خاک‌ برداری خط ۲ مترو از اصفهان تا بندرعباس

مدیرعامل سازمان قطار شهری اصفهان و حومه با بیان اینکه توسعه خط یک به طول ۵.۵ کیلومتر از ایستگاه قدس در نظر گرفته شده است تا این خط تا پس از میدان استقلال و مقابل در شمالی دانشگاه صنعتی امتداد یابد، گفت: این بخش توسعه ای روی بزرگراه دو طبقه امام خمینی (ره) احداث می شود.

به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا،  موضوع احداث خطوط متروی اصفهان در زمان احداث کارخانه ذوب آهن و دهه ۱۳۴۰ مطرح شد تا در راستای آن یک خط از فرودگاه بین المللی آغاز شود و تا فولادشهر و این کارخانه برسد که این طرح به مرحله اجرا نرسید.

پس از کش وقوس های فراوان، سال ۱۳۶۴ با توجه به انجام مطالعات جامع حمل ونقل توسط سازمان برنامه و بودجه استان و بر اساس نیاز شهر اصفهان و درخواست حوزه عمرانی استانداری، شرکت مهندسین مشاور ژاپنی پاسفیک-گماگوئی به مدت یک سال عهده دار انجام مطالعات متروی اصفهان شد.

سال ۱۳۶۶ مطالعات دیگری با عنوان طرح سیستماتیک حمل ونقل و ترافیک اصفهان توسط دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد و در فاصله سال های ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳ مطالعات پیش امکان سنجی حمل ونقل انبوه منطقه اصفهان توسط مشاور فرانسوی سوفرتو انجام شد و تا ۱۳۷۵ مطالعات امکان سنجی و انتخاب تکنولوژی های عمومی حمل ونقل توسط مشاور استرالیایی PPK به ثمر نشست.

سال ۱۳۸۰ طراحی تفصیلی خط شمال-جنوب به طول ۱۲.۵ کیلومتر انجام شد و عملیات اجرایی ساخت تونل آن آغاز شد، سپس با اضافه شدن خط ۷.۷ کیلومتر کاوه تا ایستگاه قدس، طول کل مسیر اولویت اول قطار شهری اصفهان به ۲۰.۲ کیلومتر رسید.

همچنین مناقصه انتخاب مدیریت طرح فاز مطالعاتی مرحله اول و دوم خط دو به عنوان خط شرقی_ غربی سال ۱۳۸۷ آغاز شد و سال ۱۳۹۵ عملیات اجرایی این خط آغاز شد.

آنچه در ادامه می خوانید حاصل گفت وگوبا سیدمحسن واعظی فر، مدیرعامل سازمان قطار شهری اصفهان و حومه برای آگاهی از لزوم احداث خطوط مترو در نصف جهان و اطلاع از شرایط فعلی خطوط این سیستم حمل ونقلی است.

توسعه خط یک مترو از میدان قدس تا دانشگاه صنعتی و ایستگاه سپاهان شهر توسط سازمان قطار شهری اصفهان

خط یک قطار شهری اصفهان چه مشخصاتی دارد؟

واعظی فر: خط یک متروی اصفهان به طول ۲۱.۲ کیلومتر و با ۲۰ ایستگاه در حال بهره برداری است، اما کمبود ۱۸ رام قطار که هر کدام پنج واگن دارد، موجب شده است سرفاصله آن ۱۳ دقیقه باشد، زیرا این خط طبق طرح باید ۳۲ رام داشته باشد و سرفاصله آن ۲.۵ دقیقه باشد، اما در حال حاضر ۱۴ رام قطار دارد.

البته تلاش ها برای خرید رام قطارها و جبران کمبودها در حال انجام و قرارداد آن منعقد شده است که در صورت تأمین منابع مالی، این قطارها به خط یک اضافه خواهد شد.

توسعه خط یک به طول ۵.۵ کیلومتر از ایستگاه قدس در نزدیکی محله عاشق آباد در نظر گرفته شده است تا این خط تا پس از میدان استقلال و مقابل در شمالی دانشگاه صنعتی امتداد پیدا کند؛ این بخش توسعه ای روی بزرگراه دو طبقه امام خمینی (ره) احداث می شود و به سمت شاهین شهر ادامه پیدا می کند.

بیستمین ایستگاه خط یک ایستگاه دفاع مقدس است که خطی از ایستگاه تا سپاهان شهر و پس از آن بهارستان ادامه پیدا خواهد کرد، البته خط اصفهان بهارستان _به غیر از ایستگاه سپاهان شهر که توسط سازمان قطار شهری اصفهان احداث می شود_ توسط سازمان عمران شهر بهارستان اجرا می شود.

