◄ متروی تهران در مسیر تحول؛ تأمین ۱۰۷۱ واگن جدید با اعتبار ۴۰ هزار میلیارد تومانی در انتظار هم افزایی نهادی
با آغاز فصل پرتردد شهری و افزایش روزانه جابه جایی تا ۳.۵ میلیون نفر، متروی تهران با چالش جدی کمبود واگن مواجه است. پروژه تأمین ۱۰۷۱ واگن جدید با اعتبار ۴۰ هزار میلیارد تومان در دستور کار قرار دارد، اما تحقق آن نیازمند هم افزایی مدیریت شهری، دولت و نهادهای بالادستی است.
متروی تهران در حالی وارد فصل پرتردد شهری شده که با وجود توسعه قابل توجه در زیرساخت های شبکه، همچنان با چالش کمبود واگن روبه رو است. این ناترازی میان ظرفیت ناوگان و حجم تقاضا، موجب ازدحام شدید در ایستگاه ها، کاهش کیفیت تهویه و تأخیر در حرکت قطارها شده است.
به گزارش تین نیوز، مدیریت شهری در دوره کنونی بیش از ۹ کیلومتر مسیر جدید به خطوط مترو افزوده و ۱۹ ایستگاه تازه را به بهره برداری رسانده است. با آغاز سال تحصیلی، میزان جابه جایی روزانه مترو تا سقف ۳.۵ میلیون نفر افزایش یافته که رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی نسبت به ماه های قبل را نشان می دهد.
در پاسخ به این افزایش تقاضا، شهرداری تهران با همکاری وزارت کشور و کارخانه واگن سازی تهران، پروژه تأمین ۱۰۷۱ واگن جدید را آغاز کرده است. این پروژه از سال ۱۴۰۲ وارد مرحله پیش پرداخت شد و اکنون وارد فاز اجرایی شده است. ظرفیت تولید کارخانه واگن سازی تهران نیز با رشد ۴۰ درصدی همراه بوده و قرار است بیش از نیمی از واگن ها توسط این کارخانه تولید شود.
طبق آخرین آمار رسمی، ناوگان متروی تهران حدود ۱۶۰۰ واگن در اختیار دارد که از این تعداد، نزدیک به ۴۵۰ واگن فرسوده و نیازمند نوسازی یا تعمیرات اساسی هستند. این یعنی بیش از ۲۵ درصد ناوگان با کاهش بهره وری، افزایش هزینه نگهداری و افت ایمنی مواجه است.
مهدی سروری، نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران، اعلام کرد: به زودی دو رام قطار ملی (معادل ۱۴ واگن) به ناوگان مترو تهران اضافه خواهد شد و یک رام دیگر نیز در همین ماه وارد چرخه بهره برداری می شود. با اضافه شدن چند رام جدید، مجموع واگن های نو در سال جاری به حدود ۴۰ دستگاه می رسد که در برابر نیاز واقعی تهران بسیار محدود است.
عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران، نیز درباره روند توسعه واگن ها گفت: از مجموع ۱۵ درصد اعتبار مورد نیاز برای این پروژه، حدود ۹.۷ درصد توسط دولت پیشین پرداخت شده و مقرر شده است که ۵.۳ درصد باقی مانده از سوی دولت فعلی تأمین شود. واردات و تولید واگن های جدید حدود سه تا سه ونیم سال به طول خواهد انجامید.
تأمین اعتبار ۴۰ هزار میلیارد تومانی این پروژه از منابع داخلی و خارجی طراحی شده است. بخشی از بودجه از محل اعتبارات عمرانی شهرداری تهران و اوراق مشارکت شهری تأمین می شود. مذاکراتی نیز با بانک های عامل برای ارائه تسهیلات بلندمدت در جریان است. وزارت کشور نیز در قالب طرح ملی توسعه حمل ونقل عمومی، متروی تهران را به عنوان اولویت نخست در تخصیص منابع لحاظ کرده است.
همکاری با شرکت های خارجی برای تأمین قطعات و انتقال فناوری در قالب قراردادهای فاینانس و تهاتر نیز در حال بررسی است تا فشار ارزی مستقیم بر بودجه کشور کاهش یابد. با این حال، تحقق کامل این اعتبار نیازمند ثبات اقتصادی، اجماع نهادی و تسریع در فرایندهای اداری است.
در صورت تأخیر در تخصیص یا نوسان در منابع مالی، پروژه با وقفه روبه رو خواهد شد و فشار مضاعفی بر شبکه مترو وارد می شود، به ویژه در فصل پاییز که تقاضا به طور طبیعی افزایش می یابد.
متروی تهران در آستانه یک تحول زیرساختی قرار دارد، اما این تحول تنها زمانی به کارآمدی منجر خواهد شد که توسعه فیزیکی با نوسازی ناوگان و افزایش ظرفیت عملیاتی همراه شود. ورود تدریجی واگن های ملی، افزایش تولید داخلی و برنامه ریزی برای پاسخ به جهش فصلی تقاضا، می تواند مترو را از وضعیت بحرانی خارج کند.
در نهایت، تکمیل ناوگان متروی تهران نه تنها یک پروژه عمرانی بلکه فرصتی برای نمایش توانمندی مدیریت شهری در تأمین مالی، هماهنگی نهادی و پاسخ گویی به نیازهای عمومی است. اگر این مسیر با حمایت ملی و طراحی دقیق منابع ترکیبی همراه شود، متروی تهران می تواند به الگویی برای توسعه حمل ونقل عمومی در سایر کلان شهرهای کشور تبدیل شود.
