◄ مرزهای قانونی دولتی سازی یا خصوصی سازی
وبلاگ تین نیوز، محمدرضا ذوالقدر | اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی متضمن حمایت از ورود بخش غیردولتی در فعالیتهای حمل و نقل ریلی در راستای اجرای آئین نامه تعیین سهم بهینه بخش های دولتی و غیردولتی بوده و این بخش براساس توانمندی های خود و به تناسب توان مالی خود اقدام به فعالیت می نمایند. بخش هایی از مستندات قانونی اخیر امتیازاتی جهت ورود متقاضیان سرمایه گذاری در این صنعت بوده و در بخش هایی نیز در صورت عدم ورود بخش غیردولتی، دولت می تواند با کسب اجازه از هیئت وزیران خود نسبت به انجام برخی فعالیتها پا به میدان فعالیتهای تصدی گری گذاشته و مانع از ایجاد مشکلات و کمبودها گردد.
در این میان باید دیدکه آیا این عدم ورود بخش غیردولتی قابل رفع خواهد بود یا اینکه تنها راهکار موجود، حضور دولت در این فعالیتهاست.
سیرمستندات قانونی خصوصی سازی در راه آهن
خصوصی سازی در راه آهن از سال 1379 با شروع اعطای تسهیلات جهت خرید واگن آغاز شد. شرکت راه آهن با مشارکت با سایر صنایع نسبت به تشکیل شرکتهای وابسته جهت حضور بخش غیردولتی در حوزه فعالیتهای راه آهن گامی جدید در فعالیتهای حمل و نقل ریلی برداشت. پس از آن براساس ماده 128 قانون برنامه سوم توسعه، تنفیذی موضوع ماده 29 قانون برنامه چهارم توسعه و آئین نامه اجرایی آن، همزمان با شروع واگذاری ناوگان باری و مسافری ریلی بخش غیردولتی را در موضوعات نگهداری و تعمیر ناوگان و امور زیربنایی و همچنین قراردادهای زمانی و ظرفیتی،این بخش رابه حوزه فعالیتهای خود وارد نمود.
درسال 1384 با تصویب قانون دسترسی آزاد به شبکه ریلی کشور، عملاً دستیابی و ورود ناوگان ریلی بخش غیردولتی در شبکه خطوط ریلی و سایر فضاهای راه آهن ممکن و میسرگردید. در این قانون مواد و تبصره هایی وجود داشت که هرکدام به تنهایی می توانست بخش غیردولتی را به جایگاه وحقوق واقعی خود برساند. از جمله تبصره 2 ماده 1 قانون مذکور که شرایط و نحوه بهره برداری شرکتها از شبکه ریلی رامشخص می نمود و یاتبصره 1ماده 8 در خصوص تعیین حدود مسئولیت شرکتها در قبال راه آهن و بالعکس و یا تبصره 4 ماده 8 که چگونگی تنظیم بلیت و بارنامه را مشخص می کرد. چنانچه این آئین نامه ها و دستورالعمل ها طی سالهای 1384 تاکنون تهیه و تصویب می شد، اکنون جایگاه بخش غیردولتی به صورت فعلی نبود. هرچند راه آهن در حمایت از این بخش اقدامات موثری انجام داده است.
نهایتاً با ابلاغ سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی کشور توسط مقام معظم رهبری و تصویب قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 و براساس تبصره 2بند ب ماده 3این قانون، سهم بهینه بخش های دولتی و غیردولتی درفعالیت های راه آهن مشخص گردید.
لذا بخش دولتی بارویکرد خصوصی سازی در امور تصدی گری فعالیت های قابل واگذاری، براساس جدول ذیل میزان و سهم بخش غیردولتی بخش از فعالیت های راه آهن را مشخص و ابلاغ نمود.
