◄ آیا فرودگاه قم می تواند به سود دهی برسد؟

 بازنگری اساسی در طرح جامع پروژه فرودگاه قم از اوجب واجبات است.

به گزارش تین نیوز، 13 سال پیش کلنگ پروژه شهر فرودگاهی قم در منطقه سلفچگان توسط سرمایه گذار بخش خصوصی به زمین زده شد. 

اجرای این پروژه بزرگ در فاصله 100 کیلومتری فرودگاه امام، انتقاد بسیاری از کارشناسان را در پی داشت. به طوریکه از ابتدای اجرای فرودگاه قم، جمع کثیری از صاحبنظران و متخصصان صنعت هوانوردی کشور احداث شهر فرودگاهی در قم را پروژه ای زیان ده قلمداد می کردند.

از جمله عجایب هفتگانه فرودگاه قم، احداث مجموعه حمام سنتی در دل شهر فرودگاهی بود. حمامی شامل دو بخش با نقش و نگار و طراحی داخلی دوران صفویه و ساسانی، آن هم در جوار یکی از کلانشهرهای ایران که سالیان دراز با مشکل کم آبی و شوری آب دست و پنجه نرم می کند. 

در اینکه سرمایه گذار فقید این پروژه قصد آبادانی زادگاه خود را داشته شکی نیست، اما باید دست مریزاد گفت به مشاوران این پروژه که مسیر سرمایه گذاری را به سمت و سویی اشتباه پیش برده اند. فرودگاهی که باند فرود آن توانایی پذیرش تمامی هواپیماها تا رده ایرباس A380 را دارد، در حالیکه هیچ کدام از فرودگاه های فعلی کشور تاکنون زیرساخت های خود را جهت پذیرش بزرگترین هواپیمای مسافری جهان تجهیز نکرده اند.

باید توجه داشت، فرودگاه امام خمینی تهران که پروژه اول هوانوردی ایران به حساب می آید و در دهه های متمادی مورد توجه دولت های متعدد قرار گرفته است، هم اکنون با کمبود منابع مالی برای توسعه مواجه شده و متاسفانه در سال 1401 در میان فرودگاه های سودآور کشور قرار نداشت. با این اوصاف آیا می توان انتظار داشت که یک شهر فرودگاهی چند هزار هکتاری در فاصله 100 کیلومتری فرودگاه امام بتواند اقتصادی باشد؟

قم یکی از ده کلانشهر کشورمان است، قم شهری زائر پذیر است، قم توامندی های اقتصادی ویژه ای دارد، تمام این فرضیات درست و قابل قبول؛ باید پذیرفت که در حالت عادی شهرهای بزرگتر از قم نظیر مشهد، تبریز و شیراز توانایی اقتصادی کردن فرودگاه های خود را ندارند، پس چگونه از دیار کویری همسایه تهران چنین انتظاری می رود؟ 

آنچه که مبرهن است در طول 13 سال از آغاز به کار پروژه فرودگاه قم، هیچ گونه اخبار مثبتی از پیشرفت این طرح به گوش نرسیده  است. 

تاکید شخص رئیس جمهور بر افتتاح فرودگاه قم نیز تا کنون کارساز نبوده است. به گزارش ایرنا در تاریخ 9 دی ماه 1400 و در جریان سفر آیت الله رئیسی به استان قم، رئیس جمهور با اشاره به وضعیت پروژه‌ های نیمه تمام استان قم بیان کرد: برخی از پروژه های نیمه کاره در مقابل چشم مردم است، فرودگاه و سایر پروژه های نیمه تمام باید به سامان برسد، برنامه ای در نظر گرفتیم تا در زمان کوتاهی مشکل فرودگاه قم به نتیجه برسد. 

بهمن ماه 1401، معاون استاندار قم در گفتگو با خبرگزاری مهر مدعی شد که مجوزهای لازم برای تهاتر نفت جهت ساخت فرودگاه قم صادر شده است. ابراهیم معتمدی در خصوص آخرین وضعیت فرودگاه قم اظهار داشت: توافق اولیه در سال ۸۹ بین استانداری قم و سرمایه گذار منعقد شده بود که در یکی از بندهای توافق نامه، مقرر شده بود تا هیئت امنایی برای فرودگاه قم تشکیل شود که این امر رخ نداد و اگر این اتفاق می افتاد؛ بسیاری از مشکلاتی که امروز با آن مواجه هستیم را نداشتیم. در ادامه، معاون استاندار قم با ذکر جمله «با سرمایه گذار اولیه ادامه ساخت فرودگاه قم امکان پذیر نیست» آب پاکی را روی دست همگان ریخت. 

بر اساس گزارش مهر، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم ادامه داد: در بخش فرودگاه چون ساخت فرودگاه کاری حاکمیتی بوده؛ مجموعه استان از نمایندگان مردم قم در مجلس، استانداری، دستگاه قضایی و به خصوص وزارت راه وشهرسازی و سازمان هواپیمایی بر این باور و اعتقاد هستند که این کار را با این سرمایه گذار نمی توانند پیش ببرند که نامه ای کتبی هم در این زمینه دادند و مقرر شد تا خودشان برای ادامه کار تصمیم بگیرند.

به گزارش تین نیوز، سوال مهمی که مطرح می شود این است که اکنون چه باید کرد؟ حالا که این پروژه نیمه کاره رها شده و احتمالا راه بازگشتی هم موجود نباشد، چه راهکاری را باید ارائه داد تا از خسارات بیشتر جلوگیری شود. در واقع این مسئله وجود دارد که آیا فرودگاه قم می تواند به سود دهی برسد؟

اصطلاحا در چنین مواقعی می بایست جلوی ضرر را گرفت که منفعت است. به نظر می رسد در وهله اول نخستین قدمی که باید برداشته شود بازنگری در طرح جامع شهر فرودگاهی قم است. نظر به تجربه تلخ شهر فرودگاهی امام خمینی که عملا افق روشنی در رابطه با این پروژه 14 هزار هکتاری وجود ندارد، با قاطعیت می توان گفت که تکرار چنین پروژه ای آن هم در جوار فرودگاه امام آینده مثبتی در پی نخواهد داشت. لذا بازنگری اساسی در طرح جامع پروژه فرودگاه قم اوجب واجبات است.

اگر قم مترصد است که فرودگاه داشته باشد، می بایست افق اقتصادی روشنی برای آن تعیین کند. احداث حمام سنتی در دل بیابان آن هم در شرایط بحرانی تامین آب در سرتاسر پهنه کشور (حتی در شمال کشور)، عقلانی به نظر نمی رسد. از این رو می بایست از اجرای طرح های این چنینی که مضرات محیط زیستی در پی دارند جلوگیری به عمل آید. در عوض، شهر فرودگاهی قم می تواند بستری برای اجرای پروژه های نوآوری صنعتی و افزایش بهره وری باشد. به طور مثال، می توان از استعداد بالقوه زمین های بایر محدوده فرودگاه قم برای به کارگیری انرژی های تجدید پذیر استفاده نموده تا علاوه بر خودکفا شدن بتواند کمک حال قم و شهرک های صنعتی اطراف آن باشد. این یکی از صدها مثالی است که با اجرای آنها می توان در جهت اقتصادی کردن مجموعه هایی از این دست اقدام کرد.