اهداف حمل‌ و نقل ریلی در برنامه هفتم توسعه محقق می شود؟

از جمله اهداف ریلی می توان به تعیین سهم ۲۵درصدی راه آهن در جابه جایی بار بنادر کشور، احداث ۳۲۰۰ کیلومتر زیرساخت ریلی شامل خطوط اصلی، دوخطه سازی، برقی سازی و توسعه خطوط فرعی و همچنین تامین و نوسازی ۵۵۰ دستگاه لکوموتیو با مشارکت بخش غیردولتی اشاره کرد.

به گزارش تین نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، با این حال، نقطه کانونی و محور اصلی اهداف برنامه هفتم را می توان در هدف گذاری برای افزایش سهم حمل ونقل ریلی از جابه جایی کل بار زمینی داخلی به سطح ۳۰ درصد (بر حسب تن - کیلومتر) دانست.

اما تجربه های پیشین نشان می دهد که صرف تدوین اهداف روی کاغذ، بدون تعریف دقیق سازوکارهای اجرایی، تنظیم نظام هماهنگ نظارت و پایش و نیز اجتناب از نگاه های بخشی و منفک در اجرای احکام برنامه، نمی تواند به تحقق اهداف منتهی شود. پیگیری جداگانه و ناهماهنگ اجزای برنامه، عملا اثربخشی آنها را کاهش داده و در مسیر دستیابی به هدف اصلی یعنی تحقق سهم ۳۰ درصدی راه آهن از جابه جایی بار داخلی، موانع جدی ایجاد خواهد کرد.

در قانون «مدیریت حمل ونقل و مصرف سوخت» مصوب سال ۱۳۸۶، هدف گذاری جسورانه ای برای افزایش سهم ریلی از حمل ونقل زمینی به ۳۰ درصد طی مدت ۵سال ابلاغ شد. با این حال، با گذشت بیش از ۱۸سال از تصویب این قانون، اکنون سهم حمل ونقل ریلی کشور تنها حدود ۱۰ درصد است که در زمانی چند برابر دوره برنامه ریزی شده حتی به نیمی از هدف پیش بینی شده نیز نرسیده است.

با وجود این تجربه ناموفق، در برنامه هفتم بار دیگر هدف گذاری مشابهی را بدون آسیب شناسی جامع نسبت به علل عدم تحقق اهداف قبلی، تکرار کرده است که احتمال تحقق آن را بار دیگر با تردید مواجه می سازد.

افت رتبه حمل ونقل ریلی بار 

نخستین گام در تحلیل وضعیت حمل ونقل ریلی، ارزیابی جایگاه فعلی آن در مقایسه با حمل ونقل جاده ای است؛ بر اساس آمارهای رسمی، از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷، سهم حمل ونقل ریلی از جابه جایی بار زمینی کشور (بر حسب تن - کیلومتر) از ۱۱.۸ درصد (معادل ۲۱ میلیارد تن - کیلومتر) به ۱۵.۶ درصد (حدود ۳۵میلیارد تن - کیلومتر) افزایش یافته است.

این دوره، حاکی از روندی نسبتا مثبت در رشد سهم ریلی بوده است. با این حال، از سال ۱۳۹۷ به بعد، این روند معکوس شده و سهم ریلی از حمل ونقل زمینی کشور با کاهش مستمر مواجه شده است.