رویای دیرینه برقی سازی تهران

موضوع برقی سازی ناوگان حمل ونقل، بار دیگر بحث کمبود برق را به میان آورده است. با یک محاسبه ساده می توان دریافت تنها برای برقی سازی اتوبوس ها در تهران به روزی بیش از پنج هزار مگاوات برق نیاز است!

به گزارش تین نیوز به نقل از تجارت نیوز، سومین کنفرانس بین المللی بهینه سازی مصرف انرژی، برگزار شد. علیرضا زاکانی، شهردار تهران، در این کنفرانس اعلام کرد هدف شهرداری در بلندمدت، برقی سازی کل ناوگان حمل ونقل تهران است؛ چراکه وجود گاز در شهر تهران با توجه به احتمالات طبیعی زلزله خطرناک است و باید در بلندمدت حذف شود.

در حالی این اظهارات در نشست بهینه سازی مطرح می شود که در تابستان سال 1403، میزان ناترازی برق به 18 هزار مگاوات رسیده بود. از سوی دیگر، کارشناسان هشدار داده اند کمبود برق در زمستان سال آینده به بیش از 24 هزار مگاوات خواهد رسید.

حال اگر قرار است کل ناوگان حمل ونقل برقی شود، منطقاً نه تنها کمبود برق حال حاضر باید جبران شود بلکه باید میزان برق مورد نیاز ناوگان نیز تامین شود. از این رو، لازم است به میزان برق مصرفی برای ناوگان حمل ونقل پرداخته شود. آیا این میزان برق قرار است از طریق بهینه سازی مصرف تامین شود؟

میزان برق مصرفی اتوبوس برقی

برای روشن شدن ابعاد موضوع و میزان برق مورد نیاز، تنها به میزان برق مصرفی اتوبوس های برقی در این گزارش پرداخته می شود. این موضوع خود نمایان گر فاجعه خواهد بود. مصرف برق و میزان پیمایش یک اتوبوس برقی بنا بر عوامل مختلفی از جمله مدل اتوبوس، ظرفیت باتری، شرایط رانندگی و میزان بار متفاوت است.

یک اتوبوس 18 متری با ظرفیت 350 کیلووات ساعت می تواند مسافتی بین 190 تا 210 کیلومتر را طی کند. از طرف دیگر، به طور متوسط ​​یک اتوبوس 12 متری در بهترین شرایط 0.8 کیلووات ساعت در هر کیلومتر مصرف دارد. منظور از بهترین شرایط، دمای 20 درجه در صورت نبود ترافیک است. برای مثال در دمای منفی 10 درجه، با گرمایش الکتریکی روشن میزان مصرف می تواند به 2.3 تا 2.5 کیلووات ساعت در هر کیلومتر برسد.

در واقع به طور متوسط، اتوبوس های برقی بین 1.5 تا 2.5 کیلووات ساعت در هر کیلومتر مصرف می کنند. میزان پیمایش اتوبوس های برقی نیز متفاوت است و اتوبوس های برقی مدرن با یک بار شارژ، حدود 150 تا 500 کیلومتر پیمایش می کنند.

مسافت پیمایش روزانه اتوبوس های ناوگان حمل ونقل در تهران، به عوامل مختلفی از جمله طول مسیر و ترافیک بستگی دارد. اما در کل می توان گفت اتوبوس ها به طور متوسط  در روز بین 150 تا 300 کیلومتر طی می کنند.

محسن هرمزی، معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران با اشاره به خرید اتوبوس برقی برای ناوگان حمل ونقل عمومی پایتخت گفت: اتوبوس های برقی با یک بار شارژ می توانند تا ۳۰۰ کیلومتر پیمایش داشته باشند. حال اگر همین آمار مبنا در نظر گرفته شود، باید گفت برای پیمایش روزانه اتوبوس های برقی در تهران، روزانه به ازای هر اتوبوسی که 300 کیلومتر پیمایش می کند، 750 کیلووات ساعت نیاز است.

تهران به ۷ هزار اتوبوس احتیاج دارد!

پیروز حناچی، شهردار سابق تهران، توضیح داد: در حالی که تهران به حداقل هفت هزار اتوبوس در ناوگان حمل ونقل عمومی خود احتیاج دارد، تنها حدود سه هزار  دستگاه اتوبوس در پایتخت تردد دارند که نیمی از آنها هم متعلق به بخش خصوصی هستند و قراردادشان به پایان رسیده است.