موارد فوق می بایست تاپایان برنامه پنجم و البته به استناد ماده 14قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 واگذار شوند. یکی از موارد مهم در این واگذاری ها، واگذاری نیروی کشش راه آهن به بخش غیردولتی است که به نظر می رسد باتوجه به تاخیر در امر واگذاری آنها، رویکرد راه آهن درتسریع و تسهیل شرایط و همچنین اجرای قانون مربوطه تغییر نموده و یا قصدی برای واگذاری آنهاحداقل به طور صد درصدی نداشته باشند. این امرموجب خواهد شد تا راه آهن همچنان به عنوان رقیبی برای شرکت هایی که در زمینه نیروی کشش راه آهن وارد شده اند و سرمایه گذاری های کلانی نموده اند، دچار زیان شده و از این پس راه آهن که عهده دار 90 درصد نیروی کشش موجود می باشد، نه تنها رقیب بلکه با حضور در رقابتی انحصاری نسبت به تصدی فعالیتهایی که غیردولتی ها توانسته اند در آنها با مشقت و هزینه های سنگین مالی وارد شوند، باعث بی رونقی در این فعالیت شده و انگیزه های متقاضیان سرمایه گذاری در این امر را کاهش دهد.
در نص قانون به ویژه در ماده 14 آئین نامه تعیین سهم بهینه آمده است:
" چنانچه درخصوص کلیه فعالیتها و امور مشمول واگذاری مرتبط با راه و راهآهن، بخش غیردولتی شرایط یا انگیزه اقتصادی لازم برای انجام آنهارانداشته باشد و یادرموارد خاص با تصویب هیأت وزیران، وزارت راه و ترابری با اولویت ماده(13) این آییننامه، نسبت به انجام این فعالیتها اقدام مینماید. "
اما بخش دولتی نمی تواند باستناد این ماده به این موضوع ورود پیدا نماید، زیرا بخش غیردولتی برخلاف آن، توانسته است طی سال های اخیر فضایی را برای ایجاد و افزایش انگیزه سایر شرکت ها جهت خرید و یا ورود به این موضوع ایجاد کند و هزینه هایی را بپردازد تا این بخش نیز از نظر توجیه و ضرورت اقتصادی به منصه ظهوردر این صنعت برساند. درحال حاضر شرکتهای جدیدی با جدیت درموضوع خرید لکوموتیو مصمم شده اند و درصدد بهره مندی از منافع اقتصادی آن با عنایت به هزینه ها و دوره بازگشت مالی آن برآمده اند.
هرچند برخی از مواد قانون مذکور از جمله مواد 3، 4 ،7، 8 ، 9 ، 14، 15و 29 در برخی موارد می تواند به عنوان مستندات قانونی به حمایت خصوصی ها بیاید، اما متاسفانه در فضای فعلی خصوصی سازی و در شرایط عدم وجود جایگاهی نظارتی در بین هردو بخش دولتی و غیردولتی به عنوان رگلاتور برای تنظیم شرایط و تعاملات فی مابین و سایر موارد، این دولت است که به جای بخش غیردولتی نیز تصمیم می گیرد تا در چه زمینه ای، چه زمانی و تا چه میزانی امور تصدی گری و قوانین را برای حمایت های مورد لزوم به کار بندد.
البته این مدل بیشتر "دولتی سازی است تا خصوصی سازی" و مرزهای این دو در تفسیر و نوع بهره برداری از قوانین موجود و بسته به مصوبات هیئت مدیره راه آهن قابل بررسی و تامل می باشد.
چنانچه بخش غیردولتی بتواند در این میان خواسته های قانونی خود واتخاذ تصمیمات و سیاست های دولت را براساس شرایط پیش روی این صنعت و در راستای دستیابی به فضایی مناسب جهت ورود به امور تصدی گری تطبیق دهد، می تواند حدود مرزهای دولتی در فعالیتهای ریلی را به سمت و سوی منطقی و مناسبی بکشاند. موضوعی که سالهاست با عدم اجرای نامناسب سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی در بخش حمل و نقل بویژه ریلی موجب بی انگیزگی و عدم حضور همه جانبه سرمایه گذاران به این حرفه شده است. موارد مصرح مندرج در قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 از قبیل: " بند الف ماده 3 ، تبصره بند الف ماده 4 و بند الف و ب ماده 4" در راستای ممنوعیت و فعالیت های ضابطه مند دولت در امور تصدی گری هستند که می توانند بازوی حمایتی ازسرمایه گذاریها در بخش ریلی شوند.
