطح مقامات عالیرتبه کشور امکان‌پذیر می‌ باشد.

‌ماده 2 - تقاضای استفاده از هواپیماها و هلیکوپترهای اختصاصی با امضای مقام مجاز یا فرد معرف شده از طرف وی به اداره کل تشریفات نهاد ریاست‌جمهوری ارسال و مراحل تعیین و تخصیص وسیله مورد نیاز با توجه به امکانات موجود کشور توسط واحد فوق انجام و بعد از هماهنگی‌های لازم ابلاغ‌می‌گردد.

‌ماده 3 - نحوه استفاده مقامات نظامی و انتظامی از هواپیما و هلیکوپتر اختصاصی در زمان صلح و تعیین رده‌های مجاز بر اساس آیین‌نامه مجزایی خواهد بود که‌توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت کشور تهیه و به تصویب مقام معظم فرماندهی کل قوا یا نماینده ایشان خواهد رسید.

‌ماده 4 - هزینه هر گونه استفاده اختصاصی از وسایل پرنده می‌باید با ذکر مدت و ساعت پرواز با احتساب کلیه مخارج مربوط از سوی واحد سرویس‌دهنده‌تعیین و جهت پرداخت به مرجع استفاده‌کننده ارسال و رونوشت آن به اداره کل تشریفات ریاست جمهوری منعکس گردد.

‌ماده 5 - در صورت نیاز ضرورت استفاده از امکانات هوایی لشکری، موارد و نوع استفاده از امکانات مذکور می‌باید با رعایت تدابیر و نظرات مقام معظم‌فرماندهی کل قوا صورت گیرد.

‌ماده 6 - استفاده از امکانات ترابری هوایی کشور جهت امداد، کمک‌رسانی و انجام عملیات اضطراری سوانح طبیعی، همچنین برنامه‌های عمرانی از این‌آیین‌نامه مستثنی خواهد بود.

‌ماده 7 - وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه، دیوان محاسبات کشور و سازمان بازرسی کل کشور موظفند گزارش چگونگی اجرا و موارد‌تخلف از این آیین‌نامه را هر سه ماه یک بار به رؤسای سه قوه و دبیرخانه شورای عالی بررسی و تعیین الگوی مصرف ارائه نمایند.

‌ماده 8 - این آیین‌نامه پس از تصویب، لازم‌الاجراء و کلیه مقررات و دستورالعملهای موجود در این زمینه که مفاد آن مغایر با این آیین‌نامه باشد لغو می‌گردد».

‌این کارشناسان همچنین عنوان کردند:  ماده ۳ پیمان شیکاکو نیز به صراحت هواپیمای دولتی را مشخص نموده که آنها را شامل نظامی، کمرگی و شهربانی دانسته و از لحاظ حقوقی چون این موارد نام برده شده لذا به مفهوم اخص می باشد و پرنده های امدادی جز این دسته نیستند.

آنا افزودند: حال سوال این است که آیا وزیر یا زیر مجموعه وی مجاز به استفاده از هلی کوپتر امدادی برای کاربرد دیگری بوده اند یا خیر ؟ اگر بوده اند آیا مراحل قانونی برای درخواست و تخصیص وسیله پرنده طی شده است یا خیر؟ در ضمن ماده ۲ تصریح نموده که پس از درخواست با امضا مقام مجاز، اداره کل تشریفات در مورد تعیین و تخصیص وسیله (پرنده) بر اساس امکانات موجود کشور و بعد از هماهنگی اقدام می نماید. قطعا هلال احمر دولتی است و امکاناتش در اختیار دولت و مشمول این تخصیص خواهد بود.

این کارشناسان همچنین تاکید کردند: طبق تعریف انکس 6 وسایل پرنده امدادرسان و تجسس و نجات جزو دسته Aerial work یا به بیان Air ops به صورت واژه  special operationd  تلقی می گردد.

Aerial work. An aircraft operation in which an aircraft is used for specialized services such as agriculture, construction,

photography, surveying, observation and patrol, search and rescue, aerial advertisement, etc

بنابراین بر این اساس General aviation و Aerial work ، هر دو مشمول قوانین کشوری بوده و وسایل پرنده باید ثبت و پس از اخذ برگه صلاحیت پرواز توسط بهره بردار دارای مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری، پرواز نمایند.

در عین برخی دیگر از کارشناسان حاضر در گروه در پاسخ به ابهامات موجود بیان کردند: با توجه به اینکه پرنده های خدماتی مثل هلال احمر جزو پرنده های موسوم به هواپیمای دولتی (state aircraft) محسوب و وفق ماده ۳ کنوانسیون شیکاگو مشمول الزامات این کنوانسیون نمی شوند، بالگرد مذکور نیز از این جهت ثبت نشده است.

به گفته این دسته از کارشناسان، همه پرنده های حوزه نظامی هم در دسته state aircrafts قرار می گیرند. ضمنا ممکن است پرنده ثبت شده سیویل نیز در خدمات حوزه نظامی و هلال احمر و گمرک و ... استفاده شود که در این صورت ذیل عنوان state aircraft قرار می گیرد.

این کارشناسان در مورد آیین نامه منتشر شده نیز تاکید کردند: این آیین نامه ناظر بر نحوه استفاده از هواپیما و هلیکوپتر دولت است که صرفا هدف تنظیم گری ابعاد اداری و مالی و هزینه ای موضوع می باشد و نه فنی و عملیاتی و ایمنی و امنیت و ...

به گفته آنان، اینکه مدیرکل ایمنی سازمان هواپیمایی اعلام کرده پرنده های مذکور ثبت کشوری نیستند صرفا می تواند به دلیل تلقی state aircrafts باشد. البته پرنده های مستقر در استان ها معمولا با هماهنگی مقامات استانی در برخی موارد به جابجایی میهمانان اقدام می کنند و پرنده های موضوع آیین نامه کارشان صرفا جابجایی مقامات است. اگرچه معتقدم نباید از این پرنده ها برای حمل و نقل عمومی ولو جابجایی میهمان استانی استفاده کرد چرا که هزینه مربوط صرفا برای خدمات هلال احمر تامین شده و نه کار دیگر.