طرح بنزین به نفر؛ راهکاری برای کنترل مصرف بنزین و حفظ منابع انرژی کشور

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، در سال ۱۳۹۹، ایران توانست حدود سه میلیارد دلار بنزین به کشورهای دیگر صادر کند، که این خود نشان دهنده ظرفیت بالای تولید و توانمندی های کشور در حوزه فرآورده های نفتی بود. اما با نگاهی به قانون بودجه سال ۱۴۰۳، مشاهده می شود که همین میزان، یعنی سه میلیارد دلار، برای واردات بنزین در نظر گرفته شده است. این تغییر چشمگیر از صادرات به واردات در این مدت کوتاه نشان می دهد که مصرف داخلی بنزین به سرعت در حال افزایش است و منابع ارزی کشور که می توانست صرف توسعه اقتصادی و زیرساختی شود، اکنون برای تأمین نیازهای داخلی سوخت هزینه می شود.

یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف بی رویه بنزین در کشور، مدل کنونی سهمیه بندی است. در این مدل، مصرف بیشتر به معنای بهره مندی بیشتر از یارانه های سوختی است، و این امر باعث شده است که انگیزه ای برای صرفه جویی در میان مردم وجود نداشته باشد. هر که بیشتر بنزین مصرف کند، سهم بیشتری از یارانه های سوخت دریافت می کند، که در نتیجه رقابت برای مصرف بیشتر در جامعه ایجاد شده است. این الگوی نادرست مصرف نه تنها باعث هدررفت منابع ملی می شود، بلکه به افزایش فشار بر سیستم ارزی کشور منجر شده است. برای اصلاح این وضعیت، طرح «بنزین به نفر» می تواند راهکار مناسبی باشد، چرا که با ایجاد عدالت در توزیع یارانه ها، انگیزه برای مصرف بهینه سوخت افزایش می یابد.

اهمیت برقراری عدالت در توزیع یارانه ها

در همین راستا با حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده دوره نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، به گفتگو پرداختیم تا دیدگاه های ایشان را درباره مزایای طرح «بنزین به نفر»، چالش های فعلی نظام سهمیه بندی و تأثیرات احتمالی این طرح بر مصرف سوخت و منابع ارزی کشور جویا شویم.

حاجی دلیگانی با اشاره به اهمیت برقراری عدالت در توزیع یارانه ها تاکید کرد: طرح «بنزین به نفر» یکی از مهم ترین تحولات در سیاست های مرتبط با توزیع یارانه های سوختی در کشور است که هدف اصلی آن افزایش عدالت و کاهش نابرابری ها در بهره مندی از منابع عمومی است. در وضعیت کنونی، سیستم سهمیه بندی بنزین به گونه ای است که هر خودرو سهمیه مشخصی از بنزین یارانه ای دریافت می کند، بدون توجه به این که تعداد افراد هر خانوار یا مالکیت خودروها چه میزان است. این به معنای آن است که افرادی که چندین خودرو دارند، از سهمیه بیشتری نسبت به کسانی که هیچ خودرویی ندارند بهره مند می شوند، که منجر به توزیع ناعادلانه یارانه سوخت در جامعه می گردد.

وی خاطرنشان می کند: طرح «بنزین به نفر» دقیقاً با این هدف تدوین شده است که این عدم توازن را اصلاح کند. در این طرح، هر فرد ایرانی، فارغ از اینکه مالک خودرو باشد یا نه، سهمیه ای از بنزین یارانه ای دریافت خواهد کرد. این تغییر در سیاست های یارانه ای، به طور بالقوه می تواند تأثیرات چشمگیری بر توزیع منابع سوختی داشته باشد و نابرابری هایی که در حال حاضر وجود دارند را کاهش دهد. بر اساس این طرح، دیگر داشتن یا نداشتن خودرو تعیین کننده میزان بهره مندی افراد از یارانه سوخت نخواهد بود، بلکه همه افراد به طور یکسان از این منبع بهره خواهند برد.