 چرا احداث خط یک متروی اصفهان حدود ۱۷ سال طول کشید؟

واعظی فر: بهره برداری از خط یک حدود ۱۷ سال طول کشید اما باید توجه داشته باشیم که احداث خطوط قطار شهری کار جدیدی بود و مباحث میراثی نصف جهان، به عنوان مثال توقف دو ساله دستگاه حفار مکانیزه (TBM) نرسیده به چهارباغ عباسی و مباحث مالی، تأثیر بسزایی در طولانی شدن فرایند احداث این خط داشت.

به رغم اینکه دولت ها نیز باید برای احداث پروژه های بزرگی همچون مترو کمک کنند و فعالیت زیر سطح زمین سخت است، اما حوزه قطار شهری نیز از زمان ۱۷ ساله احداث خط یک ناراحت است، بنابراین سعی کردیم در احداث خط دو این زمان را کمتر کنیم.

خط دو متروی این کلان شهر چگونه احداث می شود؟

واعظی فر: خط دو متروی اصفهان ۲۴.۷ کیلومتر طول و ۲۳ ایستگاه و ۴۲ رام قطار نیاز دارد؛ طبق برنامه ریزی ها، هفت سال برای احداث این خط پیش بینی شده بود اما به این زمان نمی رسیم.

مباحث مالی، احداث قطار شهری را بسیار تحت الشعاع قرار می دهد؛ برای کاهش زمان احداث خط دو، دستگاه حفار مکانیزه (TBM) در دو جبهه شامل جبهه غربی با قطار ۹.۵ متر و دو دستگاه جبهه شمال هفت متر فعالیت خود را آغاز کرد، البته تعداد این دستگاه ها در کشور به ۱۰ مورد هم نمی رسد.

در خط دو متروی اصفهان تا کنون یک میلیون و ۶۰۰ هزار مترمکعب خاک برداری انجام شده است که اگر ظرفیت هر کامیون کمپرسی را حدود هشت مترمکعب و طول آن را حدود هشت متر در نظر بگیریم، طول این کامیون ها از اصفهان تا بندرعباس به صورت دو باند، خواهد بود.

دو شهر منتظر هستند که TBM جبهه غربی از ایستگاه ابن سینا خارج شود و از آن برای حفاری استفاده کنند؛ در حال حاضر به طور میانگین حدود ۱۱ متر در هر شبانه روز حفاری و سگمنت گذاری تونل های خط دو انجام شده و حتی رکورد حدود ۲۰ متر نیز ثبت شده که متناسب با خاک نقاط، متفاوت است.

سازمان قطار شهری اصفهان دو دستگاه TBM را خریداری کرده بود _که در حال حاضر در جبهه شمالی در حال حفاری است_ و بعضی قطعات آن تحریم شده است که به سختی می توان آن را تأمین کرد و تعدادی از این قطعات در کشور بازسازی شده است.

فقط در خط دو مترو تاکنون یک میلیون و ۶۰۰ هزار مترمکعب خاک برداری انجام شده است که اگر ظرفیت هر کامیون کمپرسی را حدود هشت مترمکعب و طول آن را حدود هشت متر در نظر بگیریم، طول این کامیون ها از اصفهان تا بندرعباس به صورت دو باند، خواهد بود.

خاک حاصل از حفاری و احداث ایستگاه های خط دو مترو در صورت قابل استفاده نبودن در حوزه هایی همچون کوره های آجرپزی و شن، به سایت نخاله های ساختمانی گردنه زینل منتقل می شود.

روش «شمع کج» جایگزین جابه جایی هزار میلیارد تومانی تأسیسات فاضلاب

آیا برای احداث خطوط مترو نیز با تأسیسات شهری تعارض داریم؟

واعظی فر: با تأسیسات شهری بسیار دست به گریبان هستیم، اما رویکرد جدید به ویژه در حوزه میراث فرهنگی و شرکت های خدماتی، خوب و همکاری آن ها قابل تقدیر است.

در خط دو سعی کردیم برای کاهش زمان احداث، بیشتر ایستگاه ها را به صورت زیرزمینی احداث کنیم؛ با توجه به عرض کم معابری که این خط از زیر آن می گذرد، نسبت به خط، موضوع جابه جایی تأسیسات شهری، موضوعات میراثی و حفظ اشجار، این اقدام انجام شد که مقداری هزینه و زمان بیشتری نیاز دارد، اما این کار را با مدیریت درست انجام دادیم و طوری عمل کردیم که TBM به ایستگاه ساخته شده برسد و در ایستگاه حفاری نداشته باشد و حتی بتوان آن را اورهال کرد.

