فاصله ایران با قطر و امارات در آسمان توسعه صنعت هوایی

صنعت هوایی ایران در حال حاضر با چالش های ساختاری متعددی از جمله فرسودگی ناوگان، بهره وری پایین فرودگاه ها، شرکت های هوایی کوچک و وابستگی شدید به دولت روبه روست.

به گزارش  تین نیوز به نقل از روزنامه اقتصاد سرآمد، این مسائل در کنار سرمایه گذاری ناکافی و فرسودگی زیرساخت ها موجب شده تا صنعت هوایی ایران نسبت به کشورهای منطقه از جمله امارات، قطر و ترکیه به شدت عقب بماند و سهم ناچیزی در تولید ناخالص داخلی داشته باشد.

بررسی آخرین گزارش ها و همچنین صحبت های برخی مسئولان مرتبط با حوزه حمل ونقل و صنعت هوایی ایران نشان دهنده سهم بسیار اندک این حوزه از تولید ناخالص داخلی کشور است. در حالی که گزارش های جهانی نشان دهنده سهم بیش از ۴درصدی صنعت هوایی از تولید ناخالص داخلی جهان است، اما حسین خانلری، مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) در آخرین صحبت های خود، سهم صنعت هوانوردی از تولید ناخالص داخلی ایران را تنها معادل ۲درصد می داند.

صنعت هواپیمایی به عنوان یک بخش کلیدی از اقتصاد جهانی، نقش مهمی در تسهیل تجارت، ایجاد اشتغال، توسعه گردشگری و رشد اقتصادی ایفا می کند. صنعت هواپیمایی به عنوان یکی از ارکان کلیدی اقتصاد جهانی، نقش مهمی در تسهیل حمل ونقل سریع کالاها و مسافران ایفا می کند. این صنعت نه تنها به توسعه تجارت بین المللی و ایجاد مشاغل کمک می کند، بلکه به رونق گردشگری و نوآوری های فناوری نیز می انجامد.

با وجود چالش هایی نظیر بحران های اقتصادی و تأثیرات زیست محیطی، صنعت هوایی همچنان به عنوان یک موتور محرک برای رشد اقتصادی کشورهای مختلف شناخته می شود. صنعت هواپیمایی یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین بخش های اقتصاد جهانی به شمار می رود؛ این صنعت نه تنها به عنوان یک وسیله حمل ونقل سریع و کارآمد عمل می کند، بلکه به عنوان یک موتور محرک برای توسعه اقتصادی، اشتغال و ارتباطات بین المللی نیز شناخته می شود.

صنعت هواپیمایی به عنوان یک عامل محرک برای رشد اقتصادی در بسیاری از کشورها شناخته می شود؛ این صنعت به کشورهای مختلف این امکان را می دهد که به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کرده و از مزایای تجارت بین المللی بهره برداری کنند. طبق گزارش های سازمان بین المللی هواپیمایی، صنعت هواپیمایی به طور مستقیم و غیرمستقیم به رشد اقتصادی جهانی کمک می کند و به افزایش تولید ناخالص داخلی کشورها منجر می شود.

سهم ناچیز صنعت هوایی از GDP

حسین خانلری، مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) با اشاره به  سهم ۲درصدی صنعت هوانوردی از تولید ناخالص داخلی، گفت: ایران دارای ظرفیت بالایی برای افزایش سهم صنعت هوانوردی از تولید ناخالص داخلی است. این در حالی است که سهم صنعت هوانوردی از تولید ناخالص داخلی جهان حدود ۴.۱درصد است که معادل درآمد ۳.۵تریلیون دلار است. در برخی کشورها این سهم تا ۹درصد نیز افزایش یافته، اما در ایران این رقم هنوز حدود ۲درصد است. بنابراین، ظرفیت عظیمی برای رشد وجود دارد.

این مقام مسئول در صنعت هوایی با اشاره به ضرورت هم افزایی میان فناوری های نوین و زیرساخت های سنتی در صنعت هوانوردی گفت: اقتصاد هوانوردی دیگر صرفاً مبتنی بر ناوگان و فرودگاه نیست. امروزه رشد پایدار این صنعت، بدون سرمایه گذاری همزمان در فناوری های دیجیتال، غیرممکن است. وی با استناد به آمارهای بین المللی اظهار داشت: ۷۸درصد از شرکت های هواپیمایی بزرگ جهانی تا سال۲۰۲۵ فرایند دیجیتالی شدن را آغاز کرده اند و پیش بینی می شود بیش از ۱۰میلیارد دلار در فناوری های دیجیتال سرمایه گذاری شود. استفاده از هوش مصنوعی به تنهایی توانسته تا ۱۵درصد هزینه های تعمیر و نگهداری را کاهش دهد.

