◄ دلیل ارزیابی نادرست کارشناسان هوانوردی از سانحه هواپیمای اوکراینی چه بود؟

ارزیابی نادرست و سراسر اشتباه برخی کارشناسان و مدیران هوانوردی در مورد سانحه هواپیمای اوکراینی هنوز در یادها زنده است به طوری که اکنون  و بعد از سه سال، در ارزیابی این رفتار آنان عنوان می شود: کارشناسان و مدیران هوانوردی در حوزه ای نظر دادند که از آن حوزه شناخت نداشتند که چه بسا اصابت موشک به هواپیما باعث انفجار در هوا نشود.

به گزارش تین نیوز ،  18 دی ماه، سالروز حادثه هواپیمای اوکراینی بود. حادثه ای که در سال 1398 رخ داد و طی آن بر اثر اصابت موشک به یک هواپیمای مسافری خطوط هوایی اوکراین، این هواپیما در شاهدشهر کرج ساقط کرد.

 با توجه به این که اعلام علت سقوط هواپیمای اوکراینی سه روز پس از حادثه صورت گرفت در طی سه روزی که هنوز علت حادثه به طور رسمی اعلام نشده بود، اظهار نظرهای متعددی در این زمینه صورت گرفت.

بیشتر بخوانید:

• مروری بر عملکرد برخی مسئولان و کارشناسان هوانوردی در حادثه هواپیمای اوکراینی

• مراسم سالگرد شهدای هواپیمای اوکراینی در امام زاده صالح تجریش + تصاویر

• گزارش تصویری/ ثبت لحظه های اندوهبار از حادثه هواپیمای اوکراینی

اگرچه پیش از اعلام رسمی علت حادثه از سوی مسئولان نظامی، در رسانه های خارجی گمانه زنی هایی در مورد این حادثه صورت گرفته بود که اغلب بر اصابت موشک یا تیراندازی به هواپیمای اوکراینی تاکید داشت اما با این وجود، در آن زمان محمد اسلامی وزیر وقت راه و شهرسازی، علی عابدزاده رئیس وقت سازمان هواپیمایی کشور و و حسن رضایی فر مدیرکل کمیسیون رسیدگی به سوانح هواپیمایی به طور قاطع و با تاکید وافر اصابت موشک به هواپیما را مردود دانستند.

شاید اتخاذ چنین رویه ای از سوی افراد دارای مناصب دولتی و حکومتی به دلیل جایگاه شغلی قابل درک باشد اما آنچه بیش از همه عجیب بود و عجیب باقی ماند، سخنان برخی کارشناسان حوزه هوانوردی و دارای سوابق طولانی مدت کاری در این صنعت بود که آنان نیز بدون حتی ذره ای شک و شبه و با به کارگیری واژه هایی بسیار قاطع موضوع اصابت موشک را رد کرده و خود را زیر سوال بردند.

از جمله این افراد کاپیتان هوشنگ شهبازی خلبان معروف هواپیما بود که در آن زمان به تسنیم گفت: هواپیمایی که به آن موشک برخورد کند بلافاصله در آسمان منفجر می‌شود و این گونه نیست که بخواهد به فرودگاه مبداء برگردد.

هوشنگ شهبازی با اشاره به سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی و برخی شایعات در خصوص دلایل این اتفاق اظهار کرد: بنده ۳۵ سال سابقه پرواز دارم، چنانچه به این هواپیما موشک می‌ زدند همان بالا در آسمان پخش می‌ شد و قطعات آن در زمین کیلومترها از همدیگر فاصله داشتند.

وی با اشاره به فیلم منتشر شده از لحظات قبل از سقوط هواپیما ادامه داد: این هواپیما مشخص است که آتش گرفته و در تاریکی در حال حرکت است و پس از آن با برخورد به زمین متلاشی شده است.

این کارشناس حمل و نقل هوایی گفت: طی دو روز اخیر تصاویر موشک‌ هایی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند که چاشنی آن سالم است، اگر قرار بود موشکی به هواپیمایی برخورد کند باید قسمت جلوی آن یعنی چاشنی منفجر می‌شد نه این که سالم بماند، مانند این است که دو خودرو از روبرو با یکدیگر تصادف کرده و به اصطلاح شاخ به شاخ می‌شوند اما صندوق عقب آنها خراب می‌ شود.

شهبازی تاکید کرد: عقل سلیم می‌گوید باید منطقی فکر کنیم. به هیچ عنوان امکان برخورد موشک به این هواپیما وجود نداشته است. ضمن این که هنوز جعبه سیاه هواپیما بازگشایی و تحلیل نشده است.

وی بیان کرد: براساس تجربیاتم فکر می‌کنم موتور هواپیما به دلیل نقص فنی آتش گرفته و خلبان سعی کرده به فرودگاه امام خمینی برگردد. اگر این هواپیما را با موشک می‌زدند قطعا نمی‌ توانست برای برگشت تصمیم بگیرد.

این کارشناس حمل و نقل هوایی بیان کرد: شما کدام هواپیما را می‌توانید نام ببرید که با موشک مورد هدف قرار گرفته و خلبان آن سعی کرده به فرودگاه مبدا برگردد.