حل معضل مصرف ناهنجار بنزین با طرح بنزین به نفر

وی ادامه داد: از منظر اقتصادی، اجرای طرح «بنزین به نفر» می تواند به بهینه سازی مصرف سوخت در کشور کمک کند. یکی از چالش های اصلی در نظام فعلی، مصرف ناهنجار بنزین توسط افرادی است که سهمیه بیشتری از یارانه دریافت می کنند، چرا که به دلیل دسترسی نامحدودتر به بنزین یارانه ای، انگیزه ای برای مدیریت بهتر مصرف ندارند. اما زمانی که سهمیه سوخت به هر فرد اختصاص داده شود، این افراد ممکن است به فکر صرفه جویی در مصرف و مدیریت بهتر آن باشند. هرگونه صرفه جویی در مصرف سوخت می تواند به این افراد اجازه دهد تا سهمیه مازاد خود را ذخیره کنند یا حتی به فروش برسانند، که این خود مشوقی برای کاهش مصرف کلی سوخت در جامعه خواهد بود.

کاهش آلودگی هوا

حاجی دلیگانی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، این طرح تأثیرات مثبتی بر محیط زیست نیز خواهد داشت. از آنجایی که مصرف بنزین در خودروهای شخصی یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در کشور است، هرگونه کاهش در مصرف می تواند بهبود کیفیت هوا و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، طرح «بنزین به نفر» نه تنها به عدالت اجتماعی و اقتصادی کمک می کند، بلکه در راستای توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نیز گام مهمی محسوب می شود.

لزوم تغییر در سیاست های یارانه ای کشور

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: من به عنوان یکی از نمایندگان مجلس و از طراحان این طرح، بر این باورم که این تغییر در سیاست های یارانه ای کشور می تواند تأثیرات عمیقی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور داشته باشد. اولین و مهم ترین فایده این طرح، همان طور که اشاره شد، ایجاد عدالت در توزیع یارانه های سوختی است. همه افراد، به صورت برابر از سهمیه بنزین بهره مند خواهند شد، که این خود به کاهش نابرابری های اقتصادی در جامعه کمک می کند. در کنار این، اجرای این طرح می تواند به کاهش مصرف بنزین و بهبود مدیریت منابع انرژی کشور منجر شود. وقتی که هر فرد مسئولیت سهمیه خود را بر عهده داشته باشد، انگیزه بیشتری برای مدیریت بهتر مصرف سوخت و کاهش هزینه ها خواهد داشت.

وی ادامه داد: همچنین این طرح می تواند تأثیرات مثبتی بر رفتارهای مصرفی شهروندان داشته باشد. از آنجا که هر فرد به صورت مستقیم با مقدار سهمیه خود درگیر است، بیشتر به استفاده بهینه و مسئولانه از منابع سوختی توجه خواهد کرد. این به نوبه خود می تواند الگوهای جدیدی از مصرف را در جامعه ایجاد کند که نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی خانوارها کمک می کند، بلکه به کاهش فشار بر منابع ملی سوخت نیز منجر می شود. این رویکرد، علاوه بر کاهش مصرف بی رویه بنزین، ممکن است باعث کاهش ترافیک نیز شود، چرا که افراد ممکن است کمتر از خودروی شخصی استفاده کنند یا به دنبال استفاده از وسایل نقلیه عمومی باشند.

الزامات اجرای طرح «بنزین به نفر»

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اجرای طرح «بنزین به نفر» نیازمند همکاری و مشارکت تمام نهادهای دولتی و خصوصی و نیز همراهی مردم است. موفقیت این طرح بستگی به اجرای دقیق و نظارت مداوم دارد تا بتواند به اهداف خود دست یابد. بدون شک، چنین تغییرات بزرگی در سیاست های یارانه ای نیازمند اطلاع رسانی دقیق و شفاف سازی برای مردم است تا بتوانند با آگاهی کامل از مزایای این طرح، به طور فعال در اجرای آن مشارکت کنند.

حاجی دلیگانی در پایان افزود: به طور خلاصه؛ طرح «بنزین به نفر» به عنوان یک راهکار برای کنترل مصرف سوخت و حفظ منابع ارزی کشور مطرح شده است. این طرح با هدف توزیع عادلانه تر یارانه های سوخت، سهمیه بنزین را به جای خودرو به هر فرد اختصاص می دهد. این تغییر می تواند انگیزه بیشتری برای صرفه جویی و مدیریت بهتر مصرف بنزین در جامعه ایجاد کند و به جای هدررفت منابع ارزی برای واردات بنزین، از این منابع برای توسعه اقتصادی کشور بهره برداری شود.