جالبه. میدونی. از وقتی نیستی و معلوم نیست کجا هستی ورفتی … اصلا نوع قلم زدن و نوشتن شما خیلی خیلی تغییر کرده. نه که بگم اون موقع بد و الان خوبه و یا بالعکس.. نه یه طورایی آرام و متناسب تر و علمی و تخصصی تر به موضوع نگاه میکنی. چیزی که من بارها بشما عرض کرده بودم که: " در نوشته هات خلاصه و پر محتوا باش. ادای حق مطلب یادت نره. جملات رو بادقت انتخاب کن. مقاله کتاب داستان نیست. نیازی نیست هی بگی چیکاره ای یا بودی. نیازی نیست خارج از امور علمی و تخصصی بحثی رو براه بیندازی. از حاشیه ها بدور باش. اینارو میگم که همیشه یادت بمونه. علاوه بر ایکه خیلی برای عزیز و مهمی اما نمیخوام شما حواشی داشته باشی و میدونی که دشمن هم داری و اونا رو هیچگاه بیاد نیاور. فقط مطالعه و آموزش فعالیتها و حرفه ای تر شدن در شغل و امور مورد نظر و کاری یادت باشه. درخت هرچی میوه اش بیشتر بارش سنگین تر. " الان می بیتم که موارد فوق رو داری رعایت میکنی و بنظرم تونستی انرژی هاتو کنترل و بدرستی بکار بندی. امیدوارم این تذکرات رو به غلط برداشت نکنی. هم برای شما گفتم و هم سایر دوستان که پندی ناصحانه و برادرانه که طی سالها تچربه بدست آمده. امیدوارم همیشه سربلند و موفق باشی. مثل همیشه.
جناب آفای ذوالفدر. چندصباحی ازحضورتان در ابن سایت خبری نبود. امیدوارم بازهم ازمقالات حوب و تخصصی تان در موضوعات خصوصی سازی وفعالیتهای راه آهن و چالشهای آن بهره مند شویم. اما این مطلبی که مرقوم فرمودید، آیا مورد خاصی هم بطور واضح و عینی سراغ دارید چه اتفاق افناده باشد؟ اگر هست لطفا با ذکر موضوع و تحلیل آن عنایت فرمایید. با تشکر
مطلبی پر محتوا و بسیار معنی دار! بود. البته بنده نیز که در حوزه ناوگان فعالیت می کنم میدانم منظورایشان به چه تصمیمات مهم و تاثیرگزاری است. این اطلاعاتی نیست که هرکی دردسترسش باشد. که قصد خرید ناوگان نیوری کشش توسط راه آهن. ا. ا که اول قراربود مانوری باشد و بهمین بهانه این موضوع شکل گرفت و آن تعداد نیز خریدشان برخلاف مصالح و روح خصوصی سازی بوده است. بنظرم ایشان نه تنها کارشناس متخصص و متفکری است بلکه در اطلاعات هم به روز و هم تحلیل گری ست که بموقه روشگری می نماید. البته دعا می کنم دوباره گرفتار برخی دشمنی ها و حواشی نگردد. فدایی داری
چه روشنگری ای کرده! سری قبل که با آقای قائم مقام … گرفتار شده بود موجب شد تا با همه سوابقش در سرمایه گذاری و… الان سر از اداره کل ایمنی و نظارت بر شبکه در بیاره. حالا فرض کنید بخواد با موضوع ناوگان و روح خصوصی سازی و … در بیفته دیگه معلوم نیست دفعه بعدی به کجا تبهید بشه. البته آقای ذوالقدر جسارتا ً شما رفتی اداره ای که هم خونه آخره و هم در راه آهن از بی استفاده ترین اداراته. ایشالا که موفق باشید.
