◄ رانت ارزی تعدد ایرلاین‌ها را افزایش داد

یک کارشناس صنعت هوایی معتقد است؛ این روزها دیگر دولت توان تخصیص ارز دولتی به شرکت‌های هواپیمایی ندارد و زمان دیدن تصویری از واقعیت‌های اقتصادی و تجاری این صنعت فرارسیده است، چرا که در دهه‌های گذشته وجود رانت ارزی باعث شده است تا هم تعداد شرکت‌های هواپیمایی و هم تقاضا برای ورود به این صنعت افزایش پیدا کند.

علی دادپی در گفت‌وگو با خبرنگار تین‌نیوز با بیان این‌که ارز دولتی یکی از ویژگی‌های ساختاری صنعت هواپیمایی بوده است که هزینه‌های متغیر را غیرواقعی نگه‌داشته و درعین‌حال مشوق ورود شرکت‌های جدید به صنعت بوده است، عنوان کرد: صنعت هواپیمایی صنعتی پرهزینه و اجزای هزینه در آن ارقام بزرگی هستند.

وی در ادامه گفت: این موضوع باعث شد تا بسیاری باور کنند که صنعت هواپیمایی صنعتی پرسود است حال آن‌که صنعت هواپیمایی علیرغم ارقام بزرگ و مبالغ هنگفتی که در آن جابه‌جا می‌شود صنعتی با بازدهی اندک و بسیاری از شرکت‌های برتر هواپیمایی در بازار جهانی هواپیمایی زیانده هستند.

او معتقد است، سیاست‌های دولت در دهه‌های گذشته درزمینه پرداخت ارز دولتی به شرکت‌های هواپیمایی داخلی هم در تضاد با واقعیت‌های روز این صنعت بوده و هم باعث شکل‌گیری صنعتی در ایران شده است که در الگوهای مدیریتی و تعریف منابع درآمدی تفاوت‌های زیادی با صنایع هواپیمایی کشورهای منطقه و درحال‌توسعه دارد.

این کارشناس هوایی با تاکید بر این‌که این روزها دیگر دولت توان تخصیص ارز دولتی به شرکت‌های هواپیمایی ندارد و زمان دیدن تصویری از واقعیت‌های اقتصادی و تجاری این صنعت فرارسیده است، گفت: در دهه‌هایی که گذشته وجود رانت ارزی باعث شده است تا هم تعداد شرکت‌های هواپیمایی و هم تقاضا برای ورود به این صنعت افزایش پیدا کند.

دادپی خاطرنشان کرد: علی‌رغم تعدد شرکت‌های هواپیمایی (۱۷ شرکت فعال و بیش از ۲۲ شرکت فعال و نیمه‌فعال) خبری از نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار و منابع کسب درآمد نیست. بخشی از این خلا، ناشی از سیاست ارزی بوده و بخشی دیگر به خاطر ناشی از سایر سیاست‌هایی بوده است که همراه با رانت ارزی به صنعت هواپیمایی تحمیل‌شده است.

او ادامه داد: نکته‌ای که بسیاری از ذکر آن غفلت می‌کنند این واقعیت است که در کنار رانت ارزی دولت اختیار ارائه و تعریف پروازهای جدید را از صنعت گرفت. شرکت‌های هواپیمایی برای پرواز در مسیرهای جدید و ایجاد بازارهای جدید ناچار به دریافت مجوز از سازمان‌های دولتی بوده و هستند.

این کارشناس هوایی افزود: این فرآیند تقاضا و دریافت مجوز در صنعت جهانی هواپیمایی بسیار معمول است ولی در ایران این فرآیند به ابزاری برای تحقق اهداف دولت‌ها و تامین خواست‌های دولتمردان تبدیل شد. سال‌هاست که اولویت سیاست‌گذار در تعریف راهبردها و سیاست‌های هواپیمایی در ایران افزایش درآمد و بهره‌وری نبوده است.

دادپی اضافه کرد: دولت چون ارز رانتی به صنعت هواپیمایی می‌داد خود را محق و مجاز می‌دانست که شرکت‌های خصوصی و نیمه‌خصوصی را هم مجبور به تبعیت از اهداف دولت کند. درنتیجه شرکت‌های هواپیمایی به ارز تخصیص‌یافته وابسته‌تر می‌شدند بدون آن‌که گسترش حوزه فعالیت و بازارهای درآمدزا  ماهرتر بشوند.

دادپی با اظهار به این‌که ارز رانتی تنها یکی از ابعاد و واقعیت‌های محیط کسب‌وکار در ایران است، بیان کرد: آن‌سوی سکه ارز و تخصیص ارز دولتی دخالت بی‌رویه دولت در همه ابعاد صنعت و فعالیت شرکت‌های هواپیمایی بوده است. امروز شرکت‌های هواپیمایی داخلی بیشتر ابزار تقویت واردات هستند چون بیشترین تقاضا برای خدمات آن‌ها تا پیش از گران شدن ارز ارائه خدمات پروازی به کشورهای منطقه بوده است.

این تحلیلگر مسائل صنعت هوانوردی معتقد است: برخلاف شرکت‌های مشابه در کشورهای درحال‌توسعه، شرکت‌های ایرانی  فاقد انگیزه، دلیل و  مجوز برای تشویق صادرات گردشگری هستند.