دانمارک رتبه ٢٠ کیفیت زیرساخت

توسعه حمل و نقل ریلی به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی در اروپا با توجه خاصی همراه بوده است. این توجه در سراسر این قاره تجربه شده و مناطق مختلفی حتی شبه جزیره اسکاندیناوی و شمال اروپا را نیز در بر گرفته است.

دانمارک یکی از کشورهای این منطقه محسوب می‌شود که در زمینه توسعه حمل و نقل ریلی به خوبی و با موفقیت عمل کرده است. این کشور که سابقه زیادی در توسعه راه‌آهن دارد، از نظر کیفیت حمل و نقل ریلی در گزارش‌های جهانی به جایگاه مناسبی دست یافته است.

دانمارک از لحاظ کیفیت زیرساخت‌های ریلی در جهان در سال 2017 رتبه 20 را کسب کرده است و از نظر تراکم خطوط ریلی در جهان نیز در جایگاه 17 قرار دارد. به‌طور کلی این کشور از لحاظ کارآیی حمل و نقل زمینی نیز در آخرین گزارش‌های جهانی در رتبه 19 جهانی قرار گرفته است.

تاریخچه حمل‌ونقل ریلی در دانمارک

در سال 1830، انگلستان و آلمان تصمیم گرفتند خط راه‌آهنی بین شهرهای هامبورگ و لوبک ایجاد کنند تا حمل و نقل بین دریای شمال و دریای بالتیک را آسان‌تر کنند. دولت دانمارک با این موضوع مخالف بود؛ زیرا آنان تمایل داشتند حمل‌ونقل دریایی خود را از طریق تنگه «اورسوند» حفظ کنند. با این حال برای اقدامات احتیاطی، دولت دانمارک نخستین کمیسیون ریلی را در سال 1835 ایجاد کرد تا کشیدن یک خط ریلی را در منطقه هلشتاین مورد بررسی قرار دهد.

نخستین خطوط راه‌آهن در دانمارک از سوی شرکت‌های خصوصی ساخته و عملیاتی شدند و اغلب خدمه فنی آنها از انگلستان تامین می‌شد. در سال 1847 یک خط راه‌آهن بین شهرهای کپنهاگ و روسکیلد افتتاح شد. سه سال بعد نیز خطوط دیگری ساخته شدند اما به‌دلیل جنگ با آلمان این توسعه متوقف شد. اپراتور راه‌آهن ملی دانمارک یا همان شرکت «دی‌اس‌بی» در سال 1885 آغاز به‌کار کرد و حتی تا سال‌های اخیر این شرکت بر عملیات مربوط به خطوط ریلی در دانمارک نظارت می‌کرد.

با این وجود از سال‌های دهه 1990 میلادی عزم سیاسی بر خصوصی‌سازی این بخش قرار گرفت و در راستای آن تلاش‌هایی انجام شد. این تلاش‌ها در مجموع منجر به شکل‌گیری چند خط ریلی و همچنین برون‌سپاری برخی امور مربوط به حمل و نقل ریلی به تعدادی از شرکت‌های در اختیار بخش خصوصی شدند. برای مثال، شرکت چندملیتی «آریوا» که در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ریلی فعال در دانمارک محسوب می‌شود، در 17 درصد از کل خطوط راه‌آهن این کشور فعالیت دارد.

تجربه‌خصوصی‌سازی صنعت ریلی در دانمارک

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، شرکت دی‌اس‌بی بزرگ‌ترین شرکت فعال در حوزه صنعت حمل‌ونقل ریلی بود که بزرگ‌ترین شرکت در این حوزه در اسکاندیناوی هم محسوب می‌شد. با این وجود این شرکت در اغلب خطوط راه‌آهن دانمارک تنها مسوول حمل‌ونقل قطارهای مسافری بود و حمل‌ونقل کالاها و نگهداری از تاسیسات ریلی کمتر در وظایفش قرار داشت.

شرکت دی‌اس‌بی در آغاز کار با ادغام دو شرکت مهم و در سال 1885 تاسیس شد؛ اما با مرور زمان و فرا رسیدن دهه 1960 میلادی وضعیت اقتصادی آن به‌طور فزاینده‌ای رو به وخامت گذاشت که منجر به کاهش کارکنان این شرکت شد. با این حال، ورود فناوری‌های نوین استفاده از تجهیزات الکترونیکی منجر به بهبود امنیت و کارآیی این شرکت شد و این شرکت توانست از این اوضاع نجات یابد و حتی تا حدودی گسترده‌تر نیز شود.

