چرا حال خودرو در کشور ما خوب نمی‌ شود؟

این فاجعه اما گویی درمانی نیز ندارد. دولت ها می آیند و می روند و وضعیت هر روز بدتر از گذشته می شود. یک روز به بهانه تحریم و کاهش درآمد ارزی کشور، واردات به کل قطع می شود.

نتیجه آن می شود که خودرو بدل به کالای سرمایه ای می شود و تقاضای ناشی از اشتباه سیاستی منجر به رشدی در قیمت خودرو می شود که بیش از هر بازار دارایی پس از سال۹۷ بوده است. بعد اما تصمیم گرفته می شود واردات آزاد شود. قریب دو سال تعریف قانون و آیین نامه و... طول می کشد و در نهایت تعداد اندکی خودرو وارد می شود. معلوم هم نیست که چرا اصلا نیاز به مداخله مجلس و نوشتن آیین نامه و این فرآیند طولانی است؛ مگر قبل از سال۱۳۹۷، خودرویی وارد کشور نمی شد که الان نیاز به چنین مقرره نویسی هایی باشد؟ یک روز تصمیم گرفته می شود شورای رقابت به دلیل آنکه دولت خود با مداخله خویش و محدودسازی واردات، بازار را انحصاری کرده به قیمت گذاری بپردازد، روز دیگر شورای رقابت برکنار می شود و سازمان حمایت به این معضل خودساخته رسیدگی می کند.

یک روز صمت خواهان کشف قیمت در بورس کالا می شود و روز دیگر خود، سامانه برای این امر خطیر تعریف و راه اندازی می کند. اغتشاش تصمیم گیری در حد کمال است و مردمی که خودروی تازه و به روز را دست نیافتنی تر از گذشته در زندگی خود می بینند. مردمی که زمانی باید شانس خویش را در قرعه کشی امتحان کنند یا با خودروهای قدیمی خویش سر کنند. به جز یکی دو کشور انگشت شمار، مردم کدامین مرز جغرافیایی باید چنین وضعیت به غایت سخت و در عین حال مضحکی را تحمل کنند؟

چرا این شرایط کمیک است؟ شاید با خودتان بگویید بالاخره در منابع ارزی صرفه جویی شده است. می بینیم بیش از ۵میلیارد دلار صرف قطعات و خودروسازی در سال می شود! حساب کنید چه مقدار خودرو می توانست با این رقم وارد شود و بازار به تعادل برسد. می گویند بالاخره شرکت های خودروسازی هستند و اشتغال زایی می کنند. مگر شرکت زیان ده می تواند سرپا بایستد که بخواهد اشتغالی ایجاد کند؟ زیان انباشته تنها سه خودروساز بیش از ۱۷۰همت است. یعنی ملت چنین قیمت هایی را برای خودروهای کم کیفیت پرداخت می کنند و هنوز شرکت های تولیدکننده که وامدار سیاست ها و مدیریت دولتی هستند، زیان می کنند!

اما چرا وضعیت خودرو تا به این حد غیرمعقول است؟ پاسخ ساده است. به دلیل اینکه در هیچ بازاری مانند خودرو، دولت نمی تواند منویات خود را پیش ببرد.

تصور کنید شماره گذاری برای خودرو وجود نداشت. در این حالت بازار خودرو می توانست رقابتی تر و قیمت ها نزدیک به بهای خودرو در کشورهای مجاور باشد؛ اما دولت توانسته است کل بازار را ذیل اراده خود بکشد؛ کاری که مثلا در لوازم خانگی، نتوانسته انجام دهد. از آن سو، با وجود آنکه سهام خودروسازها فروخته شده، با ترفندهایی بدیع مدیریت خودروسازی ها در ید دولت قرار گرفته است.

اگر نبود مداخلات دولتی، چه بسا این صنعت هم می توانست از بخش خصوصی کارآمد خود، بهره ببرد. شانس ما بوده که در دیگر بازارها، دولت قادر نبوده سیاست های خود را پیش ببرد وگرنه در آن بازارها هم کمبود خودنمایی می کرد و افراد باید برای داشتن کالای مورد نیازشان ماه ها و سال ها در صف می ایستادند.

ما فکر می کنیم تصمیم گیرندگان راه حل وضعیت کنونی خودرو را نمی دانند. آنها نیز می دانند راه حل، کاهش مداخله دولتی، برطرف کردن قیمت دستوری، آزاد کردن واردات و باز کردن راه بخش خصوصی در مدیریت و تولید خودرو است، اما وقتی پای منافع در کار باشد، دانستن راه به جایی نمی برد.