هدفگذاری صادرات ۲ میلیارد دلاری از مناطق آزاد تا سال ۱۴۱۴

 «فرآیندهای بازمهندسی و ایجاد تحول بنیادین در مناطق آزاد کشور آغاز شده است و سه سند محوری شامل سند راهبردی تحول مناطق آزاد، سند اقتصاد دیجیتال و سند اجرای برنامه بهره وری، مبنا و اساس این برنامه ها را تشکیل می دهد.»

به گزارش تین نیوز به نقل از روزنامه اقتصاد سرآمد، این بخشی از صحبت های روز گذشته رضا مسرور، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است. او این صحبت ها را پس از آن مطرح کرد که به صراحت گفت: اهداف و کارکردهای اصلی مناطق آزاد در توسعه تجارت و ترانزیت محقق نشده است.

این نخستین بار نیست که مسرور در مقام دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور از لزوم بازمهندسی و ایجاد تحول بنیادین در مناطق آزاد کشور صحبت می کند.

او پیش از این و در روزهای اواخر خردادماه سال جاری، در نخستین همایش فرصت های سرمایه گذاری آذربایجان غربی گفته بود: مناطق آزاد کشور از نمادهای فرصت های سرمایه گذاری به شمار می روند، در مناطق آزاد، به دنبال ایجاد مزیت های رقابتی جدید و برگشت مزیت ها بوده و به دنبال بازمهندسی مناطق آزاد هستیم.

مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی ایران با هدف توسعه اقتصادی، جذب سرمایه گذاری و افزایش صادرات، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می کنند. این مناطق با ارائه مشوق هایی مانند معافیت های مالیاتی و گمرکی، سهولت در فرآیندهای اداری و دسترسی به بازارهای بین المللی، به بستری برای رشد تولید، صادرات و اشتغال زایی تبدیل شده اند. این مناطق با تسهیل فرآیندهای واردات و صادرات و کاهش محدودیت های گمرکی، به توسعه صادرات و ورود به بازارهای جهانی کمک می کنند.

۴رویکرد اصلی تحول مناطق آزاد

دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در چارچوب برنامه تحولی وزارت امور اقتصادی و دارایی با تدوین اسناد و برنامه های تحول آفرین، به دنبال جهشی بنیادین در مناطق آزاد است. این رویکرد بر چهار اصل بنیادین استوار است که اصل اول شامل تحول گرایی برمبنای بازنگری و اصلاح اساسی در ساختارهای قانونی، نهادی و زیرساختی و اصل دوم صادرات محوری با تمرکز بر تولیدات دارای مزیت رقابتی برای ورود به بازارهای جهانی است.

اصل سوم ماموریت محوری است که تعریف مأموریت و محور اصلی کسب وکار متناسب با مزیت های نسبی و رقابتی هر منطقه از جمله ترانزیت، گردشگری، صنایع تبدیلی و فناوری های نوین تعریف شده است. اصل چهارم حرکت به سوی مناطق نسل هفتم می باشد که از الگوهای نوین و پیشرفته جهانی در توسعه مناطق آزاد بهره گیری می شود.

در همین حال رضا مسرور، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور در صحبت های خود مبنای این برنامه تحولی را تدوین سه سند کلیدی عنوان کرد و گفت: سه سند محوری شامل سند راهبردی تحول مناطق آزاد، سند اقتصاد دیجیتال و سند اجرای برنامه بهره وری، مبنا و اساس برنامه بازمهندسی و تحول است.

این مقام مسئول همچنین در تشریح سند راهبردی تحول در مناطق آزاد اظهار داشت: این سند با هدف تحلیل و بازبینی ارکان جهت ساز، شناسایی چالش ها و تدوین راهبردهای کلان و بخشی در دست تدوین است.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی افزود: سند اقتصاد دیجیتال نیز با هدف پیوند ظرفیت های اقتصاد دیجیتال با مناطق آزاد و طراحی محرک های پویایی این اکوسیستم در چارچوب منطقه ای و سند ارتقای بهره وری مناطق آزاد تجاری و صنعتی نیز با هدف شناسایی، تدوین و اعتبارسنجی شاخص های علمی بهره وری و اجرای آن به دنبال ایجاد یک الگوی کارآمد برای افزایش بهره وری در کلیه مناطق است.

