◄ نقش کلیدی نیکزاد در دولت آینده: مسکن یا حمل‌ونقل؟

با پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری 1400 ، به نظر می‌رسد سرنوشت حمل‌ونقل در دولت آینده در دست‌های علی نیکزاد خواهد بود.

به گزارش تین‌نیوز، علی نیکزاد به عنوان به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی ابراهیم رئیسی در انتخابات 1400 و 1396 و همچنین به نائب رئیس مجلس شورای اسلامی و سوابق حضورش در وزارت راه‌وشهرسازی، نقشی تعیین‌کننده در انتخاب وزیر آینده راه‌وشهرسازی ایفا خواهد کرد. در نتیجه رئیس ستاد انتخاباتی رئیس جمهور منتخب به عنوان یکی از معتمدین و مشاوران اصلی قطعا در انتخاب کابینه نقشی کلیدی خواهد داشت و این نقش در انتخاب وزیر راه و شهرسازی کلیدی‌تر خواهد بود.  اما آینده حمل‌ونقل با نقش‌آفرینی پررنگ نیکزاد چگونه خواهد بود؟ تجربه گذشته از حضور نیکزاد درباره آینده چگونه می‌گوید؟ در این گزارش نگاهی به تجربه حضور او در وزارت راه‌وشهرسازی و آینده احتمالی حمل‌ونقل خواهیم داشت.

از «مسکن» و شهرسازی به «راه» و شهرسازی

نیکزاد در دولت دهم از ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ وزیر مسکن و شهرسازی بود و با حفظ سمت، از ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰ نیز سرپرستی وزارت راه و ترابری را برعهده داشت و پس از ادغام دو وزارتخانه، در فاصله سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ نیز بعنوان وزیر راه و شهرسازی فعالیت می‌کرد. البته او در سال ۱۳۹۱ برای مدتی کوتاه نیز سرپرستی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را برعهده داشت. به عبارت دیگر نیکزاد به عنوان مدیری با سابقه عمرانی در بخش مسکن به وزارتخانه جدید آمد و مدیریت بخش حمل‌ونقل را در سطح عالی یعنی وزارت به عهده گرفت.

نخستین وزیر «راه‌وشهرسازی»

نیکزاد در حالی به عنوان وزیر رای اعتماد گرفت که چند روز قبل در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۱ تیر تأیید شورای نگهبان قانون اساسی، وزارت راه و ترابری با وزارت‌خانه مسکن و شهرسازی ادغام شد و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از او بیرون رفت،و با تصویب مجلس تغییر نام آن را، وزارت راه و شهرسازی درست شد. پس همه وظیفه‌های دو وزارت‌خانه و وزیرهایشان به وزارت نوین و وزیر او رسید.

10 سال پیش در چنین روزهایی

جالب است که دقیقا 10 سال پیش در چنین روزهایی یعنی روز یکشنبه 5 تیرماه سال 1390 نمایندگان مجلس در جلسه علنی پس از سخنان علی نیکزاد در تشریح و دفاع از برنامه‌ها و صلاحیت خود برای تصدی وزارت راه و شهرسازی، به وی رای اعتماد دادند.

نمایندگان با 205 رای موافق، 16 رای مخالف و 16 رای ممتنع  از مجموع 237 نماینده حاضر در جلسه با شروع به کار نیکزاد به عنوان نخستین وزیر وزارتخانه جدید راه و شهرسازی موافقت کردند.

رای اعتماد بدون مخالفت

علی نیکزاد به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در حالی توانست از مجلس رای اعتماد بگیرد که هیچ یک از نمایندگان در مخالفت با برنامه های وی به صحبت نپرداختند. در آن روز یکشنبه جهانبخش محبی‌نیا عضو هیأت رئیسه مجلس دراین جلسه اعلام کرد که آقای نیکزاد مخالف ندارد که بر این اساس نمایندگان موافق هم نمی‌توانند صحبت کنند. این موضوع که او بدون هیچ مخالفی رای اعتماد گرفت مورد توجه رسانه‌ها واقع شد و برای مثال جام جم با تیتر «نیکزاد نیم ساعته رای اعتماد گرفت» به این موضوع واکنش نشان داد.

