◄ چالش‌های استفاده از دوچرخه در شهر تهران یکی دو تا نیست

سیوارک سازنده اولین دوچرخه در فرانسه در سال 1790 که دست به چنین اختراعی زد، گمان نمی‌کرد که این وسیله نقلیه تقریبا ابتدائی در جهان به جایگاهی برسد که مسابقات جهانی برای انتخاب برترین رکاب‌زن برگزار شود. این وسیله نقلیه پاک که با رو به تزاید گذاشتن آلودگی هوا مورد توجه ویژه قرار گرفته است این روزها به سمت هوشمند شدن تکنولوژی تغییر سمت و سو داده است.

به گزارش خبرنگار تین‌نیوز، دوچرخه که امروزه در همه جای دنیا کاربرد دارد، اولین بار در ابتدایی‌ترین فرم خود حدود 2300 سال قبل از میلاد مسیح در کشورهایی مثل چین، مصر و هند مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در 26 ژوئن 1819 اختراع دوچرخه به ثبت رسید. اسناد دقیق، از ساخت دوچرخه کامل‌تر و بازرگانی شدن این صنعت (تولید انبوه) در سال 1817 در آلمان و توسط «کارل دریس Karl Drais» حکایت می‌کند دوچرخه‌های اولیه دارای زنجیر و خودرو نبودند. زنجیر دوچرخه (انتقال نیروی رکاب زن به چرخ) در سال 1885 ساخته شد و حرکت با دوچرخه را آسان و بدون زحمت ساخت.

پیش از عمومی شدن استفاده از اتومبیل و فراگیر شدن استفاده از آن در خیابان‌های شهر دوچرخه به صورت سه و یا چهار چرخه، دو نفره و سه نفره هم ساخته می‌شد.

واکنش تهران‌نشینان در دیدن اولین دوچرخه‌ها

پایتخت‌نشینان برای اولین بار در میدان مشق، دو نوجوان با شلوارهای کوتاه که سوار بر دوچرخه بودند را با تعجب می‌نگریستند، این مرکب دوپا، توسط انگلیسی‌ها وارد پایتخت قاجار شده بود و نزد تهرانیان قدیم به «مرکب شیطان» معروف شد، چراکه عوام بر این اعتقاد بودند که این وسیله نقلیه توسط شیاطین و پریان به حرکت در‌می‌آید و استدلال آنها نیز این بود که کسی نمی‌تواند، روی دوچرخ حرکت کند.

اولین دوچرخه سازی

دوچرخه‌های نخستین که در تهران مورد استفاده قرار می‌گرفت از مارک‌های «هرکوس»، «رالی»، «بی.اس.آ» و «بیرمنگام» همگی ساخته کشور انگلستان بود. قیمت بهترین، بادوام‌ترین و خوش‌رکاب‌ترین نوع دوچرخه از 10 تومان شروع می‌شد و به15 تومان می‌رسید که قیمت لوازم اضافی آن از جمله، قاب، ترک‌بند، بوق و امثال آن شامل دو تومان می‌شد. در ابتدا دوچرخه به عنوان یک وسیله تفریحی مورد استفاده اعیان تهران قرار می‌گرفت، اما کم کم دوچرخه از جنبه تفریحی خارج شد و جزو لاینفک اسباب کاسبان دوره گرد، دست فروشان و تعمیرکاران قفل و کلید شد.

مدت‌های زیادی است که کارشناسان شهری و دوستداران محیط‌زیست برای ترویج فرهنگ دوچرخه سواری در شهر تهران تلاش می‌کنند. آن‌ها معتقدند با استفاده از دوچرخه هم می‌توان از شدت ترافیک کاست و هم به کاهش آلودگی هوا کمک کرد. به همین منظور حتی کمپینی به راه افتاده تا دوچرخه‌سواری را در تهران ترویج کند.

این روزها اما استفاده از شکل جدی‌تری به خود گرفته و مدیریت شهری معاونتی به همین منظور در شهرداری تهران ایجاد کرده و طرح‌های زیادی را به منظور ترویج فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل پاک در دست اقدام دارد.

یعقوب آزاده‌دل یکی از مدیرانی است که دغدغه توسعه استفاده از دوچرخه و تغییر رویکرد مردم از خودرومحوری به استفاده از حمل‌ونقل پاک چهار سالی است که بیش‌تر روزهای او را در بر گرفته است.

