ضرورت راه‌اندازی صندوق ارزی توسعه هوانوردی
وبلاگ آرمان بیات-در دولت یازدهم ظرفیت‌هایی در زمینه توسعه حمل‌ونقل هوایی برای ایران پیش آمد که مهم‌ترین آن، لغو تحریم‌های حمل‌ونقل هوایی مسافری با اجرای برجام است. ایران می‌تواند از این ظرفیت در افقی بلندمدت استفاده کرده و بیشترین بهره را از این موقعیت ببرد.
وبلاگ آرمان بیات-در دولت یازدهم ظرفیت‌هایی در زمینه توسعه حمل‌ونقل هوایی برای ایران پیش آمد که مهم‌ترین آن، لغو تحریم‌های حمل‌ونقل هوایی مسافری با اجرای برجام است. ایران می‌تواند از این ظرفیت در افقی بلندمدت استفاده کرده و بیشترین بهره را از این موقعیت ببرد.
شرکت‌های هواپیمایی قراردادهای مهمی در زمینه خرید هواپیما بسته‌اند، البته این اقدامات هنوز کافی نیست. بهره‌برداری از هواپیما پیش‌شرط‌هایی دارد، به‌عنوان نمونه نظام حمل‌ونقل هوایی ما در حوزه حاکمیتی باید اصلاح شود و در این زمینه، دولت دوازدهم باید اقداماتی در دستور کار قرار دهد.
سازمان هواپیمایی و شرکت فرودگاه‌ها، مشمول قانون خاص شده‌اند و بر همین اساس، سازمان هواپیمایی نیازمند بازنگری در وضعیت حقوقی است و باید اساسنامه آن اصلاح و در این سازمان، مقررات‌زدایی انجام شود. در واقع این سازمان باید دوباره به جایگاه حاکمیتی که در قانون هواپیمایی کشوری مصوب ۱۳۲۸ به آن اشاره شده، بازگردد تا بتواند ناظر دقیقی در صنعت هوانوردی کشور باشد.
شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز که مشمول قانون خاص شده و باید به صورت درآمد- هزینه‌ای اداره شود، نیازمند بازنگری در نظام فعالیت است تا شاهد تحرک اقتصادی در مجموعه فرودگاه‌هایی باشیم که زیرنظر آن فعالیت می‌کنند. درحال‌حاضر فقط ۱۰درصد ۵۴ فرودگاهی که زیرنظر این شرکت فعالیت می‌کنند توجیه اقتصادی دارند، بنابراین اصلاح نظام فرودگاهی و خروج فرودگاه‌ها از نظام مدیریت یکپارچه بر اساس اصل۴۴ قانون اساسی، باید اولویت مدیران باشد.
درآمدزایی در بخش ترانزیت هوایی موضوع دیگری است که بیات بر آن تاکید دارد. به گفته ا در این زمینه ایران نیازمند سرمایه‌گذاری‌های اساسی در حوزه زیرساخت ناوبری است تا با افزایش ظرفیت پروازهای عبوری، درآمدهای ارزی ناشی از خدمات ناوبری هوایی را افزایش دهد. بهسازی و نوسازی سامانه‌های راداری، ارتقای منابع انسانی، گسترش راه‌های هوایی و کوتاه کردن مسیرهای عبوری، ازجمله راهکارهای ترغیب شرکت‌های هواپیمایی خارجی برای عبور از آسمان ایران و رونق ترانزیت هوایی کشورمان است. از سوی دیگر برای افزایش پروازهای عبوری، می‌توان در نرخ‌گذاری عملیات هوانوردی بازنگری کرد.
رونق پروازهای عبوری، فرصتی برای افزایش درآمدهای ارزی خواهد بود و به تاسیس صندوق ارزی توسعه صنعت هوانوردی کمک خواهد کرد.
دولت می‌تواند از هزینه‌کرد درآمدهای ارزی پروازهای عبوری برای هزینه‌های جاری جلوگیری کند تا این درآمدها در صندوقی به نام «صندوق ارزی توسعه هوانوردی» تجمیع شود و از این محل، تسهیلاتی به شرکت‌های هواپیمایی و فرودگاه‌ها ارائه شود. به گفته وی، این صندوق در واقع نقش صندوق توسعه ملی را برای صنعت هوانوردی ایفا خواهد کرد.
