گامهای جدی کشورهای «سی آی اس» برای غلبه بر موانع لجستیکی شمال جنوب

به گزارش تین نیوز به نقل از بازار، هفته گذشته، تعدادی از کشورهای فعال که توسط کریدور حمل ونقل بین المللی شمال-جنوب به عنوان شریان اصلی حمل ونقل بین روسیه، آسیای مرکزی، آسیای جنوبی و جنوب شرقی، به یکدیگر متصل شده اند، اعلام کردند که گامهای جدی و بیشتری به منظور ساده سازی لجستیک در طول مسیر برداشته ؛ در حالی که ابتکارات خود را برای افزایش پتانسیل این کریدور در اسرع وقت معرفی خواهند کرد. این کشورها که شامل ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و ایران هستند، هرکدام برنامه جدی در جهت تسریع راه اندازی کامل و توسعه این کریدور اعلام کرده اند.

ترکمنستان، روسیه و قزاقستان؛ ایجاد یک اپراتور واحد لجستیک در شعبه شرقی کریدور

در چارچوب بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی خدمات حمل ونقل و لجستیک تحت عنوان «ترانس راشا ۲۰۲۳»، لجستیک راه آهن روسیه به همراه مرکز حمل ونقل و لجستیک ترکمنستان تفاهم نامه ای را برای ایجاد یک سرمایه گذاری مشترک به منظور توسعه حمل و نقل در امتداد کریدور شمال-جنوب امضا کردند؛ در حالی که هدف راه اندازی یک اپراتور لجستیک در مسیر شرقی کریدور شمال-جنوب خواهد بود. در این تفاهمنامه طرفین توافق کردند که با توجه به پتانسیلهای خود، نرخ های تعرفه های رقابتی و حمل و نقل بدون درز کالا از قزاقستان، روسیه، ترکمنستان به ایران، هند، خاورمیانه و منطقه آسیا- اقیانوسیه را با مشارکت گذرگاه های مرزی آکسارای، اوزینکی، بولاشاک، اینچه برون، سراخس و به صورت معکوس را ایجاد کنند.

کریدور شمال_جنوب برای کشورهای آسیای مرکزی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به گونه ای که برای قزاقستان یکی از اصلی ترین نقاط رشد در توسعه حمل و نقل و روابط اقتصادی با ایران و هند محسوب می شود. به گفته باربری های قزاقستانی، مزیت بارز و آشکار این کریدور زمینی از طریق خاک قزاقستان، سرعت بالای تحویل بار و حمل و نقل عملی در هر شرایط جوی است.

ترکمنستان در حال تبدیل شدن به یک عضو فعال فزاینده در پروژه شمال_جنوب

زیرساخت های حمل و نقل و لجستیک ترکمنستان نیز در حال تبدیل شدن به بخش فعال تر در کریدور شمال_جنوب است. در همین راستا، چندی پیش الکساندر بلوخین سفیر روسیه در ترکمنستان از برنامه های ترکمنستان برای پیوستن رسمی به توافقنامه کریدور شمال-جنوب خبر داد؛ به گونه ای که ترکمنستان آماده است تا رسماً به عضویت آن درآید زیرا به اندازه روسیه به این موضوع علاقه دارد.

واقعیتی که وجود دارد این است که کریدور شمال-جنوب امروز نه تنها شریان مهمی برای روسیه در این سیستم سیاسی متلاطم است، بلکه برای ترکمنستان نیز به دلیل ترانزیتی بودن این کشور، بسیار سودآور و به معنای کسب درآمدهای جدی اضافی برای بودجه دولتی است.

در همین راستا، اخیراً اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ترکمنستان را در پروژه آگرواکسپرس اوراسیا گنجانده است که حمل و نقل ریلی کانتینری و چندوجهی مواد غذایی و محصولات کشاورزی را بین کشورهای اتحادیه اوراسیا مانند ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و آسیای جنوب شرقی و مرکزی از طریق مرکز تجارت بین المللی شمال-جنوب فراهم می کند.

پروژه آگرواکسپرس، قصد دارد با پیوستن بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان، محموله های آزمایشی ماهانه را در امتداد شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب که از ترکمنستان می گذرد، سازماندهی کند. ترکمنستان که به طور سنتی از اتصالات حمل و نقل متقابل در جهت شمال-جنوب و شرق-غرب منتفع خواهد شد، طرحهایی را برای ارتقاء شبکه راه آهن ملی خود ترسیم کرده است.

رئیس جمهور این کشور آسیای مرکزی سردار بردی محمداف در یکی از جلسات دولت به تازگی دستور داده تا حمل و نقل داخلی، ترانزیتی و بین المللی اتقاء یافته و برای ایجاد کریدورهای حمل و نقل و ترانزیتی جدید تلاش بیشتری صورت گیرد. بر همین اساس، ترکمنستان قصد دارد تا با اجرای پروژه های بازسازی راه آهن داخلی، نوسازی بخشهای فنی راه آهن و مطالعه تجربیات بین المللی در ساخت شبکه راه آهن برقی، به بخش ترانزیتی خود بیش از گذشته رونق بخشد.

