◄ مقایسه متروی اصفهان با شهرهای میلان و رم

اصفهان به عنوان یک مقصد توریستی با ساختار کلاسیک و همچنین قطب دوم صنعتی کشور همچنان از سیستم مطلوب مترو برخوردار نیست. اما در صورت تکمیل خطوط متروی اصفهان شامل سامانه قطار درون شهری و حومه ای، می توان انتظار داشت که این شهر به آمار قابل قبولی از نظر طول خطوط و تعداد ایستگاه ها در قیاس با دیگر شهرهای کلاسیک جهان مانند رم و میلان برسد.

به گزارش تین نیوز، کلانشهر اصفهان به عنوان قطب دوم صنعتی کشور و همچنین سومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و مشهد، چند سالی است که صاحب مترو شده است و این امید می رود اجرای دیگر خطوط متروی اصفهان  با سرعت بیشتری پیش برود تا لاقل در یک دهه پیش رو بتوانیم دیار نصف جهان را با شهرهای توریستی و کلاسیک جهان قیاس بگیریم. هر چند که متروی اصفهان با سال ها تاخیر (به مانند دیگر کلانشهرهای ایران) به بهره برداری رسید، اما این امیدواری وجود دارد که سامانه قطار شهری اصفهان بعد از تکمیل، بتواند جمعیت مناسبی را پوشش دهد.

هر چند که وجود صنایع سنگین مانند فولاد و دیگر کارخانجات در اطراف اصفهان سبب گشته که نام این شهر به عنوان یک قطب بزرگ صنعتی ایران بر سر زبان ها بیفتد، اما نباید فراموش کنیم که از لحاظ ریخت شناسی شهری (Urban morphology) و همچنین منظرشناسی (Landscape)، اصفهان همچنان ساختار کلاسیک خود را حفظ کرده و در زمره کلانشهرهای با ساختار کلاسیک محسوب می شود. لذا احداث خطوط مترو برای شهرهایی از این قبیل که علاوه بر حفظ کهن ساختار به اصطلاح لباس زمانه بر تن کرده و خود را با دنیای مدرن و صنعتی تطبیق داده اند، اندکی متفاوت از کلانشهرهای بزرگ صنعتی با شکل و شمایل آمریکاییست. 

با نگاهی گذرا به چند شهر معروف در قاره اروپا، می خواهیم متروی اصفهان را با آن ها قیاس بگیریم:

میلان

میلان نه تنها به عنوان خانه دو باشگاه معروف فوتبال ایتالیا و نه شهری با جاذبه های توریستی فراوان شناخته می شود، بلکه این شهر در کنار تورین به عنوان دو قطب اصلی صنعتی کشور ایتالیا به شمار می روند. شهر میلان قرار گرفته بر کوهپایه های آلپ در تاریخ کشور ایتالیا (به خصوص دوران رونسانس به بعد) نقش موثری ایفا کرده است. یکی از مشهورترین آثار هنری جهان (نقاشی شام آخر داوینچی) در این شهر قرار دارد و این شهر به سبب غنای تاریخی، فرهنگی و هنری سالانه گردشگران بسیاری را جذب می کند. همزمان با جاذبه های گردشگری، میلان کارخانجات بزرگ صنعتی ایتالیا را در اطراف خود جای داده که عملا این شهر را به یک کهن شهر صنعتی تبدیل کرده است. مترو میلان به عنوان شبکه اصلی حمل و نقل درون شهری مجهز به 5 خط به طول مجموع 104 کیلومتر و 113 ایستگاه است. 

رم

پایتخت ایتالیا با جمعیت ثابت 2.8 میلیون نفری دارای سه خط مترو است. این شهر نیز از جمله مقاصد جهانی گردشگران از سراسر دنیاست که برای بازدید از اماکن تاریخی رم به این شهر سفر می کنند. متروی رم هم اکنون دارای سه خط فعال با تعداد 73 ایستگاه و طول 60 کیلومتر است. برای متروی رم، طرح های توسعه محدودی نیز در نظر گرفته شده است. 

