◄ کامیون ها در آلودگی هوا چقدر سهم دارند؟
در حالی که آلودگی هوا دوباره کلان شهرها را درگیر کرده، آمارها نشان می دهد کامیون ها با وجود سهم ناچیز در تعداد خودروهای کشور، بیشترین نقش را در انتشار ذرات معلق دارند؛ به طوری که حدود ۱۶ درصد آلودگی تهران تنها به تردد کامیون ها مربوط می شود و حضور هزاران کامیون فرسوده در جاده ها، این بحران را چند برابر کرده است.
آلودگی هوا در کلان شهرها بار دیگر به محدوده هشدار رسیده است؛ اما آنچه کمتر به آن توجه می شود نقش پررنگ ناوگان فرسوده حمل ونقل جاده ای در تشدید انتشار آلاینده هاست.
به گزارش تین نیوز، داده های رسمی نشان می دهد کامیون ها و خودروهای سنگین، با وجود سهم اندک در تعداد خودروهای کشور، به مهم ترین منبع ذرات معلق تبدیل شده اند و بخشی بزرگ از بحران هوا، ایمنی و سوخت را رقم می زنند. در حالی که آلودگی هوا دوباره مناطق شهری کشور را در برگرفته، بررسی های کارشناسی نشان می دهد منابع متحرک بیشترین سهم را در ایجاد ذرات آلاینده دارند؛ سهمی که در تهران به حدود ۶۰ درصد می رسد. در میان این منابع، کامیون ها و خودروهای سنگین جاده ای در صدر عوامل مؤثر بر تشدید بحران قرار گرفته اند.
آمارهای به روز از وضعیت ناوگان نشان می دهد بخش عمده خودروهای سنگین کشور در شرایط فرسودگی قرار دارند. از مجموع ده ها هزار اتوبوس، مینی بوس، کامیون، کامیونت و کشنده ای که در محورهای بین شهری تردد می کنند، بیش از نیمی در رده فرسوده قرار می گیرند. این یعنی میلیون ها کیلومتر تردد سالانه توسط ناوگانی انجام می شود که از نظر ایمنی و استانداردهای زیست محیطی به روز نیستند.
بیشتر بخوانید:
۱۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات برای نوسازی ناوگان حمل ونقل جاده ای پرداخت شد
یکی از نکات نگران کننده در این حوزه، حضور ۱۶ هزار کامیون با عمر بیش از ۵۰ سال در شبکه حمل ونقل کشور است؛ خودروهایی که نه تنها فاقد فناوری نوین کنترل آلایندگی هستند، بلکه به طور میانگین دو برابر کامیون های جدید سوخت مصرف می کنند. کارشناسان می گویند هر کامیون فرسوده «تقریباً به اندازه ۱۰ خودروی سواری» آلایندگی تولید می کند و سهمی بزرگ در انباشت ذرات معلق دارد.
گزارش های معتبر همچنین تأیید می کند کامیون ها ۱۶ درصد از آلودگی ذرات معلق تهران را به طور مستقیم ایجاد می کنند؛ سهمی که از مجموع آلایندگی اتوبوس ها، مینی بوس ها، تاکسی ها و وانت ها نیز بیشتر است. این در شرایطی است که خودروهای سنگین کمتر از چهار درصد کل ناوگان کشور را تشکیل می دهند، اما چندین برابر خودروهای سواری آلودگی تولید می کنند.
کارشناسان حوزه ایمنی جاده ای نیز نسبت به پیامدهای حذف «سن فرسودگی» هشدار می دهند. آنها معتقدند تکیه صرف بر «معاینه فنی»، بدون بازگشت محدودیت های سنی خودرو، موجب شده تعداد زیادی از کامیون ها و اتوبوس های قدیمی دوباره وارد چرخه تردد شوند؛ در حالی که کیفیت برخی معاینه های فنی نیز همواره محل تردید بوده است.
در چنین شرایطی، مصوبه جدید دولت درباره مشروط کردن واردات کامیون و خودروهای سنگین به «اسقاط خودروی مشابه»، امید تازه ای در صنعت حمل ونقل جاده ای ایجاد کرده است. فعالان این حوزه از این تصمیم به عنوان «ضروری ترین اقدام برای خروج ناوگان فرسوده» یاد می کنند و می گویند اگر واردات و نوسازی به اسقاط واقعی گره بخورد، روند جوان سازی ناوگان سرعت قابل توجهی خواهد گرفت.
برآوردها نشان می دهد نوسازی خودروهای سنگین می تواند مصرف سوخت را تا ۴۵ درصد کاهش دهد و اثر محسوسی بر کاهش آلودگی هوای شهرها داشته باشد. در کنار این موضوع، افزایش ایمنی جاده ای و کاهش تصادفات ناشی از نقص فنی نیز یکی از پیامدهای مستقیم ساماندهی ناوگان خواهد بود.
بررسی داده ها یک نکته کلیدی را آشکار می کند: بدون نوسازی ناوگان حمل ونقل جاده ای، هیچ برنامه ای برای کنترل آلودگی هوا اثرگذار نخواهد بود. کامیون ها و اتوبوس های ۳۰ تا ۵۰ ساله، علاوه بر مصرف بالای سوخت و فرسایش شبکه راه ها، سهم بزرگی در تهدید سلامت شهروندان دارند. اجرای دقیق مصوبه جدید دولت درباره اسقاط و واردات می تواند جدی ترین گام در یک دهه اخیر برای خروج ناوگان فرسوده باشد؛ گامی که اگر با نظارت سختگیرانه همراه شود، می تواند معادله آلودگی هوای کلان شهرها را تغییر دهد.
