◄ پندهایی از مسیر راه‌ آهن یک خطه شیکاگو-نیواورلئان

عباس قربانعلی بیک: پس از خرید لوکوموتیوهای GE در پایان دهه شصت و بروز مشکلات سری اول با ترکشن موتور 761 بارمحوری 20 و موفقیت سری دوم با ترکشن موتور 752 و بارمحوری 22.5، مذاکراتی برای خرید لوکوموتیوهای مشابه انواع داخلی راه آهن های آمریکا با بارمحوری 25 آغاز گردید (تین 73351)، در یکی از ماموریت ها در اوایل دهه نود میلادی سفری با لوکوموتیوهای جنسیس GE داشتیم و پس از هماهنگی، به اتفاق استاد ارجمند جناب آقای عالیوند به کابین لوکوموتیو قطار مسافری شیکاگو - نیواورلئان رفتیم. 

این لوکوموتیو با سرعت 160 کیلومتر بر ساعت در مسیر غالبا یک خطه با ارتفاع کم نسبت به تراز زمین بدون کاهش سرعت در گذرگاه های بعضا بدون مستحفظ با فشار یک دکمه برای نواختن سوت و صدای زنگ و روشن وخاموش کردن نورافکن عبور می کرد.  

راه آهن شیکاگو به نیواورلئان به طول ۱,۵۰۲ کیلومتر یکی از خطوط تاریخی آمریکاست که از ۴ ایالت (ایلینوی، میسیسیپی، تنسی، لوئیزیانا) عبور کرده و زمان سفر قطاهای مسافری این مسیر ۱۹ ساعت است.

1) مشخصات فنی اصلی: مالک خط: (CN) Canadian National Railway  (تمرکز بر حمل بار).

2) نوع خط: ۸۰-۹۰ درصد تک خطه، با بخش های دوخطه در مناطق شهری (مثل اطراف شیکاگو و ممفیس).

3) حداکثر سرعت: ۱۱۰-۱۲۸ کیلومتربرساعت، متوسط: ۷۰-۹۰ کیلومتربرساعت (به دلیل ترافیک بار و گذرگاه ها)،

4) برقی سازی: ندارد (کاملاً دیزلی با لوکوموتیوهای GE P42DC).

5) ارتفاع متوسط خط نسبت به زمین: محدوده ارتفاع: ۰.۵ تا ۳ متر (متغیر بر اساس منطقه): شیکاگو تا چمپین 0.5 تا 1 متر، مناطق مسطح شهری/کشاورزی، کاربوندال تا ممفیس 1 تا 2 متر، خاکریزهای ملایم برای عبور از زمین های مرطوب، ممفیس تا نیواورلئان ۰.۵تا ۱.۵ متر، مناطق باتلاقی؛ ارتفاع کم برای جلوگیری از ناپایداری، استثناها: نزدیک رودخانه می سی سیپی تا ۳ متر برای مقابله با سیلاب و در شهر نیواورلئان برخی بخش ها همسطح با خیابان.

6) قوانین کاهش سرعت در گذرگاه ها: تعداد گذرگاه های همسطح: حدود 450 گذرگاه (بیش از 100 مورد بدون راهبند). مقررات سرعت فعلی: با راهبند۵۰ تا۷۰ کیلومتربرساعت، چراغ و راه بند فعال، بدون راهبند۳۰ تا۵۰ کیلومتربرساعت، فقط علائم هشدار و سوت قطار. قوانین کلیدی: Train Horn Rule (2005)، الزام به بوق زدن ۱۵-۲۰ ثانیه قبل از عبور از هر گذرگاه. Positive Train Control (PTC): سیستم نظارتی که سرعت را در گذرگاه های پرخطر کاهش می دهد.

7) مقایسه با دهه ۱۹۹۰: در گذشته: عبور با ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتربرساعت بدون کاهش سرعت اجباری و امروزه: کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصد سرعت به دلیل افزایش استانداردهای ایمنی.

8) ترافیک بار و مسافر: قطارهای باری CN: ۲۰ تا ۴۰ قطار روزانه با ۵۰ تا۱۵۰ واگن (وزن: ۵,۰۰۰-۱۵,۰۰۰ تن) برای حمل محصولات کشاورزی، نفت، و کانتینر. قطار مسافری Amtrak: ۱ قطار روزانه در هر جهت با ۶-۱۰ واگن. اولویت عبور با قطارهای باری (علت اصلی تأخیرها).

9) چالش ها و آینده مسیر، مشکلات ایمنی: تصادفات در گذرگاه های بدون راهبند (به ویژه در میسیسیپی). تأخیرهای ناشی از ترافیک بار.

10) برنامه های آتی: تمرکز بر نصب راهبندهای بیشتر با هماهنگی CN. 11) نتیجه گیری: این مسیر ترکیبی از چالش های فنی، مناظر تاریخی و طبیعی است. ارتفاع متغیر خط: انعطاف پذیری آن را در مناطق مرطوب نشان می دهد. قوانین سرعت سخت گیرانه در گذرگاه ها، ایمنی را نسبت به گذشته بهبود بخشیده اند. تعادل دشوار بین حمل بار و مسافر نیاز به اصلاحات زیرساختی دارد.  

یکی از دلایل هزینه و زمان بالای احداث خطوط جدید در ایران الگوی یکسان طراحی خطوط ریلی برای سرعت 160 مسافری و 120 کیلومتر بر ساعت باری است درحالیکه برخی قطارهای مسافری استثنائا با سرعت 160 و آن هم فقط در مسیر مشهد تردد دارند و حداکثر سرعت قطارهای باری 60 است هرچند تلاش هایی برای افزایش سرعت قطارهای باری خالی به عمل آمده است.

با طبقه بندی خطوط اصلی، گذرگاه ها و خطوط فرعی (تین 236718، 239012 و 283757) نه تنها هزینه و زمان احداث کاهش مییابد، بلکه هزینه نگهداری هم کمتر خواهد شد و جذابیت سرمایه گذاری برای بخش خصوصی واقعی هم افزایش خواهد یافت.  

نکته دیگر ظرفیت این مسیر یک خطه است که روزانه با متوسط 30 قطار 8 هزارتنی (متوسط) ظرفیت را تا 60 میلیون تن محقق نموده که برای شرایط ما با ظرفیت کمتر قلاب، موید ظرفیت حدود 30 میلیون تن مسیر یک خطه شرق و ... است (تین 292093).