این نوید را می دهیم که یکی از دستگاه های حفار مکانیزه جبهه شمالی شرقی تا هفته آینده به ایستگاه طوقچی می رسد و تلاش می کنیم تا پایان سال هر دو دستگاه به ایستگاه ابن سینا برسد و در این ایستگاه دمونتاژ و خارج سازی شود.

برای نخستین بار در کشور با استفاده از روش شمع کج و قوس پایه ۲۸ متر، از زیر لوله فاضلاب شمال شهر به قطر ۱۶۰۰ میلی متر عبور کردیم و اگر از این روش استفاده نمی شد، حدود هزار میلیارد تومان هزینه جابه جایی این لوله بود.

 TBM جبهه غربی در حال حاضر فعال است؟

واعظی فر: TBM جبهه غربی نیز از ایستگاه شهید حجازی حفاری را آغاز کرد و حدفاصل ایستگاه های خلجا و امام حسین (ع) قرار دارد که تا پایان امسال باید از ایستگاه امام حسین (ع) عبور کند.

 چه بخش هایی از احداث خطوط متروی اصفهان داخلی نیست؟

واعظی فر: در خط یک شرکت خارجی فعالیت داشت و در طراحی خط دو نیز یک شرکت خارجی طراحی را تا بخشی پیش برد، اما پس از مدتی انصراف داد که شرکت داخلی به جای آن فعال شد.

در خط ۲ متروی اصفهان با توجه به شرایط اقتصادی کشور، تاکنون خیلی روی بودجه دولتی حساب باز نکردیم و امیدواریم در قرارداد حدود ۶۰۰ میلیون یورویی با شرکت مپنا و مکاتبات انجام شده، دولت کمک کند.

در حال حاضر تمام شرکت های فعال خط دو داخلی است اما بخشی از ادوات و تجهیزات همچون TBM ساخت آلمان و ناوگان، خارجی است. البته با یک شرکت داخلی قراردادی منعقد شده است تا تعدادی از قطعات را تولید و مونتاژ کند اما اصل ناوگان و تجهیزات خارجی است.

مترو بسیار هزینه بر است و در دنیا دولت ها قطار شهری می سازند که طبق برآوردها حدود ۵۰ میلیون دلار به ازای هر کیلومتر هزینه دارد. احداث خط دو متروی اصفهان حدود ۴۰ میلیارد تومان هزینه دارد.

برای احداث خط یک مترو، دولت به نسبت کمک های بیشتری داشت اما در خط دو با توجه به شرایط اقتصادی کشور، تاکنون خیلی روی بودجه دولتی حساب باز نکردیم و امیدواریم در قرارداد حدود ۶۰۰ میلیون یورویی با شرکت مپنا و مکاتبات انجام شده، دولت کمک کند.

مترو یک سود نهفته دارد و کاهنده مشکلات سایر بخش ها است

 متروی اصفهان امسال چقدر بودجه دارد؟

واعظی فر: برای سازه و سیویل خط دو مترو، در سال جاری حدود ۳,۷۰۰ میلیارد تومان توسط شورای اسلامی شهر اصفهان تصویب شده که کم است اما قول دادند که این میزان در اصلاح بودجه به حدود پنج هزار میلیارد تومان برسد.

تمام دولت ها می دانند که مترو یک سود نهفته دارد و کاهنده مشکلات سایر بخش ها است؛ به عنوان مثال موضوع آلودگی هوا برای شهروندان اصفهانی و حوزه و درمان و تأمین اجتماعی بسیار گران تمام می شود که با تکمیل خط دو بخش زیادی از آن کاسته خواهد شد و این موضوع بازگشت سود مترو محسوب می شود.

به رغم تعداد کم رام های قطار خط یک و متصل نبود خط دو، حدود ۱۲۰ هزار نفر به صورت روزانه مسافر دارد؛ به عنوان مثال اگر هر نفر یک لیتر سوخت مصرف می کرد تا به مقصد برسد _در حالی که حتی تعدادی از شهروندان با استفاده از خط یک قطار شهری از شمال شهر همچون محدوده خیابان امام خمینی (ره) به سمت جنوب و دانشگاه اصفهان می روند_ ۱۲۰ هزار لیتر سوخت مصرف و حجم بسیار زیادی آلودگی برای شهر خواهد داشت و می تواند بار زیادی روی حوزه بهداشت و درمان بگذارد، بنابراین باید دولت به میدان بیاید و امیدواریم خبرهای خوبی در این حوزه بشنویم و بتوانیم هرچه سریع تر خط دو را تکمیل کنیم.

 چه تعداد نیرو در خط ۲ متروی اصفهان مشغول فعالیت هستند؟

واعظی فر: حدود ۱۵۰۰ نفر به صورت مستقیم و شبانه روزی و حدود ۲۵۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم در این پروژه در حال فعالیت هستند؛ از تمام فعالان در زمینه تکمیل خط دو متروی اصفهان قدردانی می کنم و اینکه افتخار می کنیم هیچ فرد خارجی در زمینه تکمیل این خط فعال نیست، مرهون زحمات آن ها است.

در قراردادهای منعقد شده سه شیفت هشت ساعته پیش بینی شده است و البته فعالیت در زیر زمین به دلیل روشنایی مصنوعی، تفاوتی در شب و روز ندارد، اما باید کارهایی را در شب انجام داد و در مجموع باید بگویم که روند تکمیل خط دو تعطیلی ندارد. به قول مهندسان نباید به خاک وقت داد و در پروژه خط دو نیز همین گونه است و پشت سر هم فعالیت ها انجام می شود.

آیا احداث خطوط مترو نیازمند مجوز است؟

واعظی فر: خطوط مترو باید در شورای ترافیک کشور تأیید شود، اما در حال حاضر سه خط مصوب در اصفهان داریم که خط یک به بهره برداری رسیده، خط دو در حال فعالیت و نقشه ها و طراحی فاز دو خط سه نیز آماده است، اما به دلیل مباحث مالی فعالیت عمرانی آن را آغاز نکردیم.

توسعه خط سه از میدان آزادی _تقاطع خطوط یک و سه_ به سمت شرق و عبور از خیابان های آزادگان و سجاد، پل بزرگمهر و حرکت در امداد رینگ دوم ترافیکی و اتصال به ایستگاه لاله در خط دو نیز مصوبه شورای ترافیک استان را دارد.

خط سه مترو نیز از میدان آزادی آغاز می شود و با طی ۸.۸ کیلومتر، به اسلام آباد می رسد. توسعه خط سه از میدان آزادی _تقاطع خطوط یک و سه_ به سمت شرق و عبور از خیابان های آزادگان و سجاد، پل بزرگمهر، حرکت در امتداد رینگ دوم ترافیکی و اتصال به ایستگاه لاله در خط دو نیز مصوبه شورای ترافیک استان را دارد، اما با توجه به اینکه عملیات عمرانی خط سه را آغاز نکرده ایم، پیگیر آن در شورای ترافیک کشور نبودیم.

احداث بخش آنتن خط مترو (انشعاب خط دو که دپو ندارد) از ایستگاه میدان امام علی (ع) سمت شرق و پوشش خوراسگان نیز همین گونه است و فقط مصوبه شورای ترافیک استان را دارد.

طبق برنامه ریزی ها، TBM زیر معابری عبور می کند که حدود دو سانتی متر نشست دارد که طبیعی، حساب شده و علمی است و به هیچ عنوان به منازل نمی رسد؛ نشست هایی در نقاطی ایجاد شده است که احتمال دادند مربوط به مترو باشد که با بررسی ها مشخص شد، مربوط به قطار شهری نیست و متأثر از فرونشستی است که زمین اصفهان را تحت شعاع قرار داده است.

ایستگاه های خط یک با معماری و فرهنگ نصف جهان تطابق دارد؛ آیا این موضوع در طراحی و احداث ایستگاه های سایر خطوط قطار شهری نیز مورد توجه خواهد بود؟

واعظی فر: سازمان قطار شهری اصفهان و حومه موظف شده است که برای طراحی و احداث ایستگاه های خطوط رویکرد فرهنگی-اصفهانی داشته باشد و به تبع هر چقدر بخواهیم ایستگاه مجلل تر و زیباتر باشد، هزینه بیشتری دارد.

سعی کردیم در ایستگاه های شاخص، بیشتر مسائل فرهنگی و نمو معماری اصیل اصفهانی را داشته باشیم، اما در مجموع به دنبال احداث مترو با هزینه کم هستیم، زیرا هر ایستگاه تاکنون فقط در بخش سازه و سیویل، حدود ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه داشته است و این مبلغ جدا از مبالغ خرید سایر تجهیزات و تأسیسات است.