کریدور جنوبی ایران؛ شاهراه بالقوه تجارت شرق به غرب با محوریت مرز سرخس
کارشناس مسائل شرق و جنوب شرقی با اشاره به ظرفیت‌های ژئوپلیتیک ایران در ترانزیت بین‌المللی، تأکید کرد: کریدور جنوبی از طریق مرز سرخس، در صورت توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و گمرکی، می‌تواند به مسیر اصلی تجارت شرق به غرب تبدیل شود و درآمدهای ترانزیتی قابل توجهی را برای کشور به همراه آورد.
کارشناس مسائل شرق و جنوب شرقی گفت: کریدور جنوبی از طریق ایران و مرز سرخس، در صورت توسعه زیرساخت های حمل ونقل و گمرکی، ظرفیت تبدیل شدن به مسیر اصلی تجارت شرق به غرب را دارد؛ مسیری که می تواند علاوه بر تقویت جایگاه ژئوپلیتیک ایران، درآمدهای ترانزیتی قابل توجهی را برای کشور به همراه آورد.
به گزارش تین نیوز، نعمت الله پهلوانی در گفت وگو با ایمنا اظهار کرد: کریدور شرق به غرب با احیای جاده قدیمی ابریشم، حمل ونقل کالاها را از طریق ایران بین کشورهای آسیایی و اروپایی، امکان پذیر می کند و درآمد زیادی را نیز وارد کشور خواهد کرد و این کریدور در سه مسیر اصلی تعریف شده است. نخست، کریدور شمالی یا همان ترانس سیبری که از چین آغاز شده، وارد قزاقستان می شود و پس از عبور از خاک روسیه به اروپا می رسد، دوم، کریدور میانی که از چین وارد ترکمنستان شده، از طریق بندر ترکمن باشی به دریای خزر متصل می شود و سپس از بندر باکو در آذربایجان به گرجستان و در نهایت به اروپا ختم می گردد. سومین مسیر، کریدور جنوبی است که در بخش زمینی، از طریق ایران و به ویژه مرز سرخس عبور می کند.
وی افزود: در شرایط کنونی، بخش عمده بارهای ترانزیتی از کریدورهای شمالی و میانی عبور می کنند و طی سال های اخیر نیز اهمیت کریدور میانی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. حتی در پیش نویس های منتشرشده در سازمان همکاری شانگهای، چینی ها بارها بر ضرورت تسهیل سازی تجارت از طریق این کریدور تأکید کرده اند.
کارشناس مسائل شرق و جنوب شرقی تصریح کرد: کریدور شمالی به دلیل جنگ اوکراین و تحولات منطقه ای تا حدودی جایگاه خود را از دست داده، در نتیجه، نگاه ها بیش تر متوجه کریدور میانی شده است و این مسیر به ویژه در حوزه تسهیل امور گمرکی و ترخیص کالا عملکرد قابل توجهی داشته و سامانه نرم افزاری یکپارچه ای برای هماهنگی میان کشورهای عضو ایجاد شده است که همین امر موجب کاهش چشمگیر زمان جابه جایی بار از چین به اروپا شده است.
ایران مسیر جذاب و مقرون به صرفه هند
پهلوانی ادامه داد: ضروری است ایران برای ارتقای جایگاه کریدور جنوبی با چین وارد مذاکره و تعامل مستقیم شود و اگر این مسیر نیازمند تسهیل گری در حوزه زیرساخت هاست، باید هم در بخش فیزیکی (ریل و جاده) و هم در بخش نرم افزاری (هماهنگی های گمرکی و ارتباطات آنلاین) سرمایه گذاری و همکاری صورت گیرد و این امر می تواند از طریق امضای تفاهم نامه ها و قراردادهای مشخص، مشابه آنچه در کریدور شمال- جنوب تجربه شد، تحقق پیدا کند و حال اگر به کریدور شمال -جنوب بازگردیم، باید گفت که این مسیر برای هند اهمیت حیاتی دارد؛ هند از گذشته تاکنون به دنبال ارتباط با کشورهای آسیای میانه بوده است، اما به دلیل خصومت های سیاسی با پاکستان، مسیر پاکستان و افغانستان مسدود است و در چنین شرایطی، ایران تنها گزینه جایگزین برای هند محسوب می شود؛ مسیری که هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و هم می تواند نیازهای راهبردی دهلی نو را برطرف کند.
وی عنوان کرد: بر همین اساس، سرمایه گذاری هایی از سوی هند در بندر چابهار مطرح شد البته واقعیت این است که آسیای میانه برای هند اهمیت ژئواقتصادی فراوانی دارد؛ آمار تجارت نشان می دهد مبادلات هند با این کشورها بسیار محدود است، در حالی که دهلی نو چشم انداز روشنی برای افزایش حجم تجارت با آن ها ترسیم کرده است این مسئله به ویژه از آن جهت مهم است که هند با کسری حساب جاری حدود ۱۰۰ میلیارد دلاری روبه رو است و هرچند از طریق تجارت خدماتی، بخشی از این کسری را جبران می کند، اما همچنان نیازمند توسعه تجارت کالایی است و یکی از راه های تحقق این هدف، گسترش روابط تجاری با کشورهای آسیای میانه از طریق کریدور شمال- جنوب است.
کارشناس مسائل شرق و جنوب شرقی عنوان کرد: مسیر کریدور شمال-جنوب البته تنها برای هند اهمیت ندارد، بلکه روسیه نیز نگاه ویژه ای به آن دارد. همچنان که مشخص است، روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین روابط اقتصادی خود با اروپا را از دست داده و با چشم اندازی از تداوم و حتی تشدید این وضعیت روبه روست که در این میان، هند به یکی از مهم ترین شرکای تجاری روسیه بدل شده و بخش قابل توجهی از نفت روسیه را خریداری می کند، بدیهی است که منابع مالی حاصل از این فروش باید از طریق واردات کالا از هند به روسیه تسویه شود، تحقق این امر مستلزم وجود یک مسیر مطمئن ریلی و جاده ای است که کریدور شمال- جنوب می تواند آن را فراهم آورد.
پهلوانی با اشاره به اینکه تحقق ظرفیت های کریدور شرق به غرب با موانعی جدی روبه روست، خاطرنشان کرد: عملکرد ضعیف در حوزه حمل ونقل همچون ریلی، جاده ای و بندری و نیز بهره برداری ناتمام از ظرفیت های موجود موجب شده است که از ظرفیت حمل و نقل بین المللی کشور ما به طور کامل استفاده نشود. این مسئله جایگاه کشور را در معادلات ترانزیتی منطقه ای و جهانی تضعیف می کند.
وی یادآور شد: در مجموع می توان گفت که کریدورهای ترانزیتی فراتر از کارکرد اقتصادی، به اهرم های ژئوپلیتیک بدل شده اند. ایران با موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، ظرفیت تبدیل شدن به شاهراه اصلی شرق به غرب و شمال به جنوب را داراست، اما بهره گیری از این ظرفیت نیازمند عزم جدی، توسعه زیرساخت ها و دیپلماسی اقتصادی فعال است.