ایران مصمم به استفاده از پتانسیل کریدور شمال-جنوب است

در خصوص کریدور شمال_جنوب، فعال سازی همه ظرفیت های کریدور و تقویت شبکه حمل ونقل در دریای خزر از طریق برقراری روابط همیشگی با بنادر روسیه و سایر کشورهای حاشیه دریای خزر، امری ضروری است. در این میان و بر اساس اظهارات مقامات ایران، جمهوری اسلامی به عنوان یکی از کشورهای مشارکت کننده، می تواند فرصت هایی را برای شرکت های خارجی و بخش خصوصی داخلی به منظور مشارکت در توسعه زیرساخت های حمل و نقل مانند کریدور شمال-جنوب فراهم کند. البته در شرق ایران، پروژه های قابل توجهی برای تقویت و توسعه حمل و نقل در کریدور شمال_جنوب وجود دارد که بخشی از نیازهای حمل و نقل منطقه با بهره گیری از ظرفیت راه آهن بندرعباس به اینچه برون و ترکمنستان و همچنین سرخس (در مرز ایران و ترکمنستان) تامین می شود.

در همین راستا، کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در افتتاحیه نشست کریدور شمال جنوب : فناوری های بدون درز، لجستیک دریایی و توسعه چندوجهی در نمایشگاه بین المللی ترانس راشا ۲۰۲۳، تعدادی از وظایف زیرساختی را برای شرکت کنندگان پروژه کریدور حمل و نقل بین المللی شمال_جنوب برشمرد که باید توسط این سازمان انجام شود.

نتایج حمل و نقل محموله آزمایشی در امتداد شاخه شرقی کریدور (منشا روسیه، سپس از قزاقستان، ترکمنستان و سپس از شرق ایران به سمت خلیج فارس) آمادگی کامل این مسیر را برای حمل بار نشان داده است. این شاخه همچنین به شمال آفریقا، کشورهای خاورمیانه و همچنین هند و پاکستان ادامه دارد. با این حال، به گفته سفیر ایران، این شعبه همچنان نیازمند ارتقای زیرساختی بخش راه آهنی است که از ایران عبور می کند. به ویژه تکمیل برقی شدن خط گرمسار اینچه برون به طول ۴۹۵ کیلومتر که پروژه مشترک ایران و روسیه است، ضروری است.

یکی دیگر از شاخه های کریدور شمال_جنوب که به صورت چندوجهی در نظر گرفته می شود، بنادر روسیه را از طریق دریای خزر به بنادر شمالی ایران متصل می کند و از ایران به بعد، این محموله به خلیج فارس، کشورهای خاورمیانه، آفریقا و همچنین پاکستان و شرق آسیا قابل حمل است. با این حال، این شاخه همچنان نیاز به بهبود زیرساخت های بنادر خزر در روسیه، شمال ایران و همچنین کشورهای حاشیه خزر است.

افزون بر این، یک سرویس جاده ای در شعبه غربی کریدور شمال-جنوب راه اندازی شده که یک شبکه راه آهن است. این شبکه جمهوری آذربایجان را به ایران متصل می کند و سپس به سمت بنادر دریایی هند امتداد می یابد. در مورد زیرساخت های ریلی این شاخه، بخش راه آهن آستارا رشت به طول ۱۶۴ کیلومتر در ایران است که هنوز ناتمام مانده است در حالی که اگر این خط آهن تکمیل شود، افزون بر ایجاد درآمد حمل و نقلی و ترانزیتی برای ایران، به لحاظ تجاری نیز، حمل و نقل کالاهای تجاری از طریق خطوط ریلی هفت برابر خواهد شد.

در همین راستا، بر اساس گفته های مقامات ایران و روسیه، دو کشور به مذاکرات فشرده برای تکمیل ساخت این کریدور ادامه داده اند و معتقدند که نشانه های خوبی برای راه اندازی آن در سال ۲۰۲۳ وجود دارد؛ زیرا کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب یک عنصر کلیدی از چارچوب حمل و نقل اوراسیا ا ست که با بیشتر کریدورهای ترابری اوراسیا در عرض جغرافیایی ارتباط دارد، ضمن اینکه، این کریدور دارای چندین مزیت نسبت به مسیرهای دیگر از جمله مسیر دریایی از طریق کانال سوئز است.

همچنین، گزارش های منابع آگاه نشان می دهد که حمل و نقل بار از طریق کریدور شمال-جنوب تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شده و از ۱۷ میلیون تن به ۳۲ میلیون تن در سال خواهد رسید. گزارش ها حاکی از آن بوده که ترانزیت محموله ها در شاخه غربی از اول ژانویه تا ۲۸ مارس ۲۰۲۳ بالغ بر ۲.۱۵ میلیون تن بوده که نسبت به سال قبل (۱.۱۶ میلیون تن) ۸۴.۳۷ درصد افزایش داشته است. علاوه بر این، ترانزیت بار از طریق جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۲ بیش از ۷۵ درصد افزایش یافته است.