با توجه به چشم‌انداز جدید ایران‌ایر در زمینه نوسازی ناوگان، اصلاح ساختاری در این شرکت به‌طور حتم باید در دستور کار دولت دوازدهم قرار گیرد.
توسعه شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) موضوع دیگری است که به گفته این تحلیلگر می‌تواند جزو اولویت‌های دولت دوازدهم در صنعت هوانوردی باشد. فرودگاه امام باید به هاب منطقه تبدیل شود و در این زمینه، باید ظرفیت پذیرش و ترخیص کالا و مسافر آن افزایش یابد.
با ادامه روند نوسازی، تا سال ۱۴۰۴ ناوگان فعال ایران از ۱۰۰ هواپیما نیز بیشتر خواهد شد؛ بنابراین نیاز به فرودگاه هاب داریم که نقش پایگاه عملیات هوایی در پروازهای بین‌المللی و پایگاه اصلی هوایی ایران را داشته باشد و از آنجا خدمات مسافری و بار با رویکرد ترانزیت ارائه شود.
از نظر این کارشناس، توسعه مدنظر در فرودگاه امام فقط با جذب سرمایه‌های خارجی امکان‌پذیر است، بنابراین مسئله جذب سرمایه‌گذار خارجی از طریق طرح‌های بی‌اوتی (ساخت، بهره‌برداری و تحویل) باید در این فرودگاه به طور جدی از سوی دولت دنبال شود. به گفته او، تحقق این مسئله نیازمند ثبات سیاسی است که با توجه به نگاه سیاسی دولت روحانی، در دوازدهم شاهد آن خواهیم بود.
رقابتی‌تر شدن فعالیت شرکت‌های هواپیمایی، موضوع دیگری است که به گفته بیات باید مدنظر دولت باشد. وی در این زمینه گفت: در حمل‌ونقل هوایی باید به سمت آزادسازی واقعی نرخ‌ها گام برداریم تا صنعت هوانوردی کشور رقابت‌پذیر شود. درواقع دولت باید از حوزه کنترل بازار خارج شود و توان خود را صرف مدیریت و نظارت کند، البته در کنار این مسئله دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات، از شرکت‌های هواپیمایی حمایت کند. این مسئله موجب می‌شود شرکت‌ها بتوانند با شناخت بازار و ظرفیت‌های خود، آگاه شوند که می‌توانند در چرخه حمل‌ونقل هوایی کشور بمانند یا نه.
در دولت دوازدهم این فرصت وجود دارد که سنگ‌بنای بازنگری و انقلاب در صنعت هوانوردی گذاشته شود و دولت‌های آینده از این مسئله، بهره‌مند خواهند شد. بیات توضیح داد: بعد از چند دهه، حمل‌ونقل هوایی ایران از تحریم خارج شده و این مسئله می‌تواند مراودات تجاری ایران را هم توسعه دهد. بنابراین باید در زمینه دیپلماسی هوانوردی به طور جدی تمرکز شود و در زمینه‌های مختلف از جمله انتقال فناوری، انتقال تجارب مدیریتی، روابط خارجی با نهادهای هوانوردی دنیا و... باید وارد تعامل با دنیا شویم.
بر اساس چشم‌انداز توسعه، ایران باید در سال ۱۴۰۴ تعداد هواپیماهای خود را به ۵۰۰ هواپیما برساند و ظرفیت جابه‌جایی ۵۰ میلیون مسافر و ۹۰۰ هزار تن بار را داشته باشد. به گفته بیات، برای نزدیک شدن به این چشم‌انداز باید آنچه به عنوان اولویت‌های دولت دوازدهم در حوزه هوانوردی گفته شد، تبدیل به باور جامعه هوانوردی، چه در سطح کلان مدیریتی و چه در سایر نهادها شود.
ثبات سیاسی با کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذار خارجی، زمینه‌ساز اجرای این اولویت‌ها و نزدیک شدن به چشم‌انداز توسعه است.
برگرفته از گزارش روزنامه گسترش تجارت