در حال حاضر، سه هزار اتوبوس در سطح شهر در تردد است و در صورتی که صرفاً همین تعداد اتوبوس جایگزین شود، روزانه برای پیمایش این اتوبوس ها 2250 مگاوات برق نیاز است. اما با توجه به صحبت های حناچی باید در نظر گرفته شود که تهران به هفت هزار اتوبوس احتیاج دارد. در واقع برای برقی شدن تمام این هفت هزار اتوبوس، 5250 مگاوات برق لازم است.

سالی 1.9 گیگاوات برق تنها برای اتوبوس های برقی

حال اگر این رقم برای یک سال محاسبه شود، می توان گفت حدوداً سالی 1.9 گیگاوات برق فقط برای اتوبوس های برقی احتیاج است. این رقم مربوط به کل ناوگان حمل ونقل نیست و صرفاً میزان برق مورد نیاز اتوبوس های برقی بررسی شده است.

حال سوال اینجاست که آیا در وضعیت کنونی، امکان تولید این حجم برق در کشور وجود دارد؟ ایران با بیش از 18 هزار مگاوات ناترازی روبه روست و قبل از هر اقدامی که به افزایش مصرف برق بینجامد باید کمبود برقی که در حال حاضر وجود دارد به صفر برسد.

حذف گاز و برقی شدن تهران نیازمند توسعه تجدیدپذیرهاست

در حال حاضر،  بار اصلی تامین برق بر دوش نیروگاه های حرارتی است. نیروگاه هایی که بازده کمتری نسبت به نیروگاه های تجدیدپذیر دارند و با سرعت کمتری وارد مدار می شوند. اگر شهرداری قصد برقی کردن و حذف گاز در تهران را دارد، چرا برای توسعه تجدیدپذیرها اقدامی انجام نمی دهد؟

چندی پیش، آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، در نشست انرژی های تجدیدپذیر گفته بود، حداقل باید ۱۰ هزار مگاوات برق در طول چهار سال دولت چهاردهم از ناحیه انرژی های تجدیدپذیر وارد مدار شود. تجدیدپذیرها قادر به افزایش سالی پنج هزار الی ۶ هزار مگاوات هستند. این ظرفیتی است که نیروگاه های حرارتی ندارند.

در واقع نکته شایان توجه این است که این میزان کمبود از طریق نیروگاه های حرارتی نمی تواند تامین شود. از این رو، نیاز است به توسعه انرژی های تجدیدپذیر در تولید برق پرداخته شود زیرا هم سریع تر وارد مدار می شوند و هم سرمایه گذاری پایدارتری برای کشور خواهند بود.

سرمایه ای بیش از 20 میلیارد دلار

محمدامین زنگنه، دبیر انجمن انرژی های تجدیدپذیر ایران، در نشست انرژی های تجدیدپذیر توضیح داد: جبران میزان کسری برق به ۲۰ میلیارد دلار منابع مالی احتیاج دارد. اما این ۲۰ میلیارد دلار، بابت صفر شدن ناترازی است. هر سال پنج الی هفت درصد رشد مصرف برق در کشور اتفاق می افتد و برای جبران آن به بیش از 20 میلیارد دلار منابع احتیاج است.

در حقیقت، در کنار کمبود 18 هزارمگاواتی و رشد هفت درصدی سالانه برق، باید مقدار 5250 مگاوات برق در روز، تنها برای اتوبوس های برقی تولید شود. برای تولید این حجم برق، باید به سمت نیروگاه های تجدیدپذیر حرکت کرد.

از سوی دیگر، مطابق برنامه هفتم توسعه، باید سالانه ۲۴۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر احداث شود. برای این کار 1.5 میلیارد دلار منابع مالی در سال لازم است که از این 1.5 میلیارد، تقریباً یک میلیارد باید به شکل ارزی تامین شود. شایان ذکر است هم اکنون سهم نیروگاه های تجدیدپذیر در تولید برق، کمتر از دو درصد است.

در واقع توسعه تجدیدپذیرها و تامین میزان کمبود برق، سرمایه ای بیش از 20 میلیارد دلار می طلبد. یعنی سرمایه ای که از ذخایر کنونی صندوق توسعه ملی نیز بیشتر است.

نکته جالب اینکه رقم 20 میلیارد دلار، تنها برای مصرف عادی در نظر گرفته شده و موضوع برقی کردن ناوگان حمل ونقل در آن لحاظ نشده است. در شرایطی که ایران تحریم است و درآمد ارزی کاهش چشمگیری پیدا کرده، آیا تامین این حجم از سرمایه برای توسعه صنعت برق کشور و برقی کردن تهران امکان پذیر است؟