نکته مهم در مورد حمل و نقل عمومی شهرهای اروپایی پوشش گسترده وسایط حمل و نقل در بسیاری از مناطق شهرهاست. قطعا این سوال مطرح است که رم پایتخت ایتالیا با جمعیت نزدیک به 3 میلیون نفری صرفا با سه خط مترو فعال است، در حالیکه در دیگر نقاط دنیا شهرهایی با جمعیت کمتر نسبت به رم خطوط و ایستگاه های متروی بیشتری دارند. در پاسخ باید به فشردگی و تراکم بالای بسیاری از شهرهای قاره سبز اشاره کرد. از جاییکه نوعا کشورهای اروپایی وسعت آنچنانی ندارند، باید متذکر شد که نوعا این شهرها (به استثنای چند ابر شهر مانند لندن و پاریس) با تراکم بالا (نسبت جمعیت به مساحت زمین) ساخته شده اند. لذا فاصله بین نقاط کانونی شهرها در اروپا در قیاس با شهرهای آمریکایی کمتر است. به گونه ای که برای جابجا شدن بین مناطق شهری زمان نسبتا مناسبی صرف خواهد شد. از طرف دیگر علاوه بر خطوط مترو، دیگر وسایل حمل و نقلی مانند اتوبوس، قطارهای سبک شهری و همچنین دوچرخه در بسیاری از مناطق شهری وجود داشته و عملا شبکه حمل و نقل درون شهری نسبتا منظم با امکانات مطلوب را برای جابجا شدن در اختیار شهروندان قرار می دهد.

در مورد اصفهان، قضیه اندکی متفاوت است. گذار از بافت سنتی و ساختار کلاسیک به پراکنده رویی و توسعه بی در و پیکر سبب خواهد شد که در آینده، نیاز به توسعه خطوط قطار شهری در کهن شهر اصفهان بیش از پیش احساس شود. بیم آن می رود که این نیاز سبب گردد تا هزینه های سرسام آور مترو سبب گردد که دیگر بخش های حمل و نقلی توان عرض اندام را نداشته باشند. در حال حاضر طرح توسعه متروی اصفهان و گسترش آن به شهرهای اقماری نظیر شاهین شهر، نجف آباد، بهارستان و مجلسی در نظر گرفته شده است. طرح هایی که ناگزیر ساختار کلاسیک تطابق یافته با تغییرات مکرر سده های متوالی را به یکباره در دل صدها هکتار زمین به این سو و آن سو می برد. در حالیکه جمعیت مذکور با مراکز شهری مهم و استراتژیک اصفهان فاصله بسیار خواهند داشت. اجرای سیاست های شهر فشرده و باز آفرینی شهری در بافت فرسوده می تواند کمک شایانی به حفظ ساختار کلاسیک و افزایش بهره وری و توان بافت مرکزی و با ارزش تاریخی و محتوایی خواهد کرد که در آن صورت به کارگیری شبکه مکمل قطار درون شهری در عرصه های تاریخی اصفهان اوجب واجبات خواهد بود. 

اجرای طرح توسعه متروی اصفهان گستره مناسبی از قطار شهری و حومه ای را مجموعه شهری اصفهان فراهم خواهد آورد، به طوریکه در قیاس با شهرهای میلان و رم آمار مناسبی را به جای خواهد گذاشت. اما این نگرانی وجود دارد که دیگر گونه های حمل و نقلی توان خدمت رسانی در ابعاد کلانشهری اصفهان را نداشته باشند. در افق نهایی متروی اصفهان دارای سه خط فعال با 55 ایستگاه و طول 53.6 کیلومتر خواهد بود. از طرفی، ساخت دو خط 4 و 5 نیز در دست مطالعه و طراحی است. همچنین توسعه خطوط متروی اصفهان به شهرهای اقماری شامل شاهین شهر، خمینی شهر، نجف آباد، بهارستان، مجلسی، زرین شهر و شهرضا انجام خواهد شد.