این شرکت به‌طور رسمی از سال 1999 و در پی تصمیم دولت دانمارک برای خصوصی‌سازی به شرکتی تبدیل شد که امروزه بر اساس «کسب سود» عمل می‌کند، حتی با وجود اینکه از طریق برخی قراردادهایی که با وزارت حمل و نقل و انرژی دانمارک منعقد می‌کند، برخی خدمات عمومی‌تر را نیز متقبل می‌شود. در ماه مارس سال 2015، اعلام شد که فرآیند مستمر خصوصی‌سازی در بخش ریلی حداقل تا سال 2024 ادامه خواهد یافت و این موضوع بخشی از توافق گسترده اکثریت سیاسی چپ میانه درباره سیاست‌های مربوط به حمل‌ونقل ریلی مسافران بود.

تجربه تامین اعتبار پروژه ریلی پیشرفته

پروژه ساخت نخستین قطار سبک بین‌شهری در دانمارک از سال 2013 کلید خورده و انتظار می‌رود در زمان تکمیل، شهر آرهاوس، دومین شهر بزرگ دانمارک را به شبکه ریلی کل کشور متصل کند. در فاز نخست این پروژه که تاریخ تکمیل آن سال 2017 اعلام شده است، دست‌کم 110 کیلومتر خطوط ریلی سبک به 51 نقطه از منطقه آرهاوس خدمات‌رسانی خواهد کرد. درباره اجرای این پروژه از سال 2006 در پارلمان دانمارک بحث‌های زیادی شده بود.

در ژانویه 2009 پارلمان این کشور به‌عنوان بخشی از بسته حمایت از حمل‌ونقل سبز دانمارک به تخصیص 500 میلیون کرون دانمارک معادل 85 میلیون دلار به بخش ریلی رای داد. از اکتبر سال 2010 مطالعات زیادی در مورد تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای که در این پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرند، انجام شد و در ماه مه 2012 ساخت پروژه مورد تصویب قرار گرفت.

به‌منظور اجرایی شدن پروژه مزبور یک شرکت با نام آرهاوس ریل که مالکیت آن را شهرداری آرهاوس در اختیار دارد (با سهم 2/ 47 درصدی از کل پروژه)، شرکت دولتی دانیش استیت (با سهم 47 درصدی از کل پروژه) و شرکتی محلی با نام «سنترال دانمارک ریجن» (با سهم 8/ 5 درصدی از کل پروژه) در ماه اوت 2012 افتتاح شدند. برآوردها نشان می‌دهد که فاز یک این پروژه هزینه‌ای بالغ بر 4/ 2 میلیارد کرون دانمارک معادل 408 میلیون دلار دربرخواهد داشت که هریک از این شرکت‌ها نسبت به سهمشان در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

علاوه‌بر همه اینها بانک سرمایه‌گذاری اروپا بودجه‌ای بالغ بر 2/ 14میلیون کرون دانمارک را به‌عنوان بخشی از طرح همکاری محلی انرژی کمیسیون اروپا (النا) به این پروژه اختصاص داده است تا از آن دسته پروژه‌های ساخت‌وساز و حمل‌ونقل که به صرفه‌جویی در مصرف انرژی کمک می‌کند، حمایت کند.

کنسرسیومی آلمانی- ایتالیایی متشکل از شرکت‌ استادلر پانکو و شرکت آنسالدو در ماه ژوئیه 2014 قراردادی را برای ساخت و تجهیز فاز نخست پروژه آرهاوس امضا کردند. براساس این قرارداد شرکت استادلر پانکو نوردهای خط ریلی را تامین خواهد کرد و شرکت آنسالدو نیز مسوولیت تامین زیرساخت‌ها از جمله ریل، علائم و مراکز کنترل و تعمیر و نگهداری را بر عهده خواهد داشت.

طول سیستم ریلی دانمارک مشتمل بر حدود 2600 کیلومتر خطوط ریلی است که بخش مهمی از آن به‌ویژه در مرز مشترک با آلمان، مجهز به قطارهای برقی است. بخش قابل‌توجهی از حمل‌ونقل کالاها بین سوئد و آلمان نیز از طریق خطوط ریلی دانمارک انجام می‌شود. در شرایطی که بین سه کشور آلمان، دانمارک و سوئد اتصالات ریلی مشترک وجود دارد، اما ولتاژ برق قطارهای برقی این کشورها متفاوت است.

سوئد و آلمان از برق 15 کیلوولتی استفاده می‌کنند؛ اما برق خطوط ریلی برقی دانمارک 25 کیلو ولتی است. ساختار سیستم ایمنی قطارهای دانمارک نیز با این دو کشور تفاوت‌های اساسی دارد. دانمارک عضو اتحادیه بین‌المللی خطوط ریلی است و حمایت‌های دولت از سیستم ریلی این کشور بخش مهمی از سرمایه‌گذاری‌های ریلی را به خود اختصاص می‌دهد.