وی که معاونت توسعه حمل‌.نقل پاک شهرداری تهران را بر عهده دارد، در گفت‌وگو با این شبکه خبری، به تشریح اقدامات این معاونت در طول مدت مدیریت خود پرداخت.

سال‌های نه چندان طولانی حضور دوچرخه در ایران

این مقام مسئول در شهرداری تهران که برای رفت‌وآمد روزانه به محل کار خود از دوچرخه استفاده می‌کند گفت: دوچرخه در یک بازه زمانی وارد تهران شد، شاید اولین جایی که از این وسیله نقلیه رونمایی شد در تهران میدان مشق و حوالی میدان امام  فعلی در تهران بود، به آرامی نزد مردم جایگاه ویژه خود را پیدا کرد و در طولانی مدت وسیله حمل‌ونقلی شد که مردان را به محل کار خود می‌رساند. مراکز تولیدی زیادی در ایران شکل گرفت که به دلیل نبود توان مقابله با تولید کنندگان خارجی به تدریج از چرخه فعالیت حذف شدند.

یعقوب آزاده‌دل افزود: با توجه به نام‌گذاری حمایت از تولید ملی سال جاری از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، تولید کنندگان ایرانی بار دیگر به تکاپو افتادند تا مراکز تولیدی را با تقاضای بازار همسو کرده و کار تولید دوچرخه را با جدیت هرچه تمام‌تر پیگری کنند. متاسفانه با شرایط به وجود آمده کار تولید بیش از گذشته رو به سختی گذاشته است.

در شهری چون تهران چه اتفاقی افتاد

او در ادامه به بیان تاریخچه‌ای از روند استفاده از دوچرخه در ایران پرداخت و افزود: در دهد بین 30 تا 40 بنا بر نگارش فرمانفرمائیان بیش از 50 درصد جابه‌جائی‌ها در شهر تهران توسط دوچرخه و حمل‌ونقل غیر موتوری صورت می‌گرفته است، از طرفی وسعت کم و کمی طول سفرها این امکان را به مردم می‌داد تا مردم به راحتی از این وسیله نقلیه سبک استفاده کنند.

آزاده‌دل افزود: اما هر چه پیش رفتیم و شهر بزرگ‌تر شد، تکنولوژی پیشرفت‌ کرد و شهر بزرگ‌تر شد و زمان سفر کوتاه‌تر مطلوب‌تر شد، شهروندان به سمت و سوی استفاده از وسیله نقلیه موتوری جای دوچرخه‌ این وسیله نقلیه پاک را گرفت و سرعت و اسایش جایگزین سلامتی و ورزش را گرفت. دوچرخه به تدریج مغفول شد و شد آنچه که امروز شاهد آن هستیم.

وی ادامه داد: دوچرخه رفته‌رفته به عنوان یک وسیله تفریحی و یا تشویقی کودکان به منظور درس خواندن شد و هر دانش‌اموزی که در درس خواندن قصور به خرج می‌داد با وعده خرید دوچرخه انگیزه‌ای برای درس خواندن پیدا می‌کرد و تابستان خوبی را برای خود رقم می‌زد.  

او افزود: دوچرخه  دوره پرفراز و نشیبی را در تهران طی کرد، درابتدا تنها یک وسیله نقلیه جدید، وسیله رسیدن به محل کار، وسیله تفریح و در نهایت وسیله نقلیه پاک به کار گرفته شد و امروز و به دلایلی که سال‌هاست از آنها سخن گفته می‌شود، مدیریت شهری به توسعه و ترویج فرهنگ استفاده از دوچرخه با جدیت هرچه بیشتر از گذشته پرداخته و در این راه تسهیلاتی را نیز در اختیار شهروندان قرار داده است.

آزاده‌دل درباره استفاده از دوچرخه در شهر تهران نیز گفت: مدیریت شهری در یک بازه زمانی طرح‌های پایلوتی را گذاشت، خانه‌های دوچرخه را پایه‌ریزی و دوچرخه‌های جدیدی را وارد کرد و در همین راستا همایش‌هایی در شهر تهران برگزار شد.

این مقام مسئول در شهرداری تهران با بیان اینکه چالش‌های استفاده از دوچرخه در شهر تهران یکی دو تا نیست افزود: مباحثی که موجب پیشرفت استفاده از دوچرخه در دیگر شهرها می‌شود در تهران موجب بروز چالش شده و یک دوره توسعه آن را در پایتخت به تعویق می‌اندازد. تک تک موضوعات دوچرخه سواری در یکایک شهرهای کشور با مسائل خود روبرو است.