بانک‌ها به درآمدهای سنتی وابسته نباشند

به گزارش روزنامه گسترش تجارت، این امکانات در حالی از سوی نظام بانکی کشور فراهم‌شده که بدون تردید توسعه زیرساخت‌ها و ارائه خدمات بانکی در این بخش به حجم بالایی از منابع نیاز دارد که باید به شیوه مناسب تامین شود. 
دراین‌بین منطقی این است که بانک به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی، درازای خدمتی که ارائه می‌دهد درآمد کسب کند تا بتواند ضمن توسعه خدمات؛ خواسته‌های سرمایه‌گذاران و مشتریان را پاسخگو باشد. در ایران، سال‌هاست که بانک‌ها از طریق درآمد عملیاتی یعنی مابه‌تفاوت نرخ سود پرداختی به سپرده‌گذاران و نرخ سود دریافتی از پرداخت تسهیلات درآمد کسب می‌کنند و درآمد حاصل از کارمزد، چندان موردتوجه نبوده، به‌طوری‌که حتی بابت بسیاری از امور و خدمات بانکی کارمزدی دریافت نمی‌شود و اگر هم دریافت شود، با انتقاداتی روبه‌رو است. این موضوع از سوی مردم شایعه شده است که بانک‌ها سود هنگفتی را به‌دست می‌آورند و افزایش کارمزدها به افزایش سود بانک‌ها دامن می‌زند و ازاین رو ضرورت دریافت کارمزد از محل خدمات الکترونیک بانکی را بی‌توجیه می‌دانند.
این شرایط در حالی در بخش بانکی ما وجود دارد که در سطح بین‌المللی همراه با افزایش رقابت، جهت‌گیری مدیران بانک‌ها نیز به سمت کسب حداکثر درآمد از محل ارائه خدمات، معطوف شده است. به هر حال از آنجا که تداوم این رویه، می‌تواند آسیب‌های جدی به بانک‌های کشور وارد کند، با درنظر گرفتن تجربه سایر کشورها در کسب درآمد از طریق دریافت کارمزد از خدمات، بانک مرکزی نیز مدتی است به فکر کارمزدمحور کردن درآمد بانک‌ها افتاده تا بتواند شرایطی را ایجاد کند تا بانک‌ها با درآمدهای سنتی خداحافظی کنند. اما همان‌طور که اشاره شد، برخی مقاومت‌ها از سوی مشتریان بانک‌ها وجود دارد که به گفته کارشناسان بانکی؛ دراین رابطه باید فرهنگ‌سازی لازم انجام شود تا مردم توجیه شوند که این کارمزدهای حداقلی که از حساب‌شان بابت خدماتی که ارائه می‌کنند کسر می‌شود، با تجمیع آن می‌توان کارهای بزرگی در نظام بانکی انجام داد و باعث توسعه و ارائه خدمات مطلوب‌تر دراین بخش شد.

خروج بانک‌ها از شعبه‌محوری
محمدمراد بیات، از کارشناسان حوزه بانکی در این باره در گفت‌وگو با گسترش تجارت؛ با ضروری دانستن حرکت بانک‌ها از حالت سنتی به سمت بانکداری مدرن و دیجیتال گفت: در این مسیر لازم است که بانک‌ها از حالت شعبه‌محوری خارج شوند و به سمت خدمات و داده‌محوری حرکت کنند؛ شیوه‌ای که مبتنی‌بر دریافت کارمزد باشد. 
او با بیان اینکه بانک‌ها برای تداوم توسعه در بخش بانکداری الکترونیک و متنوع‌سازی خدمات نوین بانکی، چاره‌ای ندارند جز اینکه بخشی از هزینه‌های‌شان را از محل دریافت کارمزدها تامین کنند، افزود: در بانکداری دیجیتال که شعبه به‌تدریج کارکرد خودش را از دست می‌دهد و دیگر حضور فیزیکی افراد در بانک‌ها توجیه نخواهد داشت، برای اینکه بانک بتواند کسب درآمد و فعالیت کند؛ چاره‌ای ندارد جز اینکه بر کسب درآمد از محل کارمزدها تمرکز کند. اگر بانک‌ها به این سمت حرکت نکنند؛ گویا در این مسیر نقصی وجود دارد و به نظر بنده برای نهادینه کردن این امر، باید فرهنگ‌سازی مناسب انجام شود. 
او در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان این فرهنگ را در بین مردم نهادینه کرد تا مشتریان بانک‌ها نسبت به پرداخت کارمزد واکنش نشان ندهند، افزود: یکی از راه‌های فرهنگ‌سازی در این زمینه گفت‌وگوهای مدوام در این رابطه است. مزایای این طرح باید به کرات گفته شود و با توسعه خدمات بانکی و جلب رضایت مشتریان این اطمینان به آنها داده شود که این منابع صرف بهبود خدمات بانکی می‌شود. اینگونه اقدام‌ها برای اینکه نهادینه شوند؛ به شیوه دستوری به نتیجه نخواهند رسید. به گفته بیات، نظام بانکی کشور نیاز به پوست‌اندازی دارد و ما باید به سمت بانکداری دیجیتال حرکت کنیم. اما تحقق این هدف نیازمند ابزارها و ملزومات است که یکی این ضروریات دریافت کارمزد از امور بانکی است. 
بیات با بیان اینکه دریافت کارمزد یک ضرورت است، گفت: این امر باعث توسعه کسب و کار صنعت بانکداری و حوزه پرداخت می‌شود، ضمن اینکه این کار باعث می‌شود تراکنش‌های غیرضروری و ترافیک در شبکه تا حد قابل قبولی کاهش یابد. علاوه بر این بانک‌ها برای جبران هزینه‌های‌شان دیگر تلاشی برای شرکت‌داری و بنگاه‌داری نخواهند کرد و فقط به فعالیت اصلی خود یعنی بانکداری خواهند پرداخت.

