شلمچه-بصره؛ مقدمه گسترش روابط اقتصادی ایران و عراق

مشاور امور برنامه ریزی اقتصادی طرح های ریلی در شرکت ساخت با بیان اینکه پروژه راه آهن شلمچه - بصره مقدمه ارتباطات ریلی دو کشور است و مزایای قابل توجهی برای ایران و عراق ایجاد می کند، گفت: حجم بالای روابط اقتصادی ایجاب می کند محدودیتی که طرف عراقی برای مسافری بودن خط ریلی گذاشته برداشته شود.

به گزارش تین نیوز به نقل از ایلنا، سیدمرتضی ناصریان با اشاره به پروژه راه آهن شلمچه - بصره گفت: راه آهن شلمچه - بصره یک سری ویژگی مثبت و یک سری ویژگی محدودکننده دارد. ویژگی محدودکننده ای که به چشم می آید این است که جنوبی ترین نقطه ایران به جنوبی ترین نقطه عراق وصل می شود و برای خیلی از مناطق کشور و عراق جذابیت ندارد که بار یا مسافر تا جنوبی ترین نقطه برود.

وی ادامه داد: باوجود این، این پروژه از چند نظر قابل توجه است. یکی این که کشورهای ایران و آسیای مرکزی و قفقاز در حال حاضر به عراق و کشورهای عربی منطقه ارتباط ندارند و این اولین ارتباطی است که بین ایران و این کشورها برقرار می شود. این که از این شبکه ریلی چه انتفاعی می بریم، بستگی به برنامه ریزی های آتی دارد اما فعلا طرف عراقی این خط ریلی را محدود به خدمات مسافری کرده است. البته از نظر طراحی و ویژگی های ساخت، بار هم می تواند از این مسیر عبور کند.

این کارشناس حوزه ریلی در پاسخ به اینکه چرا عراق شرط محدودیت مسافری را برای این خط ریلی گذاشته، گفت: عراق ارتباط دریایی کمی دارد و تنها از بندر بصره و ام القصر در محدوده اندکی از خلیج فارس است و ارتباط دریایی برایشان اهمیت زیادی دارد. بعضی از افراد در توجیه راه آهن شلمچه - بصره اشاره می کردند که این مسیر ریلی می تواند باعث شود که بندر امام خمینی ایران و عراق بتوانند صادرات و وادرات داشته باشند و نیازهای صادراتی و وارداتی عراق از طریق ایران تامین شود. این موضوع شاید از نظر ما عادی باشد اما از نظر افراد عراقی جذاب نیست. چون آنها فکر می کنند که می توانند از بنادر خودشان استفاده کنند و نیازی نیست به بندر کشور همسایه وابسته باشند.

ناصریان ادامه داد: سیاست تبلیغاتی اشتباه در پروژه شملچه-بصره این بود که به مسیر بندر امام خمینی برای صادرات واردات عراق یا از بندر امام خمینی به سوریه و مدیترانه اشاره کردند. حتی اخیرا یکی از مهم ترین جملات یک نشریه قطری این بود که با افتتاح این خط، بندر امام به مدیترانه وصل می شود. این موضوع از نظر شبکه ریلی صحیح است اما برای عراقی ها جذابیت ندارد و باعث شده افرادی که در عراق مخالف همکاری ایران و عراق هستند، از جمله افراد وابسته به سیاست های آمریکا و انگلیس که به صراحت نمی توانند علیه روابط ایران و عراق انتقاد کنند به این ویژگی ناسیونالیستی عراق تکیه کنند که ما خودمان ارتباط دریایی مهمی داریم اما می خواهند ما را به بندر کشور همسایه وابسته کنند.

وی خاطرنشان کرد: با وجود این، ارتباط ریلی ایران و عراق با فرض این که همین محدودیت مسافری باشد هم برای سفر مردم ایران به عراق و کربلا مفید است و هم برای ارتباط کشورهایی مانند افغانستان و جمهوری آذربایجان که در آینده می توانند از همین مسیر به عراق سفر کنند، متقابلا از عراق و کشورهای متصل هم می توانند به ایران سفر کنند. البته سوریه الان اتصال ریلی به عراق ندارد، حدود ۱۰ سال پیش، پیش از اینکه داعش در سوریه فعال شود ارتباط ریلی عراق و سوریه برقرار بود اما الان آن مسیر تخریب شده و باید احیا شود.

مشاور امور برنامه ریزی اقتصادی طرح های ریلی در شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ونقل کشور ادامه داد: اما عراق با اردن و عربستان ارتباطی ریلی دارد و امکان سفر بین آنها هم فراهم است. البته ما سفر زمینی چندانی از کشورهای همسایه عراق به ایران نخواهیم داشت، اما بین دو کشور ایران و عراق مسافرت بالا خواهد بود، به خصوص از نظر سفر زیارتی. اینکه خط ریلی شلمچه - بصره به حمل ونقل مسافری محدود بماند هم به سیاست های طرف عراقی بستگی دارد، زیرا طرف ایرانی برای گسترش همکاری ها مشتاق است.