شهبازی با انتقاد از عملکرد اوکراینی‌ها در این حادثه، اظهار کرد: به نظر می‌ رسد اوکراینی‌ ها می‌ خواهند از آب گل آلود ماهی بگیرند. اکثر مسافران این پرواز ایرانی بودند و قطعا ما نسبت به اوکراینی‌ ها دلسوزتر نسبت به این سانحه هستیم.

علیرضا منظری معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری نیز از دیگر کارشناسانی بود که در آن زمان با تاکید بر این که احتمال برخورد موشک به هواپیمایی اوکراینی صفر درصد است، به تسنیم گفت: مسئولان سازمان هواپیمایی در بحث اطلاع رسانی برخورد موشک به هواپیما درست عمل نکردند.

 علیرضا منظری با تاکید بر این که احتمال برخورد موشک به هواپیمای بوئینگ اوکراینی صفر درصد است، اظهار کرد: هواپیمای بوئینگ مسیر تهران - کی‌ یف پس از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی (ره) در ارتفاع 8 هزار پایی دچار سانحه شده و این که گفته می‌ شود به دلیل برخورد موشک پدافندی سقوط کرده، واقعیت ندارد.

وی ادامه داد: اوضاع و احوال سانحه سقوط این هواپیما برخورد موشک را از اساس تکذیب می‌ کند، چرا که با برخورد موشک هواپیما در آسمان منفجر شده و قطعات آن در محدوده وسیعی پخش می‌شد.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری بیان کرد: این در حالی است که هواپیما پس از برخورد با زمین قطعات آن در فاصله حدود یک کیلومتری پخش شده و متفرق نبوده است.

منظری با بیان این که به نظر می‌ رسد هواپیما روی زمین منفجر شده است، خاطر نشان کرد: در سانحه سقوط این هواپیما مسئولان سازمان هواپیمایی به درستی عمل نکردند.

وی تصریح کرد: اظهار نظر قبل از جمع‌ آوری اطلاعات سانحه و بررسی جعبه‌ های سیاه هواپیما کار اشتباهی است.

به گزارش تین نیوز، با مرور این اظهار نظرها، اکنون و در دی ماه سال 1401، با گذشت سه سال از حادثه هواپیمای اوکراینی هنوز این پرسش مطرح است که چرا کارشناسان با سابقه هوانوردی با چنین اظهار نظرهایی اعتبار و سوابق علمی و تجربی خود را زیر سوال بردند.

به اعتقاد برخی متخصصان حوزه هوانوردی، یکی از علت‌ هایی که کارشناسان در آن زمان با قاطعیت اعلام نظر می کردند این بود که برای این پرواز دو بار از واحد پدافند اکی بلند شدن صادر شده بود، بار دوم به خاطر مقداری تاخیری بود که پرواز داشت، پس مطمئن بودند که پدافند آن پرواز را شناسایی کرده ولی مشکل اصلی احتمالا عدم یکپارچگی سیستم پدافندی بود.

بدان معنی که پدافند مرکزی از زمان برخاستن آن پرواز مطلع بود ولی پدافندی که آن شب در آن نقطه نصب شده بود به سیستم یک پارچه متصل نبود. بعد از وقوع حادثه استعلامات زیادی از پدافند ارتش مستقر در واحدهای سیویل گرفته شد و آنها با قاطعیت منکر برخورد موشک شدند از این‌ رو کارشناسان اندک شکی به حرف پدافند نداشته و اظهار نظر کردند غافل از اینکه هواپیما مورد هدف پدافندی سپاه قرار گرفته و شاید حتی پدافند ارتش از آن خبر نداشته است.

شماری دیگر از متخصصان نیز معتقدند یکی از علت های انکار قاطعانه اصابت موشک به هواپیما از سوی کارشناسان، عدم اطلاع از وجود موشک های مجاورتی در ایران بوده است. اکثرا به علت عدم اطلاع از موشک مجاورتی این گونه برداشت می کردند که برخورد موشک یعنی تقریبا سقوط. البته موارد استثا هم در صنعت داشتیم مثلا برخورد موشک دوش پرتاب به بال هواپیمای ایرباس باری در خاک عراق و نشستن هواپیما.

برخی دیگر از متخصصان هوانوردی نیز بر این باورند که کارشناسانی که قاطعانه اصابت موشک را رد کردند تجربه سقوط ابهام آمیز و ناشناخته هواپیمای هرکولس فرماندهان عالیرتبه دفاع مقدس در ابتدای جنگ در کهریزک را در ذهن داشتند  و فکر می کردند چیزی شبیه آن، اتفاق افتاد.

نکته بعدی عدم باور شلیک موشک در ctr مهرآباد که بسیار از fir دور بود و امکان چنین خطای فاحشی در ذهنشان پذیرفته نمی شد، کما آنکه بسیاری از سیاسیون بلند پایه و حتی فرماندهان طراز اول ستاد کل در مرحله ابتدایی در شوک فرو رفتند.

مورد بعد این که هیچ گونه اطلاعات اولیه از جانب واحد نظامی به سیویل منتقل نشد ولی آنچه قطعی و اشتباه بود و شاید خودشان هم به آن واقف باشند این بود که کمی عجولانه و زود هنگام، به اعلام نظر قطعی پرداختند.

مورد دیگر هم اینکه کارشناسان و مدیران هوانوردی در حوزه ای نظر دادند که از آن حوزه شناخت نداشتند که چه بسا اصابت موشک به هواپیما باعث انفجار در هوا نشود.