مزاح با مهندس! ازاونجایی که جنابعالی شناخته شده اید و کارشناسی فعال و کارآمد درحوزه های کاری خودتون بوده اید، خبرها و شنیده ها حاکی از افزایش تعداد سوانح از مدت زمان حضور شما در اداره کل ایمنی و نظارت بر شبکه داره! که این نشان دهنده حضوری فعال و فوق العاده شما در اونجاست! و بنظر می رسه چنانچه شما اونجا موندگار بشید طی ماه های آینده بتونید در بخش سوانح از زمان انقلاب به به بعد به رکورد بالایی دست پیدا کنید!!! موفق باشید
سلام و درورد بر آقای دکتر ذوالقدر رفتی آقای دکتر! واقعاً متاسفم برای راه آهن و مدیرعامل و سایر مدیران! که علی رغم همه ادعاهاشون در زمینه انسانیت وحفظ حرمت و احترام به متخصصان …بگذریم، بقدری ازموضوع رفتن شمااز دفترسرمایه گذاری وفرودآمدن دراداره کل ایمنی ونظارت بر شبکه آنهم درقالب کارشناس و آنهمه اتفاقات و داستانها که شما رو درگیر آن کردند واقعاً ناراحت شدم. باور بفرمائید اگر شماره آقای دکتر پورسید آقایی رو داشتم دلم میخواست به ایشان عرض کنم که: " آیا کسی که برای راه آهن و موفقیت در امور محوله اش و تعالی بخشیدن به شغل و حرفه اش که بتواند آنرا به نحو احسن انجام دهد برود درس بخواند کارشناسی ارشد بگیر و پس از اون دکترا جنابعالی چه حرمتی قائل هستید؟ اصلاً آیا چنین فردی که علی رغم سواد و تخصص و داشتن تجارب مفید هیچگاه مدعی امری نیست و همیشه با همه مشغولی کاریش هرآنچه که در توان دارد نسبت به همکاری با ادارات دیگر و بصورت دوستانه و نه اداری هرزمینه فعالیت و همکاری ای را بی ادعا و ریا انجام می دهند! آنوقت آیا حقش بود که اینهمه بلا و مصیبت برسرش بیاید؟ عجب صبری داره آقای ذوالقدر. آقای مدیرعامل! شاید بیش از ۹۵ درصد کارکنان و ادارات راه آهن با ایشان آشنایی داشته وحسن هماری شان موجب دوستی ها و … گردیده. از طرفی شاید جنابعالی نیز با ایشان بخاطر شخصیتش – بخاطر فعالیتهاش و عملکردش آشنا باشید. من متاسفم که کارشناسی زبده و باسواد و دلسوز را از جایی که واقعا بخاطر تعالی و توسعه اهداف آن ۵ سال تحصیلات تکمیلی و عالی نمود هزینه ها از جیب مبارک خرج نمود تا موجبات رشد و پیشرفت در امور و فعالیتهای دفتر ایجاد نماید آما مدیر جدید تان بی آنکه بشناسد و یا بداند چه نیرویی را دارد با بدترین لحن ها و برخورد ها ایشان را از دفترمنفک و قراردادش را خاتمه دادند. ایشان بنظرم مدتی هم بیکار بودو علی رغم آن چیزهایی که آموخته بود الان در اداره کل ایمنی و نظارت بر شبکه مشغول به کار است؟ آقای دکتر آقای اهمیتی نمی دهید؟ روزی که نشست صمیمی داشتید ایشان را دیدم و احساس کردم قصد مطرح کردن جریان های دو سه ماه قبل را دارد اما ظرف مدت ده دقیقه اول از سالن خارج شد و حتی نه حرفی. حاشیه ای و…خداوکیلیش منو دوسه نفر از همکاران حیرون نگاهش می کردیم. نه می توان به ایشان حرفی زد و نه اینکه برایش کاری کرد. امیدواریم که شما مدیرعامل راه آهن به این موارد توجه و اهمتمام ورزید. ان شااله. آقای دکتر منو ببخشیدکه این مطالب رو نوشتم اما خب اینها تنها برگهایی ازدردهایی بود که می دیدیم پر پر میشود. امیدوارم همه اینها درست و بر سرجایش بنشیند.