«حمل‌ونقل» در نطق روز رای اعتماد

اجازه بدهید نگاهی به نطق روز رای اعتماد نیکزاد به عنوان وزیر راه‌وشهرسازی و برنامه‌های او بیندازیم:

بخش راه

الف) توسعه کلان بخش حمل و نقل:

تکمیل وتصویب طرح جامع حمل ونقل وتنظیم سهم زیر بخش ها و توسعه شبکه با توجه به ملاحظات اقتصادی و دفاعی و امنیتی ،کاهش مصرف انرژی، کاهش آلودگی محیط زیست، افزایش ایمنی ، سود آوری ملی وبرقراری تعادل وتناسب بین زیر ساخت ها و ناوگان و تجهیزات ناوبری و تقاضا با افزایش بهره وری و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی با نگرش بر آمایش سرزمین

ب) امور فناوری ،پژوهش و آموزش:

استفاده از تجارب نوین در توسعه زیربناها و روبناها ی بخش بابکارگیری منابع بدست آمده از موسسات بین المللی و استفاده از مصالح نوین و سامانه نوین مدیریتی (مدیریت روسازی، ایمنی، ابنیه، هوشمندسازی حمل و نقل)

ج) حمل و نقل ریلی:

۱- افزایش تعداد لوکوموتیو و واگن فعال و کاهش عمر ناوگان و واگذاری تصدی گری به بخش خصوصی و بکارگیری روش B.O.T و EPCF و استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، اوراق مشارکت، سهام دولتی و ...

۲-  اتصال مسیر های ریلی شرق- غرب و شمال-جنوب و شبکه ریلی آسیایی در جهت توسعه ترانزیت ریلی بار و مسافر

د) حمل و نقل جاده ای:

۱- توسعه شبکه های آزادراهی و بزرگراهی کشور و بهسازی و هوشمندسازی را های شریانی کشور و ادامه آسفالت راه های روستایی با استفاده از مشارکت بخش خصوصی در امر احداث راه های دارای توجیه اقتصادی

۲-  تلاش در جهت تجدید نظر در نظام فنی و اجرایی زیربناهای بخش حمل و نقل جاده ای با محوریت ارتقاء کیفیت، مدت معین و قیمت ثابت اجرای پروژه ها و استفاده حداکثری از توان بخش خصوصی در اجرا و مشارکت

۳-  افزایش حجم ترانزیت کالا وکاهش عمر ناوگان بار و مسافر و تلاش در جهت ارتقای ایمنی ایمنی تردد جاده ای

ه) حمل و نقل هوایی:

۱-  افزایش ناوگان هوایی وکاهش عمرآن با تاکید بر استفاده از توان بخش خصوصی

۲-  ارتقا نقش فرودگاه بین المللی حضرت امام (ره) در حمل ونقل هوایی بار ومسافر با استفاده از اعتبارات دولتی و بخش خصوصی

۳- توسعه فرودگاهها با افزایش امکان پرواز های کوتاه برد بین مراکز استانها در جهت رعایت عدالت در حمل ونقل هوایی وخدمت رسانی به نقاط کم برخوردار

۴- واگذاری شرکت هواپیمایی دولتی به بخش خصوصی در جهت کارآمدتر کردن حمل ونقل هوایی کشور

۵-  افزایش امکان عبوری از فضای هوایی کشور و کاهش هزینه تمام شده و زمان سفر وافزایش درآمد شرکت فرودگاههای کشور بارعایت مسائل امنیتی

و) حمل و نقل دریایی:

افزایش ظرفیت بنادر تجاری و حجم جابجایی بار و مسافر و ساماندهی سواحل و جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و حفاظت از محیط زیست دریایی

ز) آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک:

واگذاری بخشهای تصدی گری آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک به بخش خصوصی و تقویت بخش حاکمیتی به منظور ارتقای کیفیت ساخت ونگهداری پروژه ها

ح) سازمان هواشناسی کشور:

ارتقاء توان فنی و علمی با رویکرد تقویت و توسعه زیر بخش هواشناسی

از نظر آماری و تعداد کلمات بخش مسکن «کمی» بیشتر بخش راه بود. اما در حقیقت چیزی که جلب توجه می‌کرد تفاوت نگاه در دو بخش بود. نیکزاد به عنوان وزیر مسکن و شهرسازی تسلط بسیار بیشتری در آن بخش داشت و البته طبیعی هم بود. این موضوع به خصوص در برنامه‌ها مشخص است. آنجا که برنامه‌ها و اهداف در بخش حمل‌ونقل به طور کلی بسیار عمومی بیان شده اما در بخش مسکن به شکل آشکاری این موضوع با رویکردی انضمامی‌تر، واقع‌گرایانه و پرجزییات‌تر بود. این تفاوت البته قابل درک بود.

مسکن مهر، بزرگ‌‎ترین میراث نیکزاد

فارغ از هر نوع داوری و حتی با نگاهی اجمالی می‌توان مدعی شد که احتمالا پروژه مسکن مهر بزرگ‌ترین میراث دوران وزارت نیکزاد در وزارت راه‌وشهرسازی است. پروژه‌ای که به وجهه او را در افکار عمومی شکل داد و حتی عملا سبب شد تا نیکزاد در تمام 8 سال دولت بعد هم موضوعی مهم برای ارائه انتقاد از دولت روحانی و وزرای راه‌وشهرسازی داشته باشد. مسکن مهر عملا سبب شد تا در سال‌‌های بعد شاهد شکل‌گیری بحثی مهم و البته اغلب تند از سوی عباس آخوندی و علی نیکزاد باشیم. آخوندی تقریبا همیشه منتقد مسکن مهر باقی ماند و نیکزاد با اتکا به پایگاه اجتماعی و دستاوردهایش در این پروژه همیشه از آن به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد کرد.

کارنامه نیکزاد از زبان خودش

22 تیرماه سال 92 وزیر  وقت راه و شهرسازی گزارش کامل خود را درباره فعالیت هشت ساله در حوزه‌های حمل و نقل، راه سازی و مسکن مهر برای نمازگزاران نماز جمعه تهران ارایه کرد.

افزایش 1.8 برابری راه‌ها

علی نیکزاد در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران با بیان اینکه در هشت سال قبل از ۱۳۸۴، در ایران ۳۶ هزار و ۱۴۳ کیلومتر انواع راه اعم از آزادراه، بزرگراه، راه اصلی و فرعی، ‌راه آهن و آسفالت راه روستایی ساخته و بهره برداری شد، گفت: در دولت نهم و دهم در عرض حدود هشت سال، این میزان به ۶۳ هزار ۲۵۱ کیلومتر رسیده است. نیکزاد گفت: در این مدت ۱,۸ برابر در این زمینه کار شده و در حال حاضر ۴۸ هزار و ۱۶۰ کیلومتر انواع آزادراه، بزرگراه، راه اصلی و فرعی، ‌راه آهن و آسفالت راه روستایی در دست اجراست.

وزیر راه و شهرسازی افزود: ۲۱۸۵ کیلومتر آزادراه، ۹۸۵۶ کیلومتر بزرگراه، ۳۱۲۱ کیلومتر راه اصلی و فرعی، ۸۰۰۰ کیلومتر راه آهن و ۲۵ هزار کیلومتر راه روستایی در دست ساخت است.

وی با تشریح دو مورد از این خدمات گفت: ابتدای انقلاب شکوهمند اسلامی در سال ۱۳۵۷ فقط ۲۰۰ کیلومتر راه آسفالته روستایی داشتیم؛ سال ۱۳۸۴ به ۵۴ هزار ۹۹۴ کیلومتر رسید و در حال حاضر ۱۰۱ هزار ۴۵۰ کیلومتر راه داریم یعنی انقلاب ۵۷۰ برابر کار کرده است.

