◄ 10 توصیه برای داوری اختلافات حوزه حمل‌ونقل و لجستیک

شرایط ویژه حال حاضر کشور، زمینه‌ساز اختلافات گوناگون بین صاحبان کالا و متصدیان حمل‌ونقل بین‌المللی در شقوق مختلف شده و از آنجا که در اکثر موارد علل بروز این اختلافات از حیطه کنترل متصدیان حمل خارج است، مذاکره و تعامل به مصالحه ختم نمی‌شود.

در این صورت مراجعه به داوری یکی از بهترین راه‌های پذیرفته‌شده در نظام داخلی و بین‌المللی جهت رفع اختلافات تجاری و تخصصی است. اما همچون هر امر دیگری قبول داوری نیز اگر بدون آگاهی صورت گیرد ممکن است آثار منفی و متفاوت از آنچه در انتظارش هستید به بار آورد. پس بهتر است قبل از قبول داوری به موارد ده‌گانه زیر توجه کنید.

1- مبنای داوری توافق طرفین است و هیچ مقامی صلاحیت تحمیل قبول داوری به شما را ندارد. این توافق می‌تواند در قرارداد اولیه تجاری به‌عنوان شرط داوری منعقد شود؛ حال یا قبل و بعد از بروز اختلاف در یک توافق جداگانه و یا حتی در حین رسیدگی در دادگاه.

2- حتی آن زمان که داوری را در قرارداد پذیرفته‌اید، می‌توانید توافق‌نامه داوری را بر اساس حقوق قانونی خود قبول کرده و یا در جریان رسیدگی بر حقوق خود پافشاری کنید.

3- برای شناسایی این حقوق و تکالیف متقابل قبل از قبول شرط و یا توافق‌نامه داوری، قوانین داوری که در باب هفتم آیین دادرسی مدنی از ماده 454 تا 501 نگارش شده است را مطالعه کنید و موارد ابهام خود را از طریق مشاوره با حقوق‌دانان برطرف کنید.

4- در صورت قبول داوری در یک مرجع داوری، مرجع موردنظر مکلف است داور یا داوران را به شما معرفی کند و شما می‌توانید بر اساس مواد 466 تا 471 آیین دادرسی مدنی از قبول داور یا داوران امتناع کنید. توجه داشته باشید که این امکان فقط تا زمان ارائه اولین لایحه و قبل از جلسه رسیدگی برای شما میسر است مگر اینکه یکی از موارد رد داور که در مواد مذکور مشخص شده بعد از جلسه داوری اتفاق افتاده و یا هر دو طرف دعوی به تغییر داور تراضی کنند.

5- صلاحیت داور فقط در اخذ مدارک و اطلاعات مربوط به موضوع دعوی از طرفین و صدور رای داوری است. داور حق ندارد خارج از رای داوری در خصوص عملکرد طرفین دعوی، در موضوع دعوی اظهارنظر کرده و یا به یک‌طرف مشاوره دهد. در صورت بروز چنین رفتاری حتما به داور یا هیات داوری تذکر داده و مراتب را در صورت‌جلسه رسیدگی مکتوب کنید.

6- صدور دستور موقت و یا تامین خواسته از استثنائات آیین دادرسی و تنها در صلاحیت محاکم دادگستری است. مبنای پذیرش هرگونه نظر یا دستور - خارج از رای داوری - توافق و تراضی طرفین دعواست و داور صلاحیت صدور و تحمیل دستور به هر یک از طرفین دعوی را ندارد. پیشنهاد می‌شود در توافق‌نامه‌های داوری با صدور دستور موقت توسط داور به‌صورت عام موافقت نکنید.

7- داور، هیات داوری و یا مرجع داوری صلاحیت اجرا و یا اعمال فشار جهت اجرای رأی داوری و یا دستور موقت را ندارد و اجرای آن‌ها از جانب محاکم دادگستری انجام می‌پذیرد.

8- بر اساس ماده 473 آیین دادرسی مدنی، چنانچه داور پس از پذیرش داوری بدون دلیل موجه از ادامه دادرسی، حضور در جلسات رسیدگی یا صدور رای امتناع کند، ضمن اینکه مسئول جبران خسارتی است که به شما وارده کرده، به مدت 5 سال از انتخاب شدن به‌عنوان داور محروم می‌شود.

9- رای داوری قطعی و لازم‌الاجراست اما شما می‌توانید درصورتی‌که رأی دارای یکی از اشکالات مندرج در ماده 489 آیین دادرسی مدنی باشد از دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، ابطال رای داوری را درخواست کنید.

10- رسیدگی به تقاضای ابطال رای در دادگاه نمی‌تواند مانع اجرای رای داوری شود مگر اینکه دلایل شما قوی باشد و بر اساس ماده 493 آیین دادرسی مدنی از دادگاه درخواست توقف عملیات اجرایی (توقف اجرای رای داوری) کنید.