در این میان آنطور که مسئولان دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور می گویند که در فرایند تدوین، توجه به اسناد بالادستی، تطبیق با الگوهای موفق جهانی و محیط شناسی راهبردی در ابعاد داخلی و بین المللی، مدنظر قرار گرفته است. همچنین مفاد اساسی این اسناد شامل بازطراحی حکمرانی در سطوح مختلف، تقویت ماموریت محوری مناطق بر پایه مزیت های نسبی، اصلاحات قانونی و نهادی، ارتقای زیرساخت ها و بهره برداری از ظرفیت های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی کشور از جمله کریدورهای بین المللی، بازارهای منطقه ای، انرژی و فناوری های نو است.

رشد صادرات مناطق آزاد در فصل بهار

نتایج ارزیابی عملکرد صادراتی مناطق آزاد کشور در بهار۱۴۰۴ نشان دهنده رشد ۹درصدی صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل است. آنطور که دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در گزارش خود اشاره کرده است؛ این دبیرخانه در اجرای ماموریت نظارت و ارزیابی عملکرد سازمان های مناطق آزاد، گزارش ارزیابی سه ماهه نخست سال۱۴۰۴ سازمان های مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی را با رویکرد تطبیقی نسبت به مدت مشابه سال قبل منتشر کرد.

در مجموع، صادرات مناطق آزاد هفت گانه در سه ماه ابتدایی سال۱۴۰۴ به بیش از ۳۰۳میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۹درصد رشد داشته است. دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اجرای برنامه بازمهندسی مناطق آزاد و اصلاح رویکردها، رشد ۶۴درصدی صادرات را برای سال۱۴۰۴ هدف گذاری کرده است.

نقش مناطق آزاد در اشتغالزایی و رشد اقتصادی

مناطق آزاد ایران به عنوان موتور محرکه اقتصاد ملی، با فراهم آوردن بستری مناسب برای جذب سرمایه گذاری، توسعه صنایع نوین و ایجاد اشتغال، نقش کلیدی در تحقق اقتصاد مقاومتی و امیدآفرینی در جامعه ایفا می کنند. این مناطق با بهره گیری از مزایای ویژه اقتصادی و تجاری به رشد اقتصادی کشور کمک شایانی می کنند. مناطق آزاد چابهار، کیش و قشم به ترتیب بیشترین سهم را در جذب سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال داشته اند. این مناطق با بهره گیری از موقعیت استراتژیک جغرافیایی و زیرساخت های پیشرفته، توانسته اند نقش مهمی در توسعه صادرات غیرنفتی و افزایش تولید ناخالص داخلی ایفا کنند

با این حال، کارشناسان اقتصادی معتقدند که برای تحقق کامل پتانسیل های مناطق آزاد، نیاز به رفع چالش هایی همچون بهبود قوانین تجاری، تسهیل فرایندهای گمرکی و افزایش همکاری های بین المللی وجود دارد. برخی از سرمایه گذاران داخلی و خارجی از پیچیدگی های اداری و نبود ثبات در سیاست های اقتصادی به عنوان موانع اصلی توسعه این مناطق نام برده اند با این وجود، مسئولان سازمان مناطق آزاد اعلام کرده اند که برنامه های جامعی برای رفع این موانع در دست اجرا است.

مناطق آزاد ایران با توجه به ظرفیت های بالای اقتصادی و جغرافیایی، به عنوان یکی از کلیدی ترین ابزارهای توسعه اقتصادی کشور شناخته می شوند. با ادامه روند فعلی و رفع چالش های موجود، این مناطق می توانند نقش مهمی در تحقق اهداف کلان اقتصادی ایران، از جمله افزایش صادرات، ایجاد اشتغال و جذب سرمایه گذاری خارجی ایفا کنند.

از طرف دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند که زیرساخت هایی مناطق آزاد کشور ما برای جذب سرمایه گذار مناسب نیست و به عبارتی دیگر، زیرساخت ها در شأن و گستره جذب سرمایه گذاری، به آن نیازی که سرمایه گذار خارجی دارد، در مناطق آزاد ما نیست و زیرساخت ها باید متناسب باشد. در حال حاضر به لحاظ زیرساخت های اسکله و بندر مشکلاتی داریم که در بعضی از مناطق کشتی های ۱۰۰هزار تنی نمی توانند پهلو بگیرند.

همچنین بررسی ها نشان می دهد بسته های سرمایه گذاری خارجی هم باید به درستی، بر اساس طرح های توجیه فنی، اقتصادی و مالی تدوین و اجرایی شوند، ما نیز باید مناطق آزادمان را در سطح بین المللی معرفی کنیم. ما الان در سطح بین المللی معرفی نکرده ایم. هر کاری داریم می کنیم برای داخل است و داخل اشباع شده است. ضمن اینکه هنوز هم به نظر می آید که مردم ما آنطور که باید سرمایه گذاران مناطق آزاد را نمی شناسند.