افتتاح 2500 کیلومتر راه‌آهن

نیکزاد گفت: در بحث راه آهن، سال ۱۳۸۴ در کشور ۱۱ هزار کیلومتر راه آهن بهره برداری می شد و ۲۵۰۰ کیلومتر در هشت سال دولت های نهم و دهم افتتاح شده است. این در حالی است که هیچ وقت در کشور بزرگ ایران اسلامی در سال بیش از ۳۰۰ کیلومتر راه آهن در کشور ساخته نشده است.

وزیر راه و شهرسازی گفت: دولت ۲۵۰۰ کیلومتر راه‌آهن را به اجرا و بهره برداری رسانده و ۸۰۰۰ کیلومتر در دست اجراست که با این کار، ۲۰ استان به شبکه ریلی وصل شده است و با اتمام ۸۰۰۰ کیلومتر، همه ۳۱ استان کشور به شبکه ریلی وصل می شود.

در اهمیت ترانزیت

وی ادامه داد: آنچه فرصت برنامه ریزی برای استفاده از ترانزیت راه‌های ریلی در دنیا هست، در راه اجرا قرار دارد و شامل قزوین - رشت - آستارا به جمهوری آذربایجان؛ خواف - هرات به افغانستان؛ کرمانشاه - خسروی به عراق؛ شلمچه به بندر راهبردی بصره عراق؛ و گرگان به ترکمنستان و قزاقستان و به چین؛ و دریای عمان چابهار سرخس و مشهد مقدس است.

نیکزاد گفت: آنچه برای وصل کردن شبکه ریلی کشور به استان های ایران بزرگ اسلامی و آنچه برای استفاده از ترانزیت نیاز بوده، در وزارت راه و شهرسازی برنامه ریزی و انجام شده است.

افزایش تقریبا 1.5 برابری تعداد هواپیما، لوکومتیو و اتوبوس

وزیر راه و شهرسازی گفت: سال ۱۳۸۴، در کشور ۱۲۱ فروند هواپیمای مسافربری موجود بود که به ۲۲۴ فروند یا ۱,۹ برابر رسیده است.

وی افزود: ۶۰۶ لوکوموتیو به ۷۸۶ لوکوموتیو رسیده یا ۱,۴ برابر به این تعداد افزوده شده است. ۱۲۸۹ واگن مسافری به ۱۷۷۹ واگن یا ۱.۶ برابر رسیده است.

نیکزاد گفت: ۱۱ هزار و ۴۰۰ اتوبوس بین شهری به ۱۹ هزار اتوبوس بین شهری یا ۱,۶ برابر رسیده است.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه رگ حیاتی حمل و نقل کشور در کامیون و تریلر است، گفت: ۱۸۱ هزار و ۹۰۰ کامیون و تریلر سال ۱۳۸۴ به ۳۷۲ هزار دستگاه یا دو برابر در حال حاضر رسیده است.

افزایش یک و نیم برابری حمل بار و جابجایی مسافر

وی گفت: حمل بار از ۲۸۲ میلیون تن به ۴۸۵ میلیون تن یا ۱,۶ برابر رسیده است. ترانزیت کالا با وجود تحریم‌های ظالمانه از پنج میلیون تن در سال ۸۴، به ۱۱.۷ میلیون تن یا ۲.۳ برابر رسیده است.

نیکزاد گفت: جابجایی مسافر با وسایل نقلیه عمومی از ۲۷۵ میلیون نفر به ۲۸۳ میلیون نفر بالغ شده و ظرفیت بنادر از ۱۱۴ میلیون تن به ۱۸۴ میلیون تن رسیده است. ۵۰ بندر فرعی و ۱۰ بندر اصلی داریم و اگر بخواهیم در امر ترانزیت در دنیا موفق باشیم، باید بنادر را تقویت کنیم.

وزیر راه و شهرسازی با اشاره ظرفیت TeU یا کانتینری مربوط به بنادر گفت: ۱,۸ میلیون TeU به ۷.۱ میلیون TeU رسیده که چهار برابر شده و این در حالی است که شیطان بزرگ حمل و نقل را هم مشمول تحریم قرار داده بود.

