◄ دیپلماسی ترانزیت و مشکلات رانندگان

ارتباط سیاست و اقتصاد در دنیای فعلی غیرقابل کتمان است و در این میان بزرگ‌ترین مشکلی که فعالان اقتصادی و حمل‌ونقلی در حوزه عملکرد وزارت خارجه دارند این است که اکثر سفیران و افراد دیپلماتی که از کشور ما فرستاده می‌شوند، در عمل هیچ نگاه اقتصادی به موضوع نداشته و با رویکرد سیاسی به کشورهای دیگر می‌روند. وزارت خارجه و سفیران صرفا درگیر دعواهای سیاسی، بحث‌های قومیتی و جغرافیایی هستند و اگر یک گردشگر ایرانی در سفر با مشکل مواجه شود یا بازرگانی، هنگام بستن قرارداد با طرف خارجی مشکل پیدا کند با رفتاری غیرمسئولانه از سوی سفارت کشور خود روبه‌رو می‌شود.

در این وضعیت یک راننده حمل کالا که پیوسته تردد می‌کند، متأسفانه اصلا در حوزه بازرگانی جایی برای او در نظر گرفته نشده است و به مشکلات او نیز رسیدگی نمی‌شود. تنها کاری که سفارت برای راننده انجام می‌دهد این است که اگر گذرنامه او گم شود، سفارت به او نامه می‌دهد. مشکلات تاجران و بازرگانان نیز جای خود را دارد. وقتی طرف خارجی پول من را نمی‌دهد و به‌عنوان یک بازرگان ایرانی به سفارت‌خانه مراجعه می‌کنم آنها حتی حاضر به برقراری یک تماس برای پیگیری نمی‌شوند، اینها همه به این دلیل است که جایگاه سفارتخانه‌های ما در کشورهای خارجی صرفا سیاسی شده است. ما حتی از رایزن‌های اقتصادی وزارت صنعت و معدن نیز گلایه‌مند هستیم. حتی رایزن‌های بازرگانی که از وزارت صنعت و معدن فرستاده می‌شوند هم با رویکرد سیاسی و براساس روابط به آنجا می‌روند.

بهتر است حداقل رایزن‌های بازرگانی را از بخش خصوصی مانند خانه صنعت و معدن، اتاق بازرگانی یا انجمن‌ها انتخاب کنند، تا حداقل نگاه آنها اقتصادی باشد و اگر مشکلی برای یک بازرگان یا راننده پیش آمد کسی پاسخگوی آنها باشد. امکانات رفاهی مناسب رایزن‌ها در کشورهای دیگر و نگاه دولتی آنها به مسائل شاید بی‌تأثیر هم نبوده است. این وضعیت باعث شده مشکلات بخش خصوصی را درک کنند. رایزن‌ها حقوق خود را به‌صورت ارزی دریافت می‌کنند، خانواده آنها در خانه کنسولگری و با مصونیت سیاسی در ساختمان‌هایی که پیش از انقلاب در بهترین نقاط کشورهای خارجی خریداری ‌شده‌اند زندگی و کار می‌کنند و از حال راننده و بازرگانی که به خاطر یک بخشنامه خلق‌الساعه ۱۵ روز پشت مرز معطل‌مانده و در تلاش برای چرخاندن چرخ اقتصاد کشور است اطلاعی ندارد.

شخصا اعتقاد دارم که صرفا آموزش یک سفیر نمی‌تواند در این حوزه مفید باشد زیرا یک سفیر باید نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی که بازرگانان و رانندگان با آن روبه‌رو هستند را با همه وجود درک کند و این تنها درصورتی امکان‌پذیر است که رایزن اعزامی بی‌طرف، غیرسیاسی، مسلط به امور اقتصادی و از بخش خصوصی باشد. اکنون در برخی از کشورهای همسایه رایزن‌های اقتصادی مخالف بخش خصوصی هستند زیرا نمی‌خواهند مناسبات سیاسی خود در آن کشور را به خطر بیندازند. این در حالی است که رایزن ترکیه برای یافتن مشتری در نمایشگاه‌ها حضور پررنگ دارد و از هیچ تلاشی در حوزه اقتصادی و برای بخش خصوصی کشور خود دریغ نمی‌کند.