علت تعلل اجرای اتصال خط ریلی ایران به عراق

ناصریان با اشاره به علت تعلل اجرای اتصال خط ریلی ایران به عراق در گذشته گفت: مقدمات اجرایی این پروژه در ۲۰ سال گذشته دنبال شده است و از زمان حکومت صدام بین ایران و عراق توافق شد که ارتباط ریلی بین دو کشور در دو نقطه شملچه و مرز خسروی برقرار شود. ما پروژه های سمت خودمان را شروع کردیم اما طرف عراقی اقدام خاصی نکرد. بعد از رفتن صدام هم نفوذ آمریکا در عراق بیشتر شد، سپس حکومت مردمی در عراق جایگزین شد، اما تاثیر سیاست های کشورهایی مانند عربستان و آمریکا برای محدود بودن ارتباط با ایران وجود داشت و روششان این بوده که این تصور را ایجاد کنند که اگر این راه آهن وصل شود، عراق به ایران وابسته می شود. این موضوع حتی در سطح بالا و در وزارت حمل ونقل هم دیده می شد و کاملا مخالف این پروژه بودند.

وی با بیان اینکه دولت سیزدهم اخیرا این همکاری را تسهیل کرده، افزود: در طول سال های گذشته دولت های مختلف تلاش داشتند که این ارتباط برقرار شود اما تاثیر عوامل سیاسی بر مقامات عراق باعث شده که این تلاش ها به نتیجه نرسد. این پروژه از نظر فنی و مالی خیلی پیچیده و پرهزینه نیست که ۲۰ سال معطل مانده باشد، اما عزم دولتمردان عراقی کمتر بوده تا طرف ایرانی.

این کارشناس حوزه ریلی درباره مدت زمان پیش بینی شده برای ساخت این راه آهن گفت: ساخت این مسیر از نظر فنی خیلی سخت نیست و بیشتر مسیر دشت است اما یک پل روی اروند دارد که به دلیل بالا بودن میزان آب اروند و طولانی بودن طول آن به حدود ۷۰۰ متر و اینکه باید یک دهانه بازشو باشد که کشتی ها و شناورهای عراقی بتوانند سیر کنند، کمی پیچیدگی دارد. ساخت این پل را طرف ایرانی به عهده گرفته که توانمندی خوبی از نظر فنی و مهندسی در اجرای پل های خاص دارد و دشواری از نظر فنی و مهندسی نیست. اما اینکه از نظر زمانی بتوان دو ساله این کار را انجام داد کمی دشوار است و زمان معقول برای این پروژه حدود سه سال است.

شلمچه - بصره مقدمه ارتباطات ریلی دو کشور است

ناصریان با بیان اینکه این پروژه مقدمه ارتباطات ریلی دو کشور است و مزایای قابل توجهی ایجاد می کند، گفت: ایران ازنظر حمل ونقلی دارای یک صنعت پیشرفته است. ما توان تولید انواع واگن و لکوموتیو را در کشور داریم، تجهیزات راه آهن از جمله ریل، ابزارهای روسازی، تجهیزات مخابراتی و علائم الکتریکی راه آهن در کشور ما تولید می شود، استانداردهای راه آهن عراق با ایران همسان است و از این نظر امکان همکاری های صنعتی در حوزه حمل ونقل ریلی بین دو کشور  فراهم می شود.

وی ادامه داد: همچنین با اتصال شبکه ریلی دو کشور، امکان تبادل ناوگان فراهم می شود. این موضوع اهمیت زیادی دارد. ما در ایام خاصی مثلا نوروز ممکن است کمبود ناوگان داشته باشیم و در آن ایام از ناوگان اضافی عراق استفاده کنیم یا برعکس ناوگان ایرانی می تواند به ناوگان عراقی کمک کند.

مشاور امور برنامه ریزی اقتصادی طرح های ریلی در شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل ونقل کشور با بیان اینکه راه آهن عراق به نسبت ایران مقداری در سال های گذشته دچار عقب ماندگی فنی و فرسودگی شده است، گفت: عراق برنامه های گسترده برای توسعه راه آهن دارد و ایران می تواند در برنامه های توسعه راه آهن عراق هم به این کشور کمک کند. این یعنی بازاری از همکاری های صنعتی و اقتصادی در حوزه حمل ونقل ریلی برای دو کشور وجود دارد که بتوانند از توانمندی های هم استفاده کنند که آن هم مستلزم رابطه سیاسی بین دو کشور است که در سال های گذشته هم رابطه خوبی داشتند.

این کارشناس حوزه ریلی با بیان اینکه مهم ترین شریک تجاری ایران بین همسایگانش، عراق است، افزود: در حال حاضر  حجم روابط دو کشورحدود ۱۰ میلیارد دلار است و افزایش افق هایش تا حدود ۳۰ میلیارد دلار به تایید مقام های دو کشور رسیده است. بنابراین هم وضعیت روابط اقتصادی دو کشور قابل توجه است و هم چشم انداز روابط بین دو کشور فراهم است. حجم بالای روابط اقتصادی ایجاب می کند محدودیتی که طرف عراقی برای مسافری بودن خط ریلی گذاشته به زودی برداشته شود و در عمل محدودیتی نداشته باشیم.