کاهش 10 درصدی تلفات جاده‌ای

وی با اشاره به کاهش تصادفات جاده‌ای افزود: سال ۸۴ تلفات جاده‌ای سالانه ۱۹ هزار و ۸۹ نفر بود؛ اگر دولت اهتمام نمی‌کرد و نرخ تلفات با همان رشد پیش می رفت، سال ۹۱ شاهد ۵۴ هزار نفر کشته در تلفات جاده‌ای برون و درون شهری می بودیم.

نیکزاد افزود: با وجود سه برابر شدن وسایل نقلیه و چندین برابر شدن مسافرت ها ، با اقدام انقلابی مسئولان راه، کشته های جاده ای در سال ۱۳۹۱ به ۱۳ هزار و ۹۵ نفر رسید.

وی با اشاره به تکلیف کاهش ۱۰ درصدی تلفات جاده‌ای بر مبنای قانون برنامه پنجم توسعه، گفت: این در حالی است که موفق به کاهش ۱۵ درصدی تلفات شده‌ایم. امسال رکورد سفر در ایام نوروز زده شد، اما نسبت به سال گذشته هفت درصد کاهش تلفات داشتیم.

رونق بخش مسکن

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه مسکن موتور محرک اقتصاد در دوره تحریم است، ‌گفت: وقتی مسکن را فعال می‌کنید ، ۱۰۳ رشته مرتبط با آن فعال می شود که هیچ کدام از اینها ارز بری ندارد.

نیکزاد با بیان اینکه در بخش مسکن بیش از دو میلیون نفر مشغول کار هستند، گفت: اگر این صنعت متوقف شود اینها به سیل بیکاران خواهند پیوست.

نیکزاد با اشاره به سرشماری نفوس و مسکن در سال ۸۵ گفت: در سرشماری مشخص شد ۱۷,۳ میلیون خانوار در شهر و روستا زندگی می کنند و در کشور ۱۵.۷ میلیون واحد مسکونی موجود بود؛ یعنی صرف نظر از بحث مالکیت، ۱.۶ میلیون واحد مسکونی کم بود.

وی افزود: سال ۹۰ یعنی پس از پنج سال از استقرار دولت اول و دوم آقای احمدی نژاد، آن طور که اسناد نشان می دهد، ۲۱,۲ میلیون خانوار در کشور زندگی می کردند، ۲۱.۶ میلیون واحد مسکونی در شهر و روستا موجود بود. برای نخستین بار، بدون در نظر گرفتن بحث مالکیت یعنی شاید یک نفر ۱۰ خانه داشته باشد،۴۰۰ هزار واحد مسکونی بیش از خانوار است.

وزیر راه و شهرسازی گفت: این بیانگر توان ساخت مسکن در دولت و بخش خصوصی است. البته در آن آمار آمده بود که یک میلیون و ۶۳۳ هزار واحد مسکن خالی است.

نیکزاد با بیان اینکه در روستاها قبلا ۱۲۷ هزار مسکن مقاوم سازی شده بود، گفت: در دولت نهم و دهم دو میلیون و ۱۲۰ هزار واحد مسکونی در کشور مقاوم سازی شده است. اخیرا کلید یک میلیون و ششصد هزارمین واحد مقاوم شده، در روستای شیرینک تقدیم صاحب آن شد؛ این یعنی ۱۲,۵ برابر کار.

وی با اشاره به بلایای طبیعی در سال‌های اخیر در کشور گفت: پنج میلیون و ۱۲۷ هزار واحد مسکونی در روستاهای کشور موجود است که سه میلیون با اقدام دولت نهم و دهم مقاوم سازی شده است. اگر دو میلیون واحد باقی مانده را مقاوم سازی نکنیم با زلزله نزدیک ۶ ریشتر مصیبت خواهیم داشت.

