◄ کریدور زنگزور ایران را 100 سال عقب می‌ اندازد!

تحولات اخیر در منطقه قفقاز جنوبی و موضوع کریدور زنگزور، بار دیگر جایگاه ژئوپلیتیک ایران در ترانزیت و حمل ونقل بین المللی را به صدر اخبار آورده است. این بار، فاطمه مقیمی، فعال شناخته شده اقتصادی و رئیس اتاق مشترک ایران و گرجستان، هشدار داده که واگذاری این کریدور به آمریکا و ترکیه می تواند ایران را یک قرن در عقب ماندگی ترانزیتی فرو ببرد.

به گزارش تین نیوز فاطمه مقیمی که بیش از سه دهه در صنعت حمل ونقل و ترانزیت فعالیت داشته و ریاست کانون زنان بازرگان را نیز برعهده دارد، در گفت وگویی تحلیلی با کاماپرس که سجاد صفری آن را انجام داده و تنظیم کرده، پیامدهای سیاسی و اقتصادی زنگزور را برای آینده تجارت بین الملل ایران تشریح کرده است. چکیده ای از محتوای این گفت و گو را در ادامه می خوانید:

چالش های ایران در مسیرهای بین المللی حمل ونقل

موقعیت جغرافیایی ایران همواره به عنوان یک مزیت بزرگ شناخته می شود؛ کشوری که در قلب خاورمیانه قرار دارد و می تواند چهارراه ارتباطی شرق و غرب و شمال و جنوب باشد. با این حال، مقیمی معتقد است که کشور تاکنون نتوانسته از این موقعیت منحصر به فرد بهره برداری لازم را داشته باشد.

به گفته او، سفر اخیر رئیس جمهور به ارمنستان می تواند نقطه عطفی برای بازتعریف نقش ایران در کریدورهای بین المللی باشد، اما چالش های موجود همچنان جدی است. مهم ترین مانع، تحریم های گسترده ای است که نه تنها مبادلات مالی بلکه حمل ونقل زمینی و دریایی ایران را نیز تحت فشار قرار داده است.

کامیون های ایرانی به دلیل فقدان استانداردهای روز اروپا (یورو 4، یورو 5 و یورو 6) از ورود به بسیاری از کشورهای اروپایی منع می شوند. این مسئله علاوه بر مشکلات زیست محیطی، موجب می شود شرکت های حمل ونقل ایرانی نتوانند قراردادهای ترانزیتی خود را به طور کامل اجرا کنند. در کنار این مشکل، صدور به موقع ویزا برای رانندگان نیز یکی دیگر از موانع جدی فعالیت شرکت های ایرانی در عرصه بین الملل است.

مقیمی می گوید: «وقتی یک شرکت ایرانی قراردادی با شرکای خارجی امضا می کند، اغلب در اجرای تعهدات با مشکل روبه رو می شود؛ چراکه هم زیرساخت های ناوگان فرسوده است و هم محدودیت های سیاسی و دیپلماتیک کار را پیچیده تر می کند.»

کریدور زنگزور  یک تحول ژئوپلیتیک خطرناک برای ایران است

اما شاید مهم ترین بخش سخنان مقیمی مربوط به آینده کریدور زنگزور باشد؛ مسیری که قرار است ترکیه را از طریق خاک ارمنستان به جمهوری آذربایجان و آسیای مرکزی متصل کند. او معتقد است که این پروژه تنها یک جاده یا مسیر حمل ونقلی نیست، بلکه تغییری بنیادین در معادلات ژئوپلیتیک منطقه به شمار می آید.

به باور این فعال اقتصادی، اگر آمریکا و ترکیه کنترل 99 ساله بر این مسیر به دست گیرند، ایران یکی از مهم ترین اهرم های راهبردی خود را در تجارت منطقه ای از دست خواهد داد. ترکیه که هم اکنون برای رسیدن به آسیای مرکزی از مسیر ایران استفاده می کند، دیگر نیازی به عبور از خاک کشور ما نخواهد داشت. نتیجه آن کاهش شدید درآمدهای ترانزیتی ایران، تضعیف بازار خدمات لجستیکی و در نهایت کاهش قدرت چانه زنی تهران در عرصه سیاسی خواهد بود.

پیامدهای این کریدور تنها به تجارت با ارمنستان محدود نمی شود. ایران از طریق مرز زمینی با ارمنستان، به گرجستان و روسیه متصل می شود و بخش مهمی از مبادلات کالا به این کشورها از همین مسیر صورت می گیرد. در صورت قطع یا محدود شدن این ارتباط، تجارت ایران با گرجستان به ویژه با بنادر مهم پوتی و باتومی به شدت دشوار خواهد شد.

در شرایطی که تحریم ها مسیرهای ایران به سمت روسیه را پیچیده تر کرده، از دست دادن کریدور زنگزور به معنای طولانی تر شدن راه های جایگزین، افزایش هزینه های حمل ونقل و کاهش رقابت پذیری کالاهای ایرانی است. در چنین حالتی، رقبای منطقه ای که مسیرهای ارزان تر و سریع تر در اختیار دارند، به راحتی جای ایران را در بازار روسیه خواهند گرفت.

راهکارهای پیش روی ایران برای مقابله با تهدید زنگزور

با وجود همه این تهدیدها، مقیمی راهکارهایی را برای حفظ موقعیت ایران پیشنهاد می دهد. به اعتقاد او، نخستین اقدام باید تکمیل و فعال سازی مسیرهای جایگزین از جمله «آراس کریدور» باشد؛ مسیری که می تواند دسترسی زمینی ایران به قفقاز و روسیه را همچنان برقرار نگه دارد.

 بازسازی روابط راهبردی با ارمنستان، گرجستان و روسیه نیز اهمیت ویژه ای دارد. ایران باید با سرمایه گذاری مشترک در زیرساخت های حمل ونقل و بهره گیری از دیپلماسی چندجانبه، مانع انحصار مسیرهای جدید توسط ترکیه و آمریکا شود.

مقیمی همچنین به ضرورت تقویت بنادر جنوبی و ظرفیت های حمل ونقل هوایی اشاره می کند. او معتقد است اگر مسیرهای دریایی و هوایی به شکل مکمل در کنار مسیرهای زمینی فعال شوند، ایران می تواند بخشی از زیان های احتمالی ناشی از زنگزور را جبران کند.

وی هشدار می دهد: «اگر ایران در برابر این پروژه بدون واکنش عملی باقی بماند، کریدور زنگزور صرفاً یک مسیر جدید نخواهد بود، بلکه به معنای حذف تدریجی ایران از نقشه ترانزیت منطقه ای است. سکوت و تعلل در این زمینه، عقب نشینی بزرگی خواهد بود که شاید بازگشت از آن بیش از یک قرن طول بکشد.»

تحولات قفقاز جنوبی در سال های اخیر نشان داده که رقابت ژئوپلیتیک در این منطقه، به شدت بر منافع اقتصادی ایران اثرگذار است. کریدور زنگزور یکی از مهم ترین این تحولات است که می تواند موقعیت استراتژیک ایران را متزلزل کند. هشدارهای کارشناسانی چون فاطمه مقیمی یادآور می شود که فرصت برای واکنش جدی محدود است و ایران باید با اتخاذ راهبردی فعال، از تکرار تجربه تلخ فرصت های از دست رفته جلوگیری کند.

انتهای پیام