◄ خلاصه گزارش UIC از سهم حمل‌ و نقل ریلی کشورهای OECD در بازه زمانی 2009-2023

عباس قربانعلی بیک: این گزارش توسط بخش آمار UIC و پس از گزارش (2007-2021) تهیه شده (تین 301541) و روندهای سهم حمل و نقل ریلی جهان در بازه زمانی 2009 تا 2023 را بررسی می کند. تحلیل شامل سه بخش اصلی است: حمل و نقل بار، حمل و نقل مسافر، و سرمایه گذاری در زیرساخت ها و داده های استفاده شده از سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) استخراج شده است.

1) حمل و نقل بار، کاهش نسبی سهم ریل: در دوره 2009-2023، سهم حمل و نقل ریلی از کل حمل و نقل بار داخلی (بر اساس تن کیلومتر) در سطح جهان کاهش یافته است. این تحلیل تنها شامل حمل و نقل ریلی و جاده ای بوده و خطوط لوله و آبراه های داخلی را در نظر نگرفته است.

• در اتحادیه اروپا (27 کشور)، میانگین سهم ریل از حمل و نقل بار داخلی حدود 19 درصد بوده است. این سهم تا سال 2019 نسبتاً ثابت باقی ماند، اما در سال 2020 کاهش یافت و تا 2023 به حدود 17 درصد رسید. برخی کشورهای عضو رشد قابل توجهی داشتند: آلمان از 24 درصد در 2009 به 31 درصد در 2023، مجارستان از 18 به 24 درصد، و ایتالیا از 10 به 13 درصد رسید. در مقابل، کشورهای بالتیک کاهش شدیدی را تجربه کردند و از حدود 50 درصد به زیر 20 درصد رسیدند، کشورهای شمالی نیز روند منفی داشتند: نروژ از 18 به 14 درصد ، فنلاند از 24 به 22 درصد ، و سوئد از 37 به 34 درصد.

• در آمریکای شمالی، ریل همچنان نقش کلیدی در حمل بار دارد و میانگین 46 درصد از حمل و نقل را تشکیل می دهد. اما از سال 2016 کاهش تدریجی مشاهده شده و در 2023 به حدود 40 درصد رسیده است. این روند عمدتاً توسط ایالات متحده هدایت می شود (از 44 به 39 درصد)، در حالی که کانادا در حدود 60 درصد و مکزیک در حدود 26 درصد ثابت باقی مانده اند.

• آسیا اقیانوسیه: در این منطقه نیز سهم ریل کاهش قابل توجهی داشته است. چین از 40 درصد در 2009 به 33 درصد در 2023 و هند از 34 به 25 درصد کاهش یافت، استرالیا استثنا بوده و افزایش چشمگیری از 57 به 66 درصد داشته است. در مجموع، سهم ریل از حمل و نقل بار داخلی در سطح جهان از حدود 44 درصد در 2009 به 38 درصد در 2023 کاهش یافت که معادل 6 واحد درصد است. این کاهش عمدتاً به دلیل رشد سریع تر حمل و نقل جاده ای، خصوصاً در چین و هند بوده است.

 2)حمل و نقل مسافر، بهبودی و چالش های پایدار: حمل و نقل مسافر داخلی (بر اساس مسافر کیلومتر) شامل حمل و نقل ریلی و جاده ای است. در دوره 2009-2023، سهم ریل در سطح جهان متواضع باقی ماند و به شدت تحت تأثیر شوک های خارجی، خصوصاً پاندمی کووید-19 قرار گرفت.

• اتحادیه اروپا: در اتحادیه اروپا، ریل تا سال 2019 حدود 8 درصد از مسافرکیلومترهای داخلی را تشکیل می داد. پاندمی کرونا باعث کاهش شدید شد و این سهم در سال های 2020 و 2021 به حدود 6 درصد رسید. در سال 2022 بهبودی مشاهده شد (8 درصد ) و در 2023 به نزدیک 10 درصد رسید.

• سایر مناطق: در ایالات متحده، نقش ریل ناچیز باقی ماند و کمتر از 1 درصد از مسافر-کیلومتر را تشکیل می دهد. در کره جنوبی، سهم ریل اندکی افزایش یافت، در حالی که سایر کشورها عمدتاً به دلیل اثرات پاندمی کاهش مشاهده کردند. در کل، ریل حدود 7 درصد از مسافر-کیلومترهای داخلی را در دوره 2009-2023 تشکیل داده است. روند کاهشی خفیفی مشاهده شده با افت شدید در 2020-2021 و بهبودی جزئی پس از آن. در 2023، میانگین جهانی حدود 6 درصد باقی مانده که هنوز کمتر از سطح قبل از پاندمی است.

3) سرمایه گذاری در زیرساخت، تغییر اولویت ها: سرمایه گذاری در زیرساخت حمل و نقل داخلی (به یورو) که محدود به حمل و نقل ریلی و جاده ای است، انتخاب های استراتژیک دولت ها را منعکس می کند. به طور میانگین، ریل 29 درصد از کل سرمایه گذاری زیرساخت حمل و نقل داخلی را در دوره 2009-2023 تشکیل داده است. با این حال، این سهم پس از سال 2014 کاهش یافت و از 32 درصد به 25 درصد در 2023 رسید. در اتحادیه اروپا، سهم ریل از سرمایه گذاری از 34 درصد در 2009 به 45 درصد در 2023 افزایش یافت و اتریش بالاترین سهم را در 2023 با 86 درصد داشته است. آمریکای شمالی پس از افزایش از 10 درصد در 2009 به 16 درصد در 2015، سهم تدریجاً به 8 درصد در 2023 کاهش یافت و سهم چین از 40 درصد در 2009 به 20 درصد در 2023 کاهش یافت.

این گزارش هم مانند گزارش قبلی موید صحت اهداف قانون مدیریت سوخت (سهم 30 و 18 درصد برای بارومسافر از 7 و 4 درصد ) است که بدلیل کم توجهی در تنظیم مراحل برنامه متناسب با توانایی ها و منابع، برای برنامه هفتم منظور شده است (تین 302507).