آقای ذوالقدر اگر شما بتونی در اداره دیگری مشغول بشی و در اونجا هم مفید باشی رسالت خودت رو انجام دادی. فقط این نیست که شما در جایگاه خودت کار کنی بلکه اگر در سایر امور و ادارت نیز بتونی تخصص پیدا کنی و نسبت به سایر ادارات و فعالیتهای مربوطه آنها، تخصص و تجربه پیدا کنی قابل تحسین و تقدیر خواهد بود. اینقدر هم که می بینی در اطراف و اکناف میگن که شما رو از اداره قبل … و بعنوان تبعیدی به اداره جدید رفتی خوب نیست و نباید با این دیدگاه وارد کار بشی. بلکه این دوره را دوره گذار بدون و سعی در کسب تجربه داشته باش. بالاخره به حق و جایگاه خودت برمیگردی. ان شا اله
محمد… سلام کجایی برادر نیستی. دیگه نه سری نه نظری. نه صدایی. یعنی اینجوری می زنن آدمو؟ بابا شما که خودت یه پا راه آهنی. اگه با شما چنین کنن با ما چه ها کنن! از شوخی که بگذریم شما انگار کلا این سایت رو بی خیال شدی ایمیل می زنیم. دعوتنامه می فرستیم. همایش دعوت می کنیم. درخواست مقاله می کنیم اصلا و ابدا دیگه گله گذاری نکنی که چرا دوستان قدیم دور و برت نیستن. چون شما هم نیستی. یه خبری بده. مقاله ای حرفی. حدیثی. منتظریم آقای ذوالقدر.
باسلام و عرض ادب حضور دوستان و همکاران مطالب فوق نشان داد که هیچکدام از دوستان مطلب نوشته شده فوق را نخوانده و بخاطر لطف و محبتی که به بنده دارشته اند به این صفحه آمده و چندخطی هم نوشته اید. اماخواهشی برادرانه دارم اینکه: لطفا مطالب شخصی و یا خارج از موضوع را در پای نوشته ها و مقالات درج نفرمائید. اینا جایی برای تبادل مطالب تخصصی و یا نظرات تخصصی است نه مطالب شخصی که موجبات توهین و یا بی احترامی به دیگران را فراهم نماید. این قبیل نوشته ها هرچند از سر لطف است و مودت لیکن هم برای بنده مشکل خواهد داشت و هم برای سیستم. باید صبر پیشه کرد. همچنانکه دیگران سالها صبر داشتند! تا همه چیز به درجای خود بنشیند. بقول دوستی: صبورانه در انتظار زمان بمان. هرچیز در زمان خود رخ می دهد، حتی اگر باغبان باغش را غرق آب کند، درختان خارج از فصل خود میوه نمیدهند… ارادتمند.
سلام پسر خوب از وقتی که از دفتر ما رفتی … صلح و صفا و محبت هم رفت … کجائی ذوالقدر جان … برس به داد ما …[…]
باسلام و عرض ادب جناب آقای حسین زاده عزیز چنانچه در مورد مطلب نوشته شده اعلام نظر بفرمائید ممنون میشم. اما … ای کاش ما روزهای خوب باهم بودن را قدر می دانستیم. البته بنده بخودم میگم. اما واقعا دوران شاد و خوبی در دفتر سرمایه گذاری گذراندیم. مثل یک خونه. بقول شاعر: دوران خوش آن بود که با دوست بسر شد باقی همه … ممنون از لطف شما. ارادتمند