◄ آیا احداث راه‌ آهن سریع‌ السیر شمال (تونل البرز) توسط چین به صلاح است؟

عباس قربانعلی بیک: به گزارش تین نیوز از شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، جلسه مشارکت سرمایه گذاری در احداث راه آهن تهران لاریجان آمل با حضور هوشنگ بازوند سرپرست شرکت ساخت وتوسعه زیربناهای حمل و نقل کشور، استاندار مازندران و مدیران شرکت ساخت و توسعه با نمایندگان شرکت CREC چین برگزار شد (تین 285949). وی از برنامه توسعه خطوط ریلی اتصال مرکز به شمال کشور خبر داد و گفت: با این هدف مطالعات گسترده ای در سال های گذشته بر روی این مقوله در ایران صورت گرفته است و از میان واریانت های موجود کریدور ریلی هراز به طول ۱۵۵ کیلومتر از تهران تا آمل پذیرفته شده است. این مسیر نیاز به ساخت ۱۱۸ کیلومتر تونل و ۵ کیلومتر پل خاص دارد ... و اعتبار مورد نیاز بروز آن ۳۰۰ همت برآورد می شود.

یوسف نوری، استاندار مازندران نیز در این دیدار: ساخت راه آهن تهران لاریجان آمل را موجب افزایش کیفیت زندگی مردم اعلام کرد و گفت: استفاده از خطوط ریلی موجب کاهش آلودگی های زیست محیطی، افزایش ایمنی سفر، رونق گردشگری در استان های شمالی و توسعه اقتصادی در این مناطق می شود. وی از حضور سرمایه گذاران چینی در ساخت این مسیر ریلی استقبال کرد و گفت: در صورت توافق امیدواریم هرچه سریعتر کنسرسیومی متشکل از پیمانکاران ایرانی و چینی به منظور بررسی جوانب مختلف این مشارکت به منظور ارایه پیشنهادهای تامین مالی پروژه تشکیل شود. در پایان مقرر شد که به منظور تنظیم تفاهم نامه اولیه شرکت CREC مدل مالی سرمایه گذاری در این پروژه را به صورت رسمی به شرکت ساخت وتوسعه ارائه دهد.

بررسی اجمالی طرح احداث تونل طویل ریلی البرز عنوان یکی از مقالات ارائه شده در اولین همایش ملی راه آهن سریع السیر در ایران (930210) بود که ازسوی آقایان محسن هاشمی رفسنجانی و محمدعلی کرونی که خلاصه آن بشرح زیرست ارائه گردید، این مقاله مبتنی بر مطالعات شرکت آمبرگ (Amberg) سوئیس بود که در کتاب عبور از البرز در سال 1391 منتشر گردید.

امروزه موفقیت و جذابیت راه آهن به عواملی چون سرعت، دقت، امنیت و آسایش وابسته است. برتری حمل و نقل ریلی زمانی بیشتر نمایان می شود که راه آهن برقی، خطوط سریع السیر و تونل های طویل با یکدیگر ترکیب شوند. تونل های طویل ریلی با کوتاه کردن مسیر، موجب کاهش زمان سفر و افزایش ظرفیت حمل و نقل می شوند. در حال حاضر، طول مسیرهای ریلی ایران با وسعت و جمعیت کشور تناسب ندارد.

شبکه ریلی کشور شامل حدود ۱۰,۰۰۰ کیلومتر مسیر در حال بهره برداری، ۵,۰۰۰ کیلومتر در حال ساخت و ۴,۰۰۰ کیلومتر در دست مطالعه است. سهم راه آهن در حمل و نقل بار و مسافر از ده درصد کل عملکرد سامانه حمل و نقل پایین تر است. برای جبران این کمبود، دو اقدام هم زمان لازم است: احداث سالانه ۱,۰۰۰ کیلومتر خط ریلی و افزایش سرعت حمل و نقل. همچنین باید مسیرهای پرتردد یک خطه به دوخطه تبدیل شوند و استفاده از قطارهای برقی در مسیرهای پرظرفیت در اولویت قرار گیرد. طبق سند راهبردی راه آهن ایران، حدود ۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری تا پایان برنامه پنجم توسعه نیاز است. با توجه به محدودیت بودجه های دولتی، حضور مؤثر بخش خصوصی ضروری است.

در جهان، بیش از ۷۰ تونل طویل ریلی با طول ۱۰ تا ۶۰ کیلومتر وجود دارد که ۵۵ تونل به طول ۸۸۵ کیلومتر تکمیل شده و ۱۵ تونل به طول ۲۷۳ کیلومتر در حال ساخت است. مهم ترین این تونل ها عبارتند از: تونل گوتهارد سوئیس (۵۷ کیلومتر)، تونل سیکان ژاپن (54 کیلومتر)، تونل مانش بین انگلیس و فرانسه (۵1 کیلومتر) و تونل لوچبرگ در سوئیس (۳5 کیلومتر).

در ایران، طرح احداث تونل طویل ریلی البرز برای حمل سریع مسافر و کالا در کریدور تهران شمال مطرح است. این خط ریلی می تواند با سرعت ۲۰۰ کیلومتر در ساعت، زمان سفر را به ۳۰ دقیقه کاهش دهد. با توجه به وضعیت توپوگرافی منطقه، نیازمند احداث تونل های عمیق و طویل است و می تواند به عنوان یک سیستم ریلی سریع السیر مسافری و باری مطمئن عمل کند.

اصل طرح عبور از البرز که در زمان رکورد بالاترین قیمت نفت در جهان و درآمد هنگفت کشور مطرح شده بسیار ارزشمند بوده لکن علاوه بر لزوم بازنگری اساسی و استفاده از تجربیات تونل گوتهارد که تفاوت زیادی با مسیر شمال از بعد پیوستگی تونل دارد، تخصیص 5 میلیارد دلار در شرایط کنونی مگر با سرمایه گذاری واقعی و نه استقراض مانند رشت آستارا به صلاح نیست.