چرا تورم خردادماه کاهش یافت؟

تورم نقطه ای (رشد قیمت ها نسبت به ماه مشابه سال گذشته) پس از یک سال به زیر ۴۵ درصد برگشت. این را محاسبات مرکز آمار می گوید که این بار و احتمالاً تحت تأثیر کاهش تورم، به موقع تر از گذشته گزارش تورم را منتشر کرده است. تورم نقطه به نقطه برای کل سبد مصرفی، بخش خوراکی ها و بخش غیرخوراکی ها همه مشترکاً ۴۲٫۶ درصد برآورد شده است. نمودار بالا نشان می دهد این اعداد به معنای سقوط سریع این شاخص به ویژه در بخش خوراکی هاست.

سقوطی برای جبران جهش گذشته

واضح ترین علت این سقوط، به جهش تورم در خرداد سال گذشته برمی گردد. بیشترین بار حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی روی بخش خوراکی ها و طی خردادماه رخ داد که باعث شد تورم کل به ۵۰ درصد نزدیک شود، عددی که زیاد پیش از آن اتفاق نیفتاده بود. در واقع، طی خرداد ۱۴۰۱، تورم کل ۱۱.۴ واحد درصد و تورم خوراکی ها ۳۲.۶ واحد درصد افزایش یافته بود. از آنجا که در محاسبه تورم سالانه در پایان خرداد امسال، شاخص قیمت ها را با پایان خرداد سال گذشته مقایسه می کنیم، عملاً قیمت ها با قیمت های پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مقایسه می شوند و تورم محاسبه شده کمتر از گذشته می شود. به همین دلیل، در خرداد ۱۴۰۲ تورم کل ۱۲ واحد درصد و تورم خوراکی ها ۳۲.۸ واحد درصد کم شدند.

اثر حدوداً ۱۲ واحد درصدی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی پیش از اجرای این سیاست در خرداد سال گذشته از سوی برخی پژوهشگران تخمین زده شده بود. انتظار می رفت اثر حذف ارز ترجیحی به عنوان یک اثر دفعتی و یک باره روی قیمت دسته ای از کالاها، باعث یک بار افزایش سطح قیمت ها شود و پس از آن دیگر رشد قیمت ها مسیر گذشته خود را طی کند. اما حالا که به کل مسیر تورم در یک سال گذشته نگاه می کنیم، می بینیم فارغ از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، مسیر تورم افزایشی بوده است. چرا که حالا با حذف اثر این سیاست در تورم سالانه، باز هم نرخ تورم حدود ۶ واحد درصد بیشتر از اردیبهشت گذشته و ده واحد درصد بیشتر از فروردین ۱۴۰۱ است.

افت قیمت کالاهای بادوام هم به کاهش تورم کمک کرد

تورم ماهانه خرداد دو درصد بوده که نسبت به تورم های ماهانه ۱۵ ماه گذشته پایین ترین است، هر چند در شرایط معمول خرداد معمولاً تورم ماهانه ای کمتر از ماه های قبل و بعد خود داشته است.

همان طور که نمودار زیر نشان می دهد تورم ماهانه اکثر گروه های اصلی سبد مصرفی، به جز اجاره، نسبت به اردیبهشت کاهش یافته است. در این میان، تورم منفی ۴٫۷ درصدی کالاهای بادوام جالب توجه است. کالاهای بادوام آن دسته از کالاها هستند که در کوتاه مدت و میان مدت با سرعت کمی مستهلک می شوند. شاید مهم ترین آن ها در سبد مصرفی، خودرو باشد. با توجه به ضرایبی که در گزارش مرکز آمار گفته می شود، سهم کالاهای بادوام در سبد مصرفی حدود ۷ درصد است که ۳٫۵ درصد از آن به خودرو (بخش «خرید وسایل نقلیه») مربوط می شود.

تورم خودرو بر مبنای محاسبات مرکز آمار، طی یک سال ۵۹٫۴ بوده و طی ماه خرداد رشد منفی هشت درصدی داشته است. این نزول قیمت خودرو در بازار قابل مشاهده بود. در واقع در ماه خرداد تب بازارهای دارایی مثل طلا و دلار و همچنین خودرو که چند سالی است تبدیل به کالای سرمایه ای شده، آرام تر شدند که احتمالاً بیشتر از هر چیز تحت تأثیر برخی نشانه ها از مذاکرات خارجی بود؛ بنابراین در کنار این که جهش قیمتی ناشی از حذف ارز ترجیحی دیگر روی تورم سالانه اثر ندارد، کاهش موقت انتظارات تورمی هم به کاهش تورم کمک کرده است.

طبیعی است که کاهش تورم محاسبه شده -به ویژه در مقیاس سالانه- چندان با احساس روزمره مصرف کنندگان نسبت به رشد قیمت کالاها سازگار نباشد.