خانلری تصریح کرد: تجربه های بین المللی نشان می دهد که با بهره گیری از فناوری های سبز و هوش مصنوعی می توان تا ۸۶درصد پروازها را تحت کنترل داشت و به موقع و با کم ترین تاخیر انجام داد. همچنین خطوط هوایی با سیستم هوشمند مدیریت سوخت، صرفه جویی میلیون دلاری را تجربه خواهد کرد. مدیرعامل هما با اشاره به چشم اندازهای ملی، گفت: در ایران حدود ۴.۹درصد از اقتصاد کشور به اقتصاد دیجیتال اختصاص دارد و طبق اهداف برنامه هفتم توسعه، این سهم باید به بیش از ۱۰درصد برسد. این یعنی اقتصاد دیجیتال در حال تبدیل شدن به یکی از موتورهای پیشران اقتصاد ملی است و صنعت هوانوردی نمی تواند از این قافله عقب بماند.

چشم انداز صنعت هوایی در اقتصاد و تجارت

بررسی گزارش ها نشان می دهد که صنعت هوایی بر تولید ناخالص داخلی کشورها تأثیر قابل توجهی دارد و ایران نیز از دیرباز به اهمیت این موضوع آگاه بوده و به عنوان یکی از پیشتازان صنعت هوانوردی در منطقه تلاش داشته تا جایگاه خود را ارتقا دهد و از رهبران صنعت حمل ونقل در این خطه جغرافیایی باشد. این صنعت با گسترش شبکه های حمل ونقل، به رشد کسب وکارها کمک کرده و منجربه افزایش بهره وری و کاهش هزینه های اقتصادی می شود.

اثرگذاری بر بخش های مختلف اقتصادی از جمله بخش حمل ونقل با تسهیل جابه جایی سریع نیروی کار و منابع، بخش تجاری با تسریع در حمل کالاهای صادراتی و وارداتی و بخش صنعتی با تأمین سریع قطعات و مواد اولیه برای صنایع مختلف سبب شده تا در برخی موارد حمل ونقل هوایی گزینه نهایی باشد. بانک جهانی براساس داده های منتشرکرده خود تایید کرده است که کشورهایی که سرمایه گذاری بالایی در بخش زیرساخت های هوانوردی داشته اند، شاهد رشد تولید ناخالص داخلی بوده اند.

صنعت هوانوردی به طور مستقیم در مشاغلی مانند خلبانی، مهندسی هوافضا، خدمات فرودگاهی و پشتیبانی عملیات هوایی اشتغال ایجاد می کند. علاوه بر این، صنایع وابسته ای مانند گردشگری، هتلداری، تولید هواپیما و تجارت بین المللی نیز به شدت تحت تأثیر رشد این صنعت هستند.

همچنین با توجه به خصوصیات خاص این صنعت، زنجیره اشتغال در هوانوردی بسیار وسیع بوده و طیف گسترده ای از کسب وکارها از سطح ملی تا محلی را دستخوش تغییر می کند. این تأثیرات نه تنها به مشاغل تخصصی و فنی در هوانوردی محدود نمی شود، بلکه صنایع مکمل و خدماتی همچون حمل ونقل زمینی، فناوری اطلاعات، تأمین سوخت، کترینگ هوایی و حتی آموزش های تخصصی را نیز شامل می شود.

هوانوردی، عنصر کلیدی در تسهیل لجستیک تجاری و حمل ونقل بار هوایی است. بسیاری از کالاهای با ارزش بالا مانند تجهیزات الکترونیکی، داروها و محصولات کشاورزی تازه از طریق حمل ونقل هوایی جابه جا می شوند. در این میان کاهش هزینه های حمل ونقل و کوتاه شدن زمان تحویل کالاها، افزایش دسترسی به بازارهای بین المللی و رشد صادرات و واردات، تقویت رقابت پذیری شرکت ها و بهبود زنجیره تأمین جهانی دستاوردی عظیم برای توسعه اقتصاد ملی داشته و این امر سبب شده تا سیاستمداران نیز این حوزه ارزشمند را همیشه در دایره تصورات خود برای دستیابی به اهداف مختلف نگاه دارند.

در حال حاضر صنعت هوایی در جهان به یکی از صنایع پولساز و اشتغالزا تبدیل شده و کشورهای همسایه ما از جمله امارات، قطر و ترکیه هم در این صنعت نقشی کلیدی ایفا می کنند، اما صنعت هوایی کشورمان از همسایگان تا حدود زیادی عقب مانده و با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند.

کارشناسان معتقدند؛ اینکه گفته می شود صنعت هوایی ایران در مقایسه با کشورهای همسایه عقب مانده محسوب می شود، در شاخص اقتصادی تولید ناخالص ملی هم کاملا مشخص است. به بیان دیگر، در حالی که کشورهایی چون امارات، ترکیه و قطر طی سال های اخیر بر حجم گردش مالی در صنعت هوایی خود افزوده اند و سالانه میلیاردها دلار از این صنعت کسب درآمد می کنند، اما سهم صنعت هوایی ایران در تولید ناخالص ملی طی ۲۰سال اخیر کمتر از ۳ درصد رشد کرده است.