ارتقای شبکه بانکی و توسعه زیرساخت‌ها 
علیرضا شاهرخ، از دیگر کارشناسان حوزه بانکی نیز در این باره در گفت‌وگو با گسترش تجارت با تاکید بر این موضوع که در بحث نهادینه نشدن دریافت کارمزدها در نظام بانکی، به نظر می‌رسد که بخشی از تقصیرها به خود نظام بانکی برمی‌گردد، افزود: به نظر بنده موضوع دریافت کارمزدها از محل ارائه خدمات بانکی، هنوز در خود نظام بانکی نهادینه نشده و هنوز برای جلب رضایت مشتریان؛ خدمات رایگان ارائه می‌شود. درصورتی که بانک‌ها باید این موضوع را جا بیندازند که سرویسی که ارائه می‌دهند، باید بابت آن کارمزد دریافت شود و این موضوعی است که در همه جای دنیا وجود دارد و حاکم است. 
او با تاکید بر اینکه این عادت رایگان بودن خدمات به مشتریان در نظام بانکی باید به‌تدریج از بین برود، افزود: این فرهنگ‌سازی باید شکل بگیرد که با درآمد حاصل از کارمزدها که شاید رقم ناچیزی برای مشتری باشد اما وقتی تجمیع می‌شود می‌تواند کارهای بزرگی در نظام بانکی شکل بگیرد و صرف تقویت زیرساخت‌ها و توسعه خدمات الکترونیک بانکی شود. او با بیان اینکه با درآمد حاصل از این امر می‌توان خدمات جدیدی ارائه کرد و خدمات نوین بانکی را توسعه داد، افزود: در چنین شرایطی می‌توان امیدوار بود که درنهایت شعب فیزیکی بانک‌ها حذف شود و این یعنی کم شدن هزینه جاری بانک‌ها و کاهش نرخ تمام‌شده پول در نظام بانکی که درنهایت باعث ارزان‌تر شدن نرخ تسهیلات خواهد شد. 
این کارشناس بر این باور است که درآمد حاصل از کارمزدها می‌تواند درآمد چشمگیری باشد و تاثیر صددرصدی در نظام بانکی داشته باشد و چون بانک‌ها بانک‌ها در ازای ارائه خدمات بانکی متحمل هزینه‌های زیادی می‌شوند، این منابع می‌تواند در توسعه این بخش کمک کند.

سخن آخر
در شرایطی که بانک‌ها محور تامین مالی بخش‌های اقتصادی هستند و از سوی دیگر باید سود سپرده‌گذاران و سهامداران‌شان را نیز تامین کنند، با توجه به محدودیت منابعی که با آن مواجه هستند و از سوی دیگر چالش‌هایی که پیش روی این بخش قرار دارد، به نظر می‌رسد که دریافت کارمزد از خدمات بانکی می‌تواند درنهایت مبلغ هنگفتی شود که بانک بتواند آن را در جهت رشد و توسعه خویش هزینه کند و باعث ارتقای این بخش شود و این تجربه‌ای است که سایر کشورها خیلی پیش‌تر از اینها به این سمت حرکت کرده‌اند. دریافت کارمزد، روش درآمدی مناسبی است که می‌تواند باعث توسعه بانکداری الکترونیک در کشور شود، موضوعی که می‌تواند در نظام بانکی ما هم جا بیفتد و از مزیت‌های آن بهره گرفته شود.