نیکزاد گفت : در شهر در هشت سال قبل از۸۴ حدود ۳۰۰ هزار واحد مسکونی در کشور به عنوان مسکن حمایتی و با نام سیاست پاک یعنی پس‌انداز، انبوه سازی و کوچک سازی ساخته و تحویل شد؛ در دو دولت نهم و دهم، دو میلیون و ۱۸۰ هزار واحد مسکونی در قالب مسکن مهر اغاز شد که یک میلیون و ۱۸۰ هزار واحد افتتاح و تحویل شده است و این یعنی چهار برابر کار کردن نسبت به قبل؛ همچنین یک میلیون مسکن با پیشرفت ۷۰ درصد در دست ساخت است که امیدوارم تا آخر سال ۹۲ به اتمام برسد.

وی با بیان اینکه ۱۲ میلیون جوان در سن ازدواج داریم، گفت: باید شش میلیون واحد مسکونی باید ساخته شود و دولت باید باید تلاش کند تا این واحدها ساخته شود، بنابراین نمی‌توان گفت وضع مسکن در کشور ایده‌آل است.

ایده‌آل‌های نیکزاد در بخش راه‌وشهرسازی چیست؟

نیکزاد پس از یک دوره دوری مجددا در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرد و به عنوان نماینده مردم اردبیل، سرعین، نمین و نیر وارد مجلس شد و 5 خردادماه سال جاری به عنوان نایب رئیس دوم مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. اما در این دوران او به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی همواره اظهارنظرهایی درباره عملکرد وزارت راه‌وشهرسازی داشت که با توجه به موخر بودن آنها نسبت به دوران وزارتش احتمالا تصویر واقعی‌تری از وزارتخانه و وزیر مطلوب او ارائه می‌کند. اما دیدگاه‌های او درباره وزارت‌وشهرسازی چیست و احتمالا باید شاهد چه آینده‌ای باشیم؟ آنچه در ادامه خواهید خواند تنها «احتمالاتی» است که بر اساس تحلیل محتوای صحبت‌های نیکزاد در مجلس شورای اسلامی و مصاحبه‌های او به دست آمده است.

پیگیری مسکن مهر و واقعی‌سازی قیمت مسکن

نیکزاد در خردادماه سال گذشته خطاب به محمد اسلامی گفت: وزارت راه باید تکلیف عوارض خانه‌های خالی و اتمام مسکن مهر را مشخص کند. وی خواستار تعیین تکلیف عوارض خانه‌های خالی و اتمام مسکن مهر شد، ضمن اینکه از وزیر راه هم خواست درباره طرح ا قدام ملی مسکن توضیح دهد.

نائب رئیس مجلس گفت: علت توقف و اجرای مسکن مهر از سوی وزارت راه و شهرسازی و زمان پایان این پروژه باید مشخص شود.  وی همچنین با انتقاد از گرانی مسکن و اجاره‌بهای آن، خواستار دخالت وزارت راه در این قضیه شد.

نیکزاد خرداد سال 1395 در واکنش به اظهارات آخوندی مبنی بر فاجعه‌آمیز خواندن مسکن مهر با تأکید بر اینکه مدعیان دلالی خرید هواپیما اسناد آن را در اختیار افکار عمومی قرار دهند، گفت: خانه‌دارکردن مردم "افتخار" است نه "فاجعه".

نظارت وزارت راه‌وشهرسازی بر بهای خدمات حمل‌ونقلی

این مورد شاید از کلیدی‌ترین موضوعات در آینده حمل‌ونقل باشد. نیکزاد در همان جلسه با اشاره به این موضوع گفت: عدم نظارت بر بهای خدمات حمل و نقل از سوی وزارت راه توانسته مشکلاتی را ایجاد کند. با توجه به رویکرد سیاسی و فکری نیکزاد و تفاوت کامل آن با رویکرد آخوندی در بخش اقتصادی احتمالا این یکی از کلیدی‌ترین تغییرات در وزارتخانه خواهد بود. افزایش نظارت وزیر راه‌وشهرسازی به بهای خدمات حمل‌ونقلی شاید به معنای ایجاد قیمت‌های دستوری و کاهش هزینه بخش حمل‌ونقل در سبد هزینه مردم باشد. موضوعی که با توجه به شرایط فعلی و ضرر و زیان گسترده بخش حمل‌ونقل از تحریم و کرونا احتمالا تبدیل به چالشی بزرگ خواهد شد.

رونق بخش مسکن

این قطعی‌ترین اتفاق در دولت آینده خواهد بود. موضوعی که البته رئیسی نیز مکرر به آن اشاره کرده است. اما دلیل قطعی‌تر حضور نیکزاد است. او به شکل آشکاری در مقایسه با حمل‌ونقل تسلط آشکارتری به حوزه مسکن دارد. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت که دوباره مسکن جان بگیرد. او در ماه‌های اخیر بارها به این موضوع اشاره کرده بود که رونق بخش مسکن نیازمند همکاری همه جانبه است.

نگاه عمرانی به حمل‌ونقل

نیکزاد به وضوح اهمیت شایانی برای بخش عمرانی و توسعه زیرساخت قائل است. نگاه به او اقتصاد نگاهی مبتنی بر رفاه است. او اعتقاد راسخی به نقش دولت در ایجاد و تامین شرایط زندگی مردم دارد و اساسا برای او در نهایت این مردم هستند که تعیین‌کننده به شمار می‌روند. وزیر سابق راه‌وشهرسازی نگاهی ویژه به طبقات فرودست جامعه دارد و با توجه به شرایط فعلی اقتصادی کشور قطعا او به دنبال پاسخ به چالش‌های این طبقه خواهد بود. چالشی که احتمالا نیکزاد با نگاهی عمرانی به سراغ حل آن خواهد رفت. این به معنای آن است که شاهد از سر گیری پروژه‌های زیرساختی در بخش حمل‌ونقل نیز خواهیم بود.

احتمال انتزاع وزارتخانه «راه» و «شهرسازی»

ادغام این دو بخش در دوران نیکزاد رخ داد و او نخستین وزیر وزارتخانه جدید بود. ادغامی که البته تنها 2 سال بعد با انتقاد همراه شد و تبعات خود را نشان داد. نیکزاد احتمالا از جمله کسانی است که به خوبی می‌داند مدیریت دو بخش مهم و بزرگ مانند حمل‌ونقل و مسکن کار آسانی نخواهد بود. چه از منظر مدیریت بودجه و چه از نظر سیاستگذاری. او در زمان وزارتش مخالفتی با طرح تفکیک نکرد و تنها اعلام کرد هر تصمیم مجلس بگیرد او آن را اجرایی خواهد کرد. اما با توجه به اهمیت بخش مسکن در رونق اقتصاد، احتمالا یکی از گزینه‌ها همین تفکیکی باشد که هر از چندگاهی طرح و باز فراموش می‌شود. با فرض اینکه چنین موضوعی رخ بدهد او احتمالا به شکلی متمرکزتر و موثرتر در بخش مسکن و تعیین‌کننده خواهد بود.

بودجه: چالش بزرگ

با این حال در شرایط فعلی چالش بزرگی پیش روی وزیر راه‌وشهرسازی خواهد بود. تجربه نیکزاد در دوران احمدی‌نژاد، همراه با شرایط اقتصادی ناشی از افزایش درآمد دولتی به خصوص از محل فروش نفت بود. دولت نهم و دهم یکی از بالاترین میزان درآمدها را داشت و این امر تاثیر غیرقابل انکاری در رویکرد عمرانی این دولت ایفا کرد. اما از سرگیری آن سیاست در شرایط فعلی بسیار دشوار خواهد بود. مگر آنکه بازگشت دوباره آمریکا به برجام، رفع تحریم‌ها و آزادسازی پول‌های بلوکه کشور دوباره نقدینگی لازم را ایجاد کند. اما فقط هیمن نیست. عوارض اقتصادی ناشی از کرونا بخش حمل‌ونقل را با خسارات سنگینی روبرو کرده است. خساراتی که جز با تزریق نقدینگی از سوی دولت برای احیای این بخش راهکاری ندارد. در هر صورت نیکزاد به عنوان مشاور اصلی دولت آینده در بخش راه‌وشهرسازی احتمالا شرایط مشابهی با دوران وزارتش نخواهد داشت، اگر برجام نتیجه نرسد.