◄ مولدسازی خطوط ریلی و کاهش آثار بدهی سازی شرکت ساخت
با رویکرد مولدسازی خطوط ریلی نه تنها وضعیت راه آهن و کارکنان رونق می یابد بلکه خطوط ریلی زیانده را می توان به سودآور تبدیل نمود.
عباس قربانعلی بیک: به گزارش تین نیوز (14030516)، وزیر راه و شهرسازی با نامه به معاون اول رئیس جمهور خواهان مساعدت مالی برای پرداخت بدهی های شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور شده است. طبق این نامه، مجموع بدهی های سررسید شده شرکت ساخت در حدود 445 هزار میلیارد ریال بعلاوه 272 میلیون یورو است که اگر هر یورو را به نرخ بازار مبادله ای حدود 500 هزار ریال در نظر بگیریم مجموع بدهی شرکت ساخت حدود 580 هزار میلیارد ریال می باشد (تین 277824)، (حدود 3.4 بودجه 1403) .
تبعات این بدهی سنگین چیست؟ 1) پیمانکاران وجوه خود را با تاخیر دریافت می کنند رو به اضمحلال می روند. 2) در انجام پروژه به دستگاه نظارت و کارفرما اعتنا نمی کنند. 3) اگر از این بحران بدهی به سلامت بیرون روند دیگر سراغ ادامه کار در این شرکت دولتی نمی روند. 4) اگر هم در مناقصات شرکت کنند قیمت و ضریب پیشهادی خود را بالا می برند. 5) دولت و وزیر جدید امکان پیش بردن طرح های نیمه تمام را نخواهد داشت. (پروژه های ریلی شرکت ساخت غالبا بی ثمر هستند، تین 291173).
به اعتقاد کارشناسان این چنین بدهی سنگین برخلاف قوانین و مقررات ایجاد شده و گاه برای موفق نشان دادن مدیران و برای بهانه در جذب منابع بیشتر می باشد. اما یک علت دیگر تصور رایج در شرکت ساخت است که اگر امروز پولی نداریم و با ایجاد بدهی پروژه را پیش ببریم، به نفع کشور است !! این بدهی اگر در طرح های روبه خاتمه و واجد اولویت باشد تا طرح های مهم به نتیجه و بهره برداری برسند، تبعات کمتری دارند ولی معمولا در طرح های متفرق و متعدد بدهی ایجاد می شود در نتیجه منابع مصرف شده تا سال های طولانی بازدهی ندارند و این گونه ولخرجی باعث رکود تورمی می گردد (سوداگری ...، تین 257653).
خسارت این گونه پروژه های کم بازده در بهره برداری هم با نیاز به نگهداری بیهوده ادامه یافته و مشکلات راه آهن را تشدید می نماید.
برای کاهش این تهدیدها و ضعف ها و تبدیل آنها به فرصت و قوت باید از تجربیات دیگر کشورها بهره گیری کنیم، از جمله با رویکرد استفاده از زمین های اطراف خطوط و ایستگاه های راه آهن برای احداث شهرک های مسکونی (تین 141223)، شهرک های صنعتی، شهرک های کشاورزی و ...، که با دستور جدید وزیر محترم در مورد توسعه خدمات حومه (تین 303386) تقویت می گردد.
احداث راه آهن شرقی غربی آمریکا (Pacific Railway) با واگذاری زمین های اطراف به سازندگان یک نمونه آشکار است (تین 80195).
تجربه ژاپن در احداث مجموعه های مسکونی، تجاری و حتی هتل ها در اطراف ایستگاه های بزرگ راه آهن TOD و احداث فروشگاه های زنجیره ای (تین 269588) به حدی موفق بود که زمینه تشکیل کنسرسیوم راه آهن سریع تهران قم (BOT) گردید (تین 269979).
یکی از فرصت های دیگر درآمدزا و مولدساز برای راه آهن و نیز شرکت های خصوصی ریلی و غیرریلی، احداث نیروگاه های خورشیدی متوسط و بزرگ در اطراف خطوط به ویژه در مسیرهای مورد نظر برای برقی سازی مانند راه آهن تهران مشهد (تین 302053) است.
احداث شهرک های تحقیقاتی در اطراف ایستگاه ها به ویژه در مسیرهای حومه هم می تواند تعامل بسیار سازنده با راه آهن برقرار نماید.
در خطوط جدید الاحداث مانند شیراز، رشت، همدان، کرمانشاه ... که ایستگاه ها با مراکز شهر فاصله زیادی دارند، این رویکرد علاوه بر مولدسازی شبکه ریلی و افزایش تقاضای بار و مسافر، سبب کاهش فشار حمل و نقل ریلی بر بودجه کشور خواهد شد.
مشاورین طراح خطوط ریلی هم لازم است این رویکرد را در مراحل اولیه طراحی تا مرحله طراحی تفصیلی مورد توجه قرار دهند تا در هنگام تحویل خط به راه آهن، امکان تحقق این اهداف به صورت مرحله ای و حسب نیاز با حداقل هزینه و زمان فراهم گردد.
علاوه براین رویکرد، از ضرورت طبقه بندی خطوط برای انطباق بیشتر طراحی با نیاز متناسب با واقعیات و تجربیات نباید غفلت نمود که سبب کاهش هزینه و زمان اجرای طرح های جدید و جلوگیری از تشدید کسری بودجه کشور خواهد شد (تین 236718).
پیام دیگر تذکر ریاست محترم مجلس در دیدار شورای هماهنگی تشکل های مهندسی (14021006) در مورد 4 هزار کیلومتر خط بی فایده ریلی و نامه اخیر وزیر راه به معاون اول اینست که ظاهرا عملیات خاکی بتنی بسیار بیشتر از ارائه خدمات مناسب مورد اهتمام برخی است در حالیکه با درصد کمی از منابع مالی این طرح ها می توان آنها را به ناوگان مناسب مجهز نمود (تین 285863) و با رویکرد مولدسازی نه تنها وضعیت راه آهن و کارکنان رونق می یابد بلکه خطوط ریلی زیانده را می توان